TY - JOUR ID - 1961 TI - ارزیابی نظام پولی مبتنی بر ذخیره جزئی با معیار کارایی و عدالت JO - دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی JA - IEE LA - fa SN - 1735-3300 AU - روحانی, سید علی AU - خاندوزی, سیداحسان AD - دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی AD - دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 18 IS - 36 SP - 87 EP - 107 KW - نظام پولی KW - ذخیره قانونی جزئی KW - ذخیره قانونی کامل KW - عدالت KW - کارایی KW - بحران مالی DO - 10.30471/iee.2022.7930.2133 N2 - یک پرسش بنیادین در مقام بررسی نظام پولی آن است که «چه نهادی باید حق خلق پول داشته باشد؟». پاسخ نظام پولی متعارف و مسلط در جهان (نظام ذخیره جزئی)، توزیع حق خلق پول میان نهاد حاکمیتی بانک مرکزی و بانک‌های تجاری است؛ اما این «پاسخ تاریخی»، یک «انتخاب عمومی» مبتنی بر تصمیم‎گیری جمعی است (و نه یک انتخاب فردی مبتنی بر بهینگی). در دهه‎های گذشته، اقتصاددانان مشهوری همچون سیمونز، فیشر، فریدمن و توبین از زوایای مختلف به نقد نظام پولی مبتنی بر ذخایر جزئی پرداخته و برقراری ذخیره قانونی کامل را توصیه کرده‎اند. در میان اقتصاددانان مسلمان نیز منذرقحف، محسن‌خان، میرآخور، دلالی و الجرحی چنین دیدگاهی دارند. در مقاله حاضر، نخست با استفاده از روش مطالعات اسنادی، پشتوانه نظری نظام پولی ذخیره کامل و آرای مشهورترین حامیان آن بررسی و سپس مهم‌ترین نقدهای وارد بر نظام مبتنی بر ذخیره جزئی از منظر کارایی و از منظر عدالت تشریح می‌شود از نظر کارایی مهم‌ترین نقدهای وارد بر نظام ذخیره جزئی عبارتند از: تشدید شوک‌های پولی و نوسانات اقتصاد کلان، افزایش ریسک ورشکستگی بانک‌ها، لزوم افزایش مداخلات دولت و مقررات‎گذاری پیچیده، عدم تخصیص بهینه منابع ناشی از نبود تقارن اطلاعات در بخش مالی و بانکی، و افزایش مستمر بدهی‎های عمومی و خصوصی. نقدهای وارد بر این نظام از نظر عدالت بدین‌شرح می‌باشند: اعطای قدرت تصمیم‎گیری در مورد مهم‌ترین کالای شبه عمومی به بنگاه‎هایی با انگیزه خصوصی، نهادینه ساختن ربا (بهره) در قراردادها و مبادلات مالی، نقض عدالت توزیعی (انتفاع انحصاری بانکداران در مقابل تحمل بار شکست توسط عموم جامعه) و انتقال مالکیت دارایی‎ها بدون مراعات قواعد حقوق مالکیت مشروع. UR - https://iee.rihu.ac.ir/article_1961.html L1 - https://iee.rihu.ac.ir/article_1961_689cbf05ca83869d024a896957cd0f26.pdf ER -