طراحی الگوی تأمین مالی جمعی مبتنی بر بدهی بانکی در چهارچوب الگوی بانکداری بدون ربا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق - علیه السلام -

2 دانشجوی دکتری دانشگاه امام صادق - علیه السلام -

چکیده

در نظریه‌های توسعه اقتصادی نوآوری و فناوری موتور رشد اقتصادی معرفی می‌شود. پشتیبانی از نوآوری و فناوری مستلزم تحقیق ‌و توسعه، حفظ مالکیت فکری، تأمین بازارهای امن، تأمین مالی و... است. از سویی بسترهای نهادی، ساختاری و قانونی نیز از الزامات فعالیت‌های نوآورانه است. تأمین مالی جمعی از راهکارهای تأمین مالی است که می‌تواند بستر نهادی، ساختاری و حقوقی مناسب ایجاد کند. در تأمین مالی جمعی سرمایه‌های خرد مردم با کاربرد پلتفرم تحت وب در تجهیز و تخصیص طرح‌های اقتصادی مبتنی بر تطابق ریسک و بازده به‌کارگرفته می‌شود‌. در تبیین ضرورت ارائه مدل پیشنهادی می‌توان گفت که بانک‌ها در نظام بانکی متعارف به سبب انتقال ریسک و تجمیع حساب‌های بانکی ریسک‌های فراوانی متحمل می‌شوند، در نتیجه به ساختار نهادی مکمل در راستای کاهش این نواقص نیاز دارند.
بر این اساس، مقاله پیش‌رو در پی ارائه مدل کاربردی از تأمین ‌مالی جمعی براساس عقود اسلامی است که با روش تطبیقی و تحلیلی−توصیفی انجام شده است. هدف این مقاله ایجاد سازوکاری برای توزیع ریسک، تفکیک حساب‌های بانکی و بیان آن به‌صورت شفاف، ارتباط بخش اعتباری با بخش واقعی اقتصاد، به‌کارگیری ظرفیت‌های خرد و مشارکت مردمی، امکان ایجاد الگوی نظارت مستمر، افزایش فرهنگ ریسک‌پذیری برای پشتیبانی از اقتصاد دانش‌بنیان، امکان به‌کارگیری عقود انتفاعی و غیر انتفاعی براساس مدل عملیاتی و ایفای نقش واسطه‌گری بانکی، توسعه نقش تسهیلات‌دهنده و کاربرد ظرفیت فناوری در سیستم بانکی است.
مدل پیشنهادی بر بدهی مبتنی است و از قابلیت انطباق با شبکه بانکی برخوردار بوده و در راستای تحقق موارد یاد شده طراحی گردیده است و انتظار می‌رود که برای پیشبرد هدف‌های نظام بانکداری بدون ربا به‌کار گرفته شود −به‌رغم مدل تأمین مالی مبتنی بر مالکیت که تناسب بیشتری با بازار سرمایه دارد− سرانجام می‌توان امیدوار بود که الگوی پیشنهادی بتواند در راستای اصلاح ساختار نظام بانکی مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها


  1. بیدآباد، بیژن (1393)، تأمین مالی و جمعی راستین، گزارش بانک ملی ایران، تهران: بانک ملی.
  2. پژوهشکده پولی و بانکی (1385)، صکوک، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی.
  3. حسینی، سیدحسین؛ حسین نظام دوست و بهنام محسنی (1393)، تأمین مالی جمعی، تهران: فرابورس ایران.
  4. شبانی، محمد (1392)، بازارها و نهادهای مالی، تهران: سمت.
  5. عیوضلو، حسین و مجید کریمی‌ریزی (1394)، شناسایی و اندازه‌گیری شاخص عدالت و کارایی در نظام بانکی؛ مورد مطالعه بانک توسعه صادرات ایران (استان اصفهان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، تهران: دانشگاه امام صادق.
  6. جمشیدی، سعید (1390)، بانکداری اسلامی (اصول و قواعد سپرده‌ها، تسهیلات اعطایی و ابزارهای مشتقه تأمین مالی)، چاپ دوم، تهران: مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران و اداره آموزش و مطالعات نیروی انسانی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
  7. موسویان، سیدعباس (1391)، بازار سرمایه اسلامی (1)، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  8. ــــــــــ (1386)، فرهنگ اصطلاحات فقهی و حقوقی معاملات، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
  9. ــــــــــ (1390)، «امکان‌سنجی کاربرد مرابحه در بانکداری بدون ربا»، پژوهشکده اقتصاد، ش‌59، ص33−57.

10. Alfatakh Amir (2015), Market Impact and its Acceptance, Standard Chartered Saadiq, Maybank.

11. Carpenter, Robert E.; Petersen Bruce C., (2000), Capital Market Imperfection, High-Tech Investment and New Equity Financing, Washington University.

12. Crowdsourcing, LLC., (2015), Massolution crowd funding industry 2015 report, The report of the Crowdsourcing LLC.

13. Deloitte, (2015), Alternative Finance in Australia, Private Investment, Disruption, Fintechs & Crowdfunding Report, The report of the Deloitte.

14. Dorfleitner, Gregor; Oswald, Eva-Maria, (2016), “Repayment Behavior in Peer-to-Peer Microfinancing: Empirical Evidence From Kiva”, Review of Financial Economics, 30, pp. 45-59.

15. Dresner, Steven (2014), Crowd Funding, A Guide to Raising Capital on the Internet, Hoboken: Wiley (Bloomberg Financial).

16. Dupire, Marion (2015), The Rise of Crowdfunding, Threat or Opportunity for the Banking Industry?, Vlerick Centre for financial services.

17. European Banking Authority, (2015), Opinion Of The European Banking Authority On Lending-Based Crowd Funding, Original report of the European Banking Authority, EBA/Op/2015/03.

18. European Commission (2014), Crowd Funding and the Role of Managers in Ensuring the Sustainability of Crowd funding Platforms, JRC Science and policy report.

19. Financial conduct authority (2015), A Review of The Regulatory Regime For Crowd Funding And The Promotion of Non-Readily Realizable Securities By Other Media, Original report of the Financial Conduct Authority.

20. Forbes, Hannah; Schaefer, Dirk, (2017), “Guidelines for Successful Crowdfunding”, Complex Systems Engineering and Development Proceedings of the 27th CIRP Design Conference Cranfield University, UK 10th - 12th May 2017 60, pp. 398–403. DOI: 10.1016/j.procir.2017.02.021.

21. Freedman, David M., Nutting, Matthew R., (2015), Equity Crowd Funding for Investors, A Guide to Risks, Returns, Regulations, Funding Portals, Due Diligence, and Deal Terms, Wiley Finance Series.

22. Gabison, Garry. A (2015), Understanding Crowd Funding and its Regulation, JRC Science and policy report: European commission.

23. Gajda, Oliver; Meason, Nick (2013), Crow Funding for Impact in Europe and the USA, The European Crowdfunding Network AISBL: European Crowdfunding Network.

24. Howe, J. (2008), Crowdsourcing - Why the Power of the Crowd is Driving Future of Business, New York: Three Rivers Press.

25. Ibrahim, Niko; Verliyan, Tina (2012), “The Model of Crowd Funding to Support Small and Micro Businesses in Indonesia Through a Web-based Platform”, In Procardia Economics and Finance (4), pp. 390-397.

26. IFSA (2015), Investment Account Under IFSA, Innovation in Islamic banking report.

27. Kshetri, Nir, (2015), “Success of Crowd-based Online Technology in Fundraising: An Institutional Perspective”, Journal of International Management, 21 (2), pp. 100–116. DOI: 10.1016/j.intman.2015.03.004.

28. Langhor, Herwig M. (Ed.) (2012), The Rating Agencies and their Credit Ratings, John Wiley & Sons, Inc.

29. Mollick, Ethan, (2014), “The Dynamics of Crowdfunding: An Exploratory Study”, Journal of Business Venturing, 29 (1), pp. 1–16. DOI: 10.1016/j.jbusvent.2013.06.005.

30. Obiyathulla I.B; Mirakhor (2015), A Risk Sharing Model for Islamic Banks, Inceif University.

31. Rothler, D., & Wenzlaff, K., (2011), Crowdfunding Schemes In Europe, EENC Report, 9.

32. Serrano-Cinca, Carlos; Gutiérrez-Nieto, Begoña, (2016), “The use of profit scoring as an alternative to credit scoring systems in peer-to-peer (P2P) lending”, Decision Support Systems 89, pp. 113–122. DOI: 10.1016/j.dss.2016.06.014.

33. Surowiecki, James (2005), The Wisdom of Crowds, 1st ed. New York: Anchor Books.

34. The World Bank (2013), Crowd Funding Potential for the Developing World, Infodev, growing innovations.

35. US Securities and Exchange Commission (January, 2003), Report on the Role and Function of Credit Rating Agencies in the Operation of the Securities Markets, PP. 5-23.

36. Worner, Shane; Kirby, Eleanor (2014), Crowd Funding: An Infant Industry Growing Fast, IOSCO Research Department.

37. Xu, Ting (2015), Financial Disintermediation and Entrepreneurial Learning: Evidence from the Crowd Funding Market, university of British Columbia