پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
شناسایی و اولویتبندی مؤلفههای اثرگذار بر انتخاب ساختار صکوک مناسب جهت تأمین مالی
9
35
FA
محمد
توحیدی
استادیار دانشگاه امام صادق
tohidi@isu.ac.ir
سمیرا
خوشنود
https://orcid.org/00
انجمن مالی اسلامی ، تهران، ایران
samira.khoshnood@gmail.com
مهدی
حمزه پور
استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع) تهران، ایران
m.hamzehpoor@isu.ac.ir
10.30471/iee.2021.7597.2081
با توجه به گستردگی و تنوع ساختار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) قابلانتشار، تعیین عوامل اثرگذار در انتخاب ساختار مناسب صکوک برای بانیان متقاضی، یکی از مسائل اصلی بازار اوراق بدهی است؛ بنابراین هدف این پژوهش شناسایی و اولویتبندی مؤلفههای اثرگذار در تعیین ساختار مناسب صکوک جهت تأمین مالی نیازهای مختلف بخش دولتی و خصوصی است.
این پژوهش از منظر هدف کاربردی و از منظر ماهیت توصیفی−پیمایشی است و از روش مدلسازی معادلات ساختاری برای شناسایی و اولویتبندی مؤلفههای مؤثر استفاده شده است. نمونه پژوهش از میان خبرگان حوزه تأمین مالی بازار سرمایه کشور انتخاب شده و دادههای پژوهش با استفاده از ابزار پرسشنامه جمعآوری شده است. در این پژوهش عوامل مؤثر مورد تأیید خبرگان در پنج طبقه اصلی شامل مؤلفههای مربوط به بانی، دارایی و منفعت مبنای انتشار اوراق، ارکان انتشار، ساختاربندی و مؤلفههای شرعی طبقهبندی شدهاند.
نتایج نشاندهنده آن است که در بین پنج مؤلفه اصلی، مؤلفههای مربوط به دارایی و منفعت مبنای انتشار بیشترین تأثیر و مؤلفه مربوط به ارکان انتشار کمترین تأثیر را در تصمیمگیری بانیان انتشار اوراق در انتخاب ساختار مناسب صکوک دارد.
صکوک,ابزارهای مالی اسلامی,تأمین مالی اسلامی,مدلسازی معادلات ساختاری
https://iee.rihu.ac.ir/article_1926.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1926_bc351ccc4e2d99bd3879529d357981c4.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
بررسی تجربی اندیشههای جان رالز و محمدباقر صدر درباره عدالت اقتصادی (رویکرد اقتصاد آزمایشگاهی)
37
66
FA
محمدجواد
نوراحمدی
0000-0002-0738-9069
عضو هیئت علمی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
mjnourahmadi@gmail.com
امیر
خادم علیزاده
0000-0003-0738-7423
عضو هیئت علمی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
khademalizadeh.a@gmail.com
سیروس
امیدوار
0000-0001-9518-8031
عضو هیئت علمی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
syrous_omidvar@yahoo.com
سید احسان
خاندوزی
0000-0002-6950-5424
عضو هیئت علمی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
smkhandoozi@gmail.com
زینب
حاجی جعفری
0000-0002-3472-765X
دانشجوی دکتری، دانشکده اقتصاد ،دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
hajijafari.maryam@gmail.com
10.30471/iee.2021.7319.2045
عدالت بهواسطه فطری بودن، همواره از سوی افراد، مکاتب و جوامع مختلف مورد توجه بوده است. به همین دلیل نظریههای گوناگونی در طول تاریخ بشر درباره عدالت شکل گرفته است. هدف از این تحقیق بررسی میزان تمایل افراد به نظریههای عدالت اقتصادی شهید صدر و جان رالز در شرایط واقعی بر مبنای روش تجربه آزمایشگاهی میان 150 نفر از دانشجویان دانشگاههای تهران است. نتایج این تحقیق بر پذیرش بیشتر نظریه عدالت شهید صدر در موقعیتهای مختلف تصمیمگیری (بدون منفعت شخصی (شخص ثالث) −همراه با منفعت شخصی− دیکتاتور) صحّه میگذارد.
همچنین تحلیل نتایج آزمایش تجربی براساس مدل لوجیت نشان میدهد که متغیرهای درآمد، سن، طبقه اجتماعی تأثیر مثبت و متغیر ملکیت تأثیر منفی و معناداری بر پابرجا بودن افراد در انتخاب نظریه شهید صدر در موقعیت دارای منفعت شخصی نسبت به موقعیت بدون منفعت شخصی دارند. میزان اثر نهایی متغیرهای سن، درآمد، طبقه اجتماعی و ملکیت به ترتیب 039681/0، 172866/0، 202202/2 و 542678/0- درصد واحد بوده است.
عدالت اقتصادی,اقتصاد آزمایشگاهی,محمدباقر صدر,جان رالز,مدل لوجیت,نفع شخصی
https://iee.rihu.ac.ir/article_1846.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1846_65b3e3e653d274a2562e39b01f91948d.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
بررسی احکام پول و دلالتهای آن بر طراحی نظام پولی
67
87
FA
عباس
شفیعی نژاد
مدیر گروه فقه اقتصادی/مرکز فقهی ائمه اطهار
shafieeabas200@yahoo.com
10.30471/iee.2021.7030.1994
گردش صحیح پول در اقتصاد موجب پویایی اقتصاد و رونق تولید و اشتغال میشود. برای گردش مناسب پول، تدوین نظام پولی مطلوب ضرورت دارد. نظام پولی مشتمل بر عناصر بازار پول و سازوکار گردش پول در اقتصاد است. بررسی و شناخت احکام پول، به طراحی ترتیبات مناسب پولی کمک میکند.
سطح اول احکام یعنی مواردی که پول بهعنوان یک دارایی شخصی است، بررسی این احکام است: آیا پول بهعنوان دارایی متعلق خمس میشود؟ کنز (نگهداری) و تقاضای پول به انگیزه سفتهبازی چه حکمی دارد؟ آیا پول، متعلق زکات میشود؟
سطح دوم، بررسی حکم مبادلاتی است که موضوع آنها پول است مثل قرض پول چه حکمی دارد؟ خرید و فروش پول حکمش چیست؟ اجارۀ پول چه حکمی دارد؟
نتایج این تحقیق که با مشاهده فتاوا و تحلیل بهدست میآیند نشان میدهد که 1. پول متعلق خمس است؛ 2. در صورت صلاحدید حاکم اسلامی، پول میتواند متعلق زکات هم باشد؛ 3. کنزِ پول با دو شرط جایز است: اولاً واجبات آن اداء شده باشد و ثانیاً موجب اخلال به نظام اقتصادی نشود؛ 4. اجاره پول جایز نیست.
با رویکرد مجموعی به احکام پول، دو اصل برای نظام پولی بهدست میآید: اولاً نگهداری پول و خارج کردن آن از مدار معاملات، مطلوب نیست و ثانیاً «پول نباید بازار مستقل (از بخش واقعی) داشته باشد». این دو اصل میتوانند دلالتهای مناسبی برای طراحی نظام پولی داشته باشد. دو مورد از دلالتهای مهم عبارتاند از: 1. توسعه استفاده از قرارداد تنزیل دین (که در آن ارتباط بخش واقعی با بخش پولی حفظ میشود) و 2. وضع مالیاتهای سنگین بر کنز و خارج کردن پول از مدار معاملات.
پول,خمس,زکات,کنز پول,قرض پول,خرید و فروش پول,نظام پولی
https://iee.rihu.ac.ir/article_1853.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1853_603ac9a2e66d610406b80ac5e1eaffe4.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
الگوی توازن اقتصادی در منظومه فکری مقام معظم رهبری
89
113
FA
علی اصغر
هاشم پور
0000-0002-5536-3496
دانش پژوه دکتری گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
aliasgharhashempoor@gmail.com
سید محمدکاظم
رجایی
دانشیار گروه اقتصاد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
rajaii@ki.ac.ur
10.30471/iee.2021.7092.2002
هدف این مقاله ارائه الگوی توازن اقتصادی در راستای تحقق عدالت اقتصادی در جامعه اسلامی است. این تحقیق چارچوب کلی دیدگاه رهبر معظم انقلاب درباره توازن اقتصادی را با روش نمایه معکوس، کشف[1] و سپس با توسعه در این دیدگاه، با روش استنباط نظریه اقتصاد اسلامی، الگوی توازن اقتصادی را با ساختار هفتگانه استخراج کرده است. رهبری بهعنوان نقطه ثقل و رأس هرم این الگو قرار دارد. هسته فکری، دولت، مردم، خانواده، بازار و بخش خیریه دیگر اجزای الگو را تشکیل میدهند. ایمان و تقوا پایه و اساس ساختار الگو است. اجزای الگو براساس میزان ایمان و تقوا در جهتدهی جامعه به سمت توازن نقشآفرینی میکنند. هرچه درجه ایمان و تقوا در اجزا بیشتر باشد، حرکت به سمت توازن سریعتر و دقیقتر صورت گرفته و جامعه متوازنتر خواهد بود.<br /> <br clear="all" /><br /> <br /> [1]. استخراج مطالب مرتبط از طریق جستجوی کلیدواژهای و مطالعه صفحه به صفحه بیانات، نمایهزنی محتوایی کل متن، دستهبندی نمایهها، درج نمایههای بالادستی و در نهایت استخراج درختواره بیانات در موضوع موردنظر.
عدالت,توازن اقتصادی,الگو,توزیع درآمد و ثروت,فاصله طبقاتی,سطح زندگی,خیریه,بازار
https://iee.rihu.ac.ir/article_1871.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1871_fcb909fbde5913833ceb0acbe31db344.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
نظام اقتصادی اسلام (چیستی، هستی و امکان استنباط آن)
115
143
FA
سید حسین
میر معزی
معاون آموزش
h.mirmoezi@gmail.com
10.30471/iee.2021.8013.2148
تبیین چیستی نظام اقتصادی و اثبات هستی نظام اقتصادی اسلام در مقام ثبوت و امکان کشف آن در مقام اثبات سه بحث زیربنایی است که در فلسفه نظام اقتصادی بحث میشود و برای ورود به مباحث درجه اول نظام اقتصادی و نیز فقه نظام اقتصادی لازم است.
در این مقاله تلاش شده است به روش تحلیل عقلی اثبات شود که اسلام در مقام ثبوت دارای نظام اقتصادی به مفهوم «مجموعهای از الگوهاى رفتارى و روابط اقتصادى مطلوب در سه حوزه تولید و توزیع و مصرف که شرکتکنندگان در نظام اقتصادى را به یکدیگر و به منابع اقتصادى پیوند مىدهند و راه دستیابی به اهداف اقتصادى مورد نظر را نشان میدهند» میباشد و این نظام در مقام اثبات نیز قابل کشف است.
نظام اقتصادی,نظام اقتصادی اسلام,فلسفه نظام اقتصادی,چیستی نظام اقتصادی,هستی نظام اقتصادی اسلام,امکان استنباط نظام اقتصادی اسلام
https://iee.rihu.ac.ir/article_1921.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1921_65083da87c22b7382acc229ad117b348.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
عوامل مؤثر بر بازدهی صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در اقتصاد ایران
145
168
FA
مصطفی
کاظمی نجف آبادی
0000-0003-2271-2714
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
mostafakazemi@rihu.ac.ir
10.30471/iee.2020.5798.1818
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک بهعنوان یکی از مهمترین واسطههای مالی غیربانکی نقش انتقال سرمایه را از سوی دارندگان منابع (آحاد جامعه) به سمت مصرفکنندگان (شرکتهای تولیدی و خدماتی و سایر) برعهده دارند. در ایران برای نخستینبار در قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 1384، این صندوقها مورد توجه قرار گرفت و صندوقهای سرمایهگذاری در سهام از ابتدای سال 1387 به عرصه بازار سرمایه گام نهادند.
هدف این پژوهش بررسی عوامل تأثیرگذار بر بازدهی صندوقهای سرمایهگذاری سهام با استفاده از سوابق فعالیت این صندوقها در اقتصاد ایران است. در این راستا تعداد 136 صندوق مشترک سرمایهگذاری فعال در بازار سرمایه بررسی شده است. تجزیه و تحلیل دادهها با ساختار تلفیقی (پانل نامتوازن) و با مدل رگرسیون اثرات ثابت با روش حداقل مربعات معمولی (ols) انجام شده است.
نتایج این تحقیق وجود ارتباط خطی معنادار بین بازده صندوق و متغیرهایی همچون عمر صندوق، انحراف از میانگین، تملک از کل سرمایهگذاران حقیقی، تورم دوره قبل، شاخص بازار در دوره قبل را تأیید مینماید. از این میان عمر صندوق و تورم بر بازده صندوق، اثر منفی و سایر متغیرها دارای اثر مثبت میباشند.
صندوق سرمایهگذاری مشترک,بازار سرمایه,سرمایهگذاری,بازدهی,ایران
https://iee.rihu.ac.ir/article_1736.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1736_e5c0d0f90e289fc24bcd2a3ee0c3e2a4.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصاد بر درآمدهای مالیاتی دولت در ایران
169
191
FA
مسعود
سعادت مهر
0000-0002-6560-1507
عضو هیات علمی دانشگاه
masd1352@yahoo.com
10.30471/iee.2021.6290.1885
یکی از اجزای مهم درآمدهای دولت که پیشبینی آن از اهمیت بالایی برخوردار است و عدم تحقق آن، کسری بودجه دولت را در پی خواهد داشت درآمدهای مالیاتی است. درآمدهای مالیاتی دولت ممکن است تحت تأثیر متغیرهای اقتصاد کلان قرار بگیرد و بهتبع آن بودجه دولت را با کسری مواجه نماید. ازاینرو، تحقیق حاضر به بررسی میزان تأثیرپذیری مالیات از متغیرهای کلان اقتصاد ایران پرداخته است. این کار با استفاده از دادههای سالانه مربوط به دوره زمانی 57−1396 انجام شده است. تجزیهوتحلیلها به روش ARDL انجام شده است.
نتایج نشان داد که متغیرهای تولید سرانه بدون نفت، اشتغال و درآمدهای نفتی تأثیر مثبت و نرخ تورم تأثیر منفی بر درآمدهای مالیاتی دولت دارند. تولید سرانه بدون نفت بیشترین و نرخ تورم کمترین تأثیر را بر درآمدهای مالیاتی دارند. همچنین نتایج نشان از آن است که متغیر درآمدهای نفتی با وقفه دو ساله تأثیر مثبت خود را بر درآمدهای مالیاتی نشان میدهد. از دیگر نتایج تحقیق این است که متغیرهای نرخ ارز و نقدینگی تأثیر معناداری بر درآمدهای مالیاتی ندارند.
درآمدهای مالیاتی,بودجه,تولید سرانه,درآمدهای نفتی,تورم
https://iee.rihu.ac.ir/article_1847.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1847_9c505908e5c79d261c4f83410b70abc7.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
بررسی آثار بالقوه مؤسسههای رتبهبندی اعتباری بر بازار سرمایه ایران با استفاده از روش تحلیل مضمون
193
224
FA
امیرحسین
خزائى
گروه اقتصاد اسلامی دانشگاه قم
a.khazaei@stu.qom.ac.ir
سعید
فراهانی فرد
دانشگاه قم گروه اقتصاد اسلامی
s.farahanifard@qom.ac.ir
10.30471/iee.2021.6909.1969
مؤسسههای رتبهبندی اعتباری تأثیر بسزایی در کاهش عدم تقارن اطلاعات بین سرمایهگذار و سرمایهپذیر دارند. هدف از این تحقیق ارائه تحلیلی جامع از نقش این مؤسسهها در بازار سرمایه، چگونگی ایفای این نقش و آثار مترتب بر اقتصاد با ورود این مؤسسهها به کشور است. برای این منظور ابتدا با استفاده از روش اسنادی کتابخانهای به بررسی پیشینه تحقیقات انجام شده در این زمینه پرداخته شده و با بررسی سیر تاریخی این مؤسسهها، مفهوم رتبهبندی اعتباری و ارزیابی نیاز به این مؤسسهها در اقتصاد کشور، ادبیات نظری تحقیق ارائه شد.<br />پس از آن مصاحبههایی با مسئولان و خبرگان مالی و جمعی از اعضای هیئت علمی دانشگاهها در این حیطه صورت گرفت و متن مصاحبهها با استفاده از روش تحلیل مضمون تجزیه و تحلیل و سرانجام نتایج حاصل از تحقیق بیان شد. نتایج این پژوهش نشان میدهد با ورود مؤسسههای رتبهبندی اعتباری، از طریق کاهش عدم تقارن اطلاعات، سهولت بررسی وضعیت اعتباری شرکتها، کاهش هزینه تأمین مالی بنگاههای معتبر و...، منابع به صورت بهینه تخصیص یافته، سرمایهگذاری افزایش مییابد و بازار سرمایه به سمت بازاری کاراتر حرکت میکند که سرانجام میتواند به افزایش رفاه اقتصادی در جامعه منجر شده و همچنین به سیاستگذار در زمینه درپیشگرفتن سیاستهای مالی کاراتر کمک نماید. در این راستا پیشنهادهایی به مسئولان با هدف اثرگذاری بیشتر این مؤسسهها بر اقتصاد ایران ارائه میشود.
مؤسسههای رتبهبندی اعتباری,شفافیت,ارزیابی اعتباری,تحلیل مضمون
https://iee.rihu.ac.ir/article_1906.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1906_82ad056acfe830b943b45b77759d6c48.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
الگوی مطلوب اجرای عقود مشارکتی در نظام مالی اسلامی
225
247
FA
قاسم
عسکری
اقتصاد، اقتصاد، دانشگاه عدالت، تهران-تهران، دانشگاه عدالت، تهران، ایران
gh_asaman@yahoo.com
حسین
صمصامی
عضو هیئت علمی دانشکده علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه شهدی بهشتی
h-samsami@sbu.ac.ir
10.30471/iee.2020.6222.1878
تأثیر تأمین مالی بر تولید، اشتغال و رشد اقتصادی امری آشکار است. نظام تأمین مالی اسلامی متشکل از نهادها، ابزارها و بازارهای مالی است. این نظام زیرمجموعه اقتصاد اسلامی و با ابزارهای مالی اسلامی (PLS) ایفای نقش میکند. با الگوی مطلوب اجرای عقود مشارکتی اهداف کارآمدی، عدالت و ثباتبخشی محقق میشود. مؤسسههای سرمایهگذاری در این طرح با نقش واسطهای وظیفۀ انتقال وجوه را با ابزارهای مالی اسلامی انجام میدهند و تقاضای سرمایهگذاری کارآفرینان را تأمین میکنند.<br /> الگو با روش توصیفی−تحلیلی و کشف موضوع ارائه میشود. فرضیۀ تحقیق این است که در صورت اجرای واقعی عقود مشارکتی در چارچوب فقه اسلامی، هماهنگی بخش واقعی و مالی اقتصاد برقرار میشود. براساس نتایج پژوهش این الگو ساختار جدیدی از نظام مالی اسلامی است که معیارهای تأمین مالی اسلامی را تأمین میکند. در آن تسهیلات مربوط به عقود مشارکتی از نظام بانکی جدا و به مؤسسههای سرمایهگذاری سپرده میشود.<br /> نیازهای تسهیلاتی بنگاههای اقتصادی در ایجاد سرمایه و راهاندازی و جریان تولید و سرمایه در گردش طبقهبندی میشود. پاسخگویی به آنها یکی از الزامات الگو است. الگو چارچوبی برای اجرای قانون جدید بانکداری و<em> با توجه به ظرفیت</em><em></em><em>های قانونی موجود با یک برنامه</em><em></em><em>ریزی و زمان</em><em></em><em>بندی معین قابل اجراست.</em>
نظام مالی اسلامی,عقود مشارکتی,روشهای تأمین مالی,بانکداری اسلامی
https://iee.rihu.ac.ir/article_1904.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1904_ddf5ed96bca71ae62c2153cc0b054c5f.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
ارزیابی نقش سرمایه فکری در اثرگذاری تکانه بهرهوری بر مؤلفههای اقتصاد کلان: رهیافت الگوی مالی پویای تعادلی با تأکید بر ترجیحات بازگشتی
249
277
FA
فرشته
باغبان زاده
0000-0002-8274-2491
گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد ومدیریت، واحدشیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
fereshte.baghbanzade@gmail.com
هاشم
زارع
0000-0002-4141-0589
گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
hashem.zare@gmail.com
10.30471/iee.2021.6226.1879
نظر به محدودیتهای مدلسازیهای اخیر در اقتصاد ایران بهویژه در مباحث اقتصاد مالی که رفتارهای مغایر با تئوریهای اقتصادی مشاهده شده است، خلأ حضور سرمایه فکری در الگوهای اقتصادی مورد توجه قرار میگیرد. همچنین در این راستا تابع ترجیحات بازگشتی تحت انتظارات عقلایی مورد توجه بسیاری از متخصصان مالی قرار گرفته است؛ امّا در ایران با توجه به اینکه الگوسازی اینگونه توابع مستلزم حل روابط پیچیده ریاضی است، پژوهشگران غالباً از بهکارگیری آنها خودداری میکنند. مطالعه حاضر در چارچوب یک الگوی پویای تصادفی سعی دارد با لحاظ نمودن ترجیحات بازگشتی در الگوی خانوار و ارائه الگوی بنگاه تحت دو نوع سرمایه فیزیکی و فکری با تأکید بر نقش سرمایه فکری به تحلیل تأثیر تکانه بهرهوری بر مؤلفههای کلان اقتصادی کشور بپردازد.
جامعه آماری این مطالعه دادههای اقتصاد ایران در بازه زمانی 1375:1 تا 1396:4 میباشد. پارامترهای مدل بهصورت ترکیبی از کالیبراسیون و بیزی با استفاده از بسته داینر در نرمافزار متلب استخراج شده است. الگوی تعادل عمومی یادشده در قالب نظریات اقتصاد نئوکلاسیک طراحی شده است. برپایه نتایج بالاترین میانگین اختلاف بین بازدهیهای اهرمی سرمایه فیزیکی و سرمایه فکری متعلق به سناریوی پایه میباشد که در آن هر سه عامل بهرهوری ناهمگن محصولات سرمایهای، ریسک بهرهوری بلندمدت و سرمایه فکری توأمان لحاظ شده است.
این نتیجه نشان از اهمیت حضور سرمایه فکری در الگو جهت توجیه رخدادهای بازار و اثرات تکانه بهرهوری میباشد. بهطورکلی نتایج نشان از آن است که تنها تحت یک تابع ترجیحات بازگشتی و ریسکگریزی نسبی بالا توأم با تفکیک اجزای سرمایه میتوان واقعیتهای اقتصاد را توضیح داد.
ترجیحات بازگشتی,تعادل عمومیپویایتصادفی,سرمایه فکری,اقتصاد نئوکلاسیک
https://iee.rihu.ac.ir/article_1859.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1859_74eeffb655d77b6afa411ffaa6d563a2.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
ارزیابی فقهی−حقوقی استفاده از وام مبتنی بر ذخایر نفت و گاز (RBL) در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز
279
310
FA
سید امیرحسین
اعتصامی
0000-0001-7866-8519
کارشناس مالی اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار/ دانشگاه امام صادق علیه السلامی
etesami66@gmail.com
مهدی
صادقی شاهدانی
عضو هیأت علمی و رییس دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد
shahdani@yahoo.com
مقصود
ایمانی
هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه امام صادق
mzimanim@yahoo.com
10.30471/iee.2021.6971.1981
تأمین مالی یکی از اساسیترین الزامات انجام پروژههای توسعهای و تولیدی از میادین نفتی و گازی است. ویژگیهای خاص پروژههای نفتی روشهای بهینه تأمین مالی را مقید به شرایط خاص این صنعت مینماید. مراحل اکتشاف و توسعه میدان نسبت به مرحله تولید ریسک بالاتری را بر پیمانکار نفتی تحمیل میکند؛ ازاینرو در مرحله اکتشاف، پیمانکار تمایل به تسهیم ریسک و انتشار سهام دارد؛ ولی در مراحل توسعه و تولید از روش استقراض و وام استفاده میشود.
وامهای مبتنی بر ذخایر، یک روش متداول در تأمین مالی شرکتهای نفتی در مراحل توسعه و تولید میدان است. در این روش، شرکت نفتی تا سقف معینی (پایه استقراض) که براساس ذخایر تحت تصرف شرکت نفتی مشخص میشود، در قالب وامگردان میتواند از تسهیلات بانک استفاده کند. استفاده از این روش به شرایط و محدودیتهای تصرف و تملک در ذخایر نفتی منوط است. در این مقاله با روش توصیفی<strong>−</strong>تطبیقی، از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی به امکانسنجی استفاده از این ابزار تأمین مالی پرداخته شده است.
وام مبتنی بر ذخایر,انفال,منابع نفت و گاز,ترهین ذخایر,وامهای گردان
https://iee.rihu.ac.ir/article_1852.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1852_723d92c0bd507f0f51d7ffe0482a52be.pdf
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی
1735-3300
2588-5812
18
35
2021
03
21
تحلیل فقهی ماهیت هزینههای پول در قراردادهای بالادستی نفت و گاز ایران
311
334
FA
حسین
میثمی
پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی
meisamy1986@gmail.com
سجاد
رجبی
0000-0003-4431-6704
دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق، تهران، ایران
sajadrajabi@isu.ac.ir
رضا
رنجبران
دانشگاه امام صادق ع
r.ranjbaran@isu.ac.ir
10.30471/iee.2021.7454.2062
صنعت نفت در کشورهای دارای ذخایر، نیاز به جذب سرمایهگذاری بالا و استفاده از فناوریهای نوین و پیشرفته دارد که این مسئله معمولاً با قراردادهای بالادستی تأمین میشود. باوجوداین، یکی از مسائل مهم در استفاده از این قراردادها در اقتصاد کشور، انطباق مفاد آنها با ضوابط فقه امامیه است.
پرسش اصلی تحقیق آن است که شبهات مهم فقهی در بحث هزینه پول در قراردادهای بالادستی نفت و گاز (شامل بیع متقابل و IPC) و راهکارهای شرعی حل این شبهات کدام است؟ یافتههای تحقیق که به روش توصیفی و تحلیل محتوا به دست آمده نشان میدهد قراردادهای بالادستی حوزه نفت و گاز را میتوان در راستای فعالیتی حقیقی و مفید برای کشور یعنی توسعه بخش نفت و گاز در نظر گرفت که یکی از زیرساختهای توسعه اقتصادی کشور محسوب میشود. براساساین، میتوان کلیت قراردادهای بالادستی نفت و گاز را در ذیل اصل فقهی و حقوقی «صحت و لزوم» قراردادها پذیرفت؛ البته لازم است وجود شبهاتی مانند ربا یا غرر در رابطه با مفاد آنها بررسی شود.
در این رابطه مسئله «هزینه پول» در این قراردادها میتواند با شبهه ربای قرضی مواجه باشد و لازم است راهکارهای شرعی جایگزین در این زمینه استفاده شود. مازاد مرتبط با تأخیر تأدیه دین نیز اگر بهصورت شرط ضمن عقد در قرارداد ذکر شود، براساس نظر بسیاری از فقها و شورای نگهبان، قابلیت پذیرش دارد. سرانجام، با توجه به اینکه نرخ هزینه پول در قراردادهای بالادستی معمولاً بهصورت شناور (لایبور بهعلاوه عددی ثابت) تعیین میشود، شبهه غرر در رابطه با این قراردادها مطرح میشود.
باوجوداین، میتوان با استفاده از راهکار فقهی «تخفیف» این چالش را برطرف نمود؛ یعنی کارفرما و پیمانکار از ابتدا در رابطه با حداکثر نرخ احتمالی هزینه پول توافق میکنند و پیمانکار در قالب شرط ضمن عقد میپذیرد که در عمل براساس فرمول «لایبور بهعلاوه عدد ثابت» به کارفرما تخفیف دهد. در این شرایط به دلیل آنکه نرخ هزینه پول از ابتدا برای طرفین مشخص است، لذا شبهه غرر از این معاملات برطرف میشود.
هزینه پول,قراردادهای بالادستی,نفت و گاز,فقه اسلامی,ایران
https://iee.rihu.ac.ir/article_1936.html
https://iee.rihu.ac.ir/article_1936_a594eb1f2209c0b1c97da09d7f3441d2.pdf