2024-03-29T06:55:22Z
https://iee.rihu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=262
Journal of Iran's Economic Essays (JIEE)
(JIEE)
1735-3300
1735-3300
1395
13
26
ارائه تسهیلات قاعدهمند بانک مرکزی با استفاده از ابزارهای اسلامی؛ چارچوبی نوین جهت سیاستگذاری در کریدور نرخ سود بازار بین بانکی
حسین
میثمی
کامران
ندری
حسین
توکلیان
این مقاله[1] تلاش میکند تا موضوع سیاستگذاری پولی در کریدور نرخ سود در بازار بین بانکی (بازار پول) را ارزیابی کند و امکان استفاده از این الگو در نظام بانکداری بدون ربای کشور ایران را تحلیل نماید. یافتهها که به روش تحلیلی−توصیفی بهدست آمدهاند، نشان میدهد که شیوههای قرضدهی و قرضگیری در الگوی متعارف تسهیلات قاعدهمند بر اساس عقد قرض همراه با بهره، سامان یافتهاند و به همین دلیل در چارچوب اسلامی قابل استفاده نیستند؛ اما میتوان با استفاده از ظرفیت فقه اسلامی (بهویژه عقود مبادلهای)، شیوههای جایگزینی را جهت اجرای عملیات یادشده طراحی کرد. در این مقاله در مجموع شش ابزار اسلامی جهت راهاندازی کریدور نرخ سود در بازار بین بانکی کشور پیشنهاد شده است (سه ابزار برای راهاندازی سقف و سه ابزار برای راهاندازی کف کریدور). به نظر میرسد استفاده از ابزارهای یادشده میتواند به بانک مرکزی کشور جهت طراحی کریدور نرخ سود و تقویت بازار بین بانکی منطبق با شریعت (بازار پول اسلامی) کمک شایانی کند. تشکیل کریدور یادشده نیز میتواند در کشف نرخ منابع در بازار پول و استفاده از آن جهت سیاستگذاری پولی بانک مرکزی و علامتدهی به سایر بازارهای مالی، نقش مهمی داشته باشد. [1]. نسخه اولیه این مقاله در قالب یادداشت سیاستی، بهصورت شفاهی در بیست و پنجمین همایش سالانه سیاستهای پولی و ارزی ارائه شده است.
Open Market Operation
monetary policy
Central Banking System
Usury-Free Banking
Sukuk
2017
09
23
9
32
https://iee.rihu.ac.ir/article_1295_3d1d54d8980981975a15c54c5bab2dd8.pdf
Journal of Iran's Economic Essays (JIEE)
(JIEE)
1735-3300
1735-3300
1395
13
26
آثار اقتصاد دانشبنیان بر درونزایی اقتصاد ایران (در راستای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی)
وحید
شقاقی شهری
شیوا
علیزاده
یکی از راهبردهای محوری در تحقق رشد اقتصادی بلندمدت و پایدار، اتکای اقتصاد به صادرات محصولات دانشبنیان و تکیه بر اقتصاد دانشمحور است. همچنین کاهش آسیبپذیری و مقابله با ریسکها به حرکت با ادبیات روز اقتصادی نیازمند است و نمیتوان در دنیای کنونی، بر پایه اقتصاد صنعتی پیش رفت و باید به سمت اقتصاد دانشبنیان حرکت کرد. این مقاله جهت تبیین آثار اقتصاد دانشبنیان بر درونزایی اقتصاد ایران انجام شده است. با توجه به مبانی نظری حاکم بر سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، صادرات کالاهای با فناوری بالا نماد توسعه اقتصاد دانشبنیان کشور قرار گرفته و از دو شاخص ساده (رشد اقتصادی بدون نفت) و شاخص ترکیبی (ترکیب سه شاخص نسبت کسری بودجه، سهم درآمدهای مالیاتی و نفت در بودجه) برای تبیین اقتصاد درونزا استفاده شده است. برآورد رابطه بلندمدت رشد اقتصادی بدون نفت ایران نشان میدهد که کشش شاخص اقتصاد درونزا (رشد اقتصادی بدون نفت) نسبت به شاخص اقتصاد دانشبنیان (لگاریتم صادرات کالاهای با فناوری بالا و هایتک) طی دوره 1368−1392 مثبت و معادل 21/0 درصد است. همچنین با لحاظ شاخص ترکیبی اقتصاد درونزا بهعنوان متغیر وابسته، کشش نسبت به شاخص اقتصاد دانشبنیان مثبت و معادل 76/0 درصد برآورد شد.
Resilient Economy
Knowledge-based economy
Endogenous Economy
Non-Oil Economy Growth
Co-integration Econometrics
2017
09
23
33
64
https://iee.rihu.ac.ir/article_1296_8c028f9d3e942ef2b872cbc11a9232e6.pdf
Journal of Iran's Economic Essays (JIEE)
(JIEE)
1735-3300
1735-3300
1395
13
26
تحلیل درجه استقلال مقام پولی براساس یک قاعده فقهی
ایمان
باستانیفر
محمدرضا
حیدری
وحید
مقدم
ضرورت تثبیت اقتصادی بهعنوان یکی از اهداف اقتصاد کلان، نیازمند استقرار نهادهای پولی و مالی کارآمد است. ادبیات استقلال بانک مرکزی و تجارب جهانیدر این زمینه نیز بدین سبب موضوعیت پیدا میکند؛ اما شاخصهای متعارف استقلال مقام پولی، هیچکدام به قواعد فقهی مرتبط با بانکداری توجه نداشتهاند. بنابراین، نظام بانکداری اسلامی، برای تحلیل میزان استقلال مقام پولی نیازمند رویکرد جدیدی است. در این مقاله پس از بیان تجارب جهانی مبتنی بر استقلال بانک مرکزی با تبیین کاربرد واژۀ «غرر» نشان داده میشود که دامنۀ کاربرد قاعدۀ فقهی نفی غرر فقط در عرصۀ عقود اسلامی نیست و این قاعده، قابلیت بهکارگیری در سیاستگذاری پولی را هم دارد. از آنجا که سیاستهای آتی مقام پولی در خصوص افزایش یا کاهش تورم، بر منافع حالِ بنگاههای اقتصادی تأثیرگذار است، غرری بودن رفتار مقام پولی در سیاستگذاری به دلیل وابستگی به دولت از طریق افزایش عدم اطمینان در متغیرهای تصمیم بنگاههای اقتصادی، باعث افزایش مستمر در انتظارات تورمی و یا رکود میشود. بنابراین، تحلیل استقلال مقام پولی مبتنی بر قاعده نفی غرر اهمیت دارد. در این مقاله، با دستهبندی درجۀ غرری بودن سیاست مقام پولی مبتنی بر یقین، ظنّ، شک، وهم و عدم اطمینان کامل بنگاههای اقتصادی به مقام پولی، در چارچوب یک الگوی فیلیپس تعمیمیافته، اثبات میشود. افزایش در درجه غرری شدن سیاست پولیِ، منجر به افزایش فزاینده در تورم و منجر به عدم تحقق هدف مقام پولی در حفظ ارزش پول و مهار تورم میشود. بر این اساس، الگویی مبتنی بر شکلگیری استقلال مقام پولی براساس درجۀ غرری بودن سیاست مقام پولی ارائه میگردد.
Gharar
monetary policy
Independency of Central bank
Islamic banking
2017
09
23
65
88
https://iee.rihu.ac.ir/article_1297_6144d7467d9c8fe0513030b0934093ba.pdf
Journal of Iran's Economic Essays (JIEE)
(JIEE)
1735-3300
1735-3300
1395
13
26
امکانسنجی فقهی انتشار اوراق اجاره، مرابحه و مشارکت مصون از تورم در بازار سرمایه ایران
محمد
توحیدی
امیرحسین
اعتصامی
اوراق قرضه تورمپیوند اوراقی هستند که با پیوند دادن بازدهی اوراق به یک شاخص تورمی، از یکسو قدرت خرید سرمایهگذاران را در شرایط تورمی حفظ میکنند و از سوی دیگر در شرایطی که انتظارات تورمی کاهشی است، سبب کاهش هزینههای تأمین مالی برای ناشر میشوند. مسئله اصلی بررسی فقهی امکان شناور کردن اوراق بهادار اسلامی براساس نرخ تورم است. این مقاله ضمن تبیین کارکرد اوراق مصون از تورم و مزایای آن، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی و تجزیه و تحلیل فقهی این اوراق و امکان استفاده از این سازوکار در ساختار اوراق بهادار اسلامی اجاره، مرابحه و مشارکت میپردازد. نتیجه اینکه امکان انتشار اوراق اجاره، مرابحه و مشارکت مصون از تورم براساس موازین فقه امامیه امکانپذیر است. در این مقاله برای شناور کردن اوراق اجاره از چند عقد اجاره متوالی که در ضمن قرارداد اجاره اول شرط شدهاند، استفاده شده است. همچنین برای شناور نمودن اوراق مرابحه الگوی جدید ترکیبی سلف−مرابحه ارائه شده است. برای شناور نمودن اوراق مشارکت هم امکان شناورسازی سودهای علیالحساب براساس فرمولی مشخص و هم امکان استفاده از اختیار معامله تبعی در ساختار اوراق است.
Inflation Linked Ijarah Sukuk
Inflation Linked Musharakah Sukuk
Embedded Option
Gharar
Dharar
Imamiah jurisprudence
2017
09
23
89
122
https://iee.rihu.ac.ir/article_1298_4e1b37de533492f7a95e54f96ad714b3.pdf
Journal of Iran's Economic Essays (JIEE)
(JIEE)
1735-3300
1735-3300
1395
13
26
شکست بازار در تحقق تولید صیانتی نفت در بستر نظریه قرارداد
مهدی
نوراحمدی
حسینعلی
سعدی
ولیاحمد
سجادیان
مسعود
امانی
براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نفت یکی از مصادیق بارز انفال است. برداشت صیانتی از مخازن نفت مهمترین معیار در بهرهبرداری از منابع نفتی است که تمامی مراحل اکتشاف، توصیف، توسعه و بهرهبرداری از یک میدان را تحت تأثیر قرار میدهد. بهرغم گذشت بیش از صد سال از تولید نفت در ایران، به غیر از تعریفی که در قانون اصلاح قانون نفت سال 1366 از برداشت صیانتی شده است، هیچ قانون و مقررات و الزامات دیگری از سوی دولت در خصوص تولید صیانتی وجود ندارد. بررسیها نشان میدهد که به دلایل مختلف از جمله پیچیدگیهای محاسبات فنی و اقتصادی، حجم سرمایهگذاری سنگین، تحصیل نتایج و عواید در بلندمدت، نااطمینانیهای جدی در آثار برنامههای ازدیاد برداشت، عدم تقارن و تعارض اهداف طرفین قرارداد موجب میشود تا عوامل شکست بازار از قبیل صرفههای عظیم نسبت به مقیاس، اطلاعات نامتقارن و مشکلات ناشی از آن یعنی مخاطرات اخلاقی و انتخاب معکوس و نیز پیامدهای خارجی به نحو بارز و جدی در تحقق برنامههای برداشت صیانتی از میادین خود را نشان دهد. شواهد فراوانی از نتایج قراردادهای توسعه میادین نفتی و گازی کشور نیز مؤید این مطلب است؛ لذا ضروری است که این امور از حیطه تصمیمات شرکتی خارج و در چارچوب شئون حاکمیتی دولت تعریف شود.
Anfal
Market Failure
Conservation in Production of Oil
Contract Theory
Asymmetric information
Moral Hazards
Adverse Selection
2017
09
23
123
150
https://iee.rihu.ac.ir/article_1299_9501344a81d94dbcf518c0e7125a6b38.pdf
Journal of Iran's Economic Essays (JIEE)
(JIEE)
1735-3300
1735-3300
1395
13
26
تأثیر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر توزیع درآمد در کشورهای در حال توسعه با تأکید بر ایران
خالد
احمدزاده
علی
فقه مجیدی
زهرا
ضرونی
در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، شکاف بین پسانداز ملی و نیازهای سرمایهگذاری موجب میشود که برای تحقق اهداف کلان اقتصادی به سرمایهگذاری مستقیم خارجی روی آورند. این کشورها افزون بر مشکل کمبود سرمایه، با مقوله توزیع نابرابر درآمد نیز مواجه هستند. در این مقاله اثر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر توزیع درآمد در کشورهای در حال توسعه طی دوره زمانی 1990−2014 با استفاده از روش پانل پویا بررسی شده است. همچنین، برای اقتصاد ایران، رابطه بلندمدت میان متغیرها برای دوره زمانی 1360−1394 با استفاده از روشARDL بررسی شده است که نتایج آن یافتههای روش دادههای تابلویی را تأیید میکند. یافتهها بیانگر تأثیر مثبت و معنادار سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر ضریب جینی است. به علاوه در مدل غیرخطی برای کشورهای در حال توسعه با درآمد بالاتر از میانگین، فرضیه کوزنتس تأیید شده ولی برای کشورهای در حال توسعه با درآمد پایینتر از میانگین محقق نشده است. متغیرهایی مانند مخارج دولتی و رشد تولید ناخالص داخلی در کشورهای با درآمد بالاتر از میانگین بر ضریب جینی تأثیر مثبت و معناداری داشته و نیز متغیرهای مالیات، اشتغال و باز بودن تجاری باعث بهبود توزیع درآمد شدهاند. در این راستا توصیههای سیاستی نیز پیشنهاد شده است.
FDI
Income Distribution
Developing Countries
panel data
Cini Coefficient
2017
09
23
151
180
https://iee.rihu.ac.ir/article_1300_166a8e0c4fc3520f1a5916a07063b44a.pdf
Journal of Iran's Economic Essays (JIEE)
(JIEE)
1735-3300
1735-3300
1395
13
26
آزمون فرضیات مطرح پیرامون نحوه تأثیر سطح تحصیلات بر بهرهوری نیروی کار در ایران
فیروز
فلاحی
محسن
پورعباد الهانکویچ
علیرضا
جلیلی مرند
در مورد چگونگی تأثیرآموزش رسمی بر بهرهوری نیروی کار تاکنون سه فرضیه مطرح شده است؛ فرضیه اول بهعنوان سرمایه انسانی معتقد است که ارتقا سطح تحصیل باعث افزایش بهرهوری نیروی کار میشود؛ فرضیه دوم غربالگری قوی نام دارد. طبق این فرضیه بهرهوری یک ویژگی ذاتی و غیراکتسابی است و آموزش تنها وسیلهای برای نشان دادن سطح بهرهوری و تفکیک نیروی کار ماهر و ضعیف از یکدیگر است و در نهایت فرضیه سوم بهعنوان غربالگری ضعیف ترکیبی از هر دو نظریه است. به منظور تصریح این مسئله و بررسی صحت و سقم آن، این مقاله نقش آموزش بر بهرهوری نیروی کار در ایران را بررسی و فرضیههای مطرح در این زمینه را با استفاده از اطلاعات هزینه−درآمد خانوارهای شهری آزمون کرده است. نتایج نشان میدهد برخی از مقاطع تحصیلی افزونبر افزایش سطح بهرهوری، وسیلهای برای نشان دادن سطح بهرهوری نیروی کار نیز هستند.
Asymmetric information
Signaling
Screening
Human Capital Theory
Weak Screening Hypothesis
2017
09
23
181
202
https://iee.rihu.ac.ir/article_1301_61fa4a698bdeb3dc2709ab569027bc1b.pdf