تعیین جایگاه دولت در نظام‌های اقتصادی مبتنی بر رویکردهای فلسفی در مورد بهترین ساماندهی و ترتیبات نهادهای اجتماعی و اقتصادی است. بر همین اساس نوع ارتباط میان دولت و بخش خصوصی به‌مثابه یکی از مهم‌ترین دغدغه نظام‌های اقتصادی مبتنی بر مبانی جهان‌شناختی و انسان‌شناختی این نظام‌هاست. غایات و انگیزه‌های انسان از زندگی و فعالیت‌های اقتصادی بر اساس این مبانی، تعریف شده و بر اساس آن، رفتارهای فردی و اجتماعی تبیین و در نهایت حوزه فعالیت‌های فرد و دولت معلوم می‌شود. در همین راستا نوع نگرش به فرد، مصلحت فرد و جامعه بر انتخابگری فرد و تصمیم‌گیری و سیاست‌ورزی دولت و حوزه دخالت آن تأثیر شایانی دارد. مقوله فردگرایی و جمع‌گرایی به‌مثابه موضوعی اساسی در نظریه‌های علوم اجتماعی در دوره جدید حیات اجتماعی انسان برجستگی ویژه‌ای یافته است. در پاسخ به این سؤال که غایات و انگیزه‌های یاد شده در نظام اسلام چگونه تبیین می‌شود، این نوشتار با استفاده از روش تحلیل محتوا و استدلال قیاسی ضمن تمرکز بر مبانی فلسفی نظام‌های مطرح موجود در مقایسه با نظام اسلامی، به بررسی مباحث مبنایی نظیر غایات، اهداف و انگیزه‌ها در این نظام‌ها می‌پردازد. همچنین با بررسی گرایش‌های فلسفی اندیشمندان مسلمان در مورد فرد و جامعه، به ماهیت خیر و یا مصالح فردی و جمعی پرداخته و تلاش می‌کند از آن طریق به شناخت جایگاه دولت در حوزه مربوطه مدد رساند. در این راستا ملاحظه می‌شود که اندیشمندانی که هویت جمعی را پذیرفته‌اند مصالح جمعی را به مصالح و حقوق فردی تأویل نمی‌برند و مصالح جمعی را از جهت اینکه حاوی اهمیت بیشتری است بر مصالح فردی مقدم می‌دارند. در حالی که کسانی که هویت جمعی را نپذیرفته‌اند مصالح جمعی را به حقوق فردی تقلیل داده و آن را از حیث تقدیم حق اکثریت بر حقوق فردی مقدم داشته‌اند.
ابن‌سینا (1364)، المبدأ والمعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران.
استراوس، لئو و جوزف کراپسی(1373)، نقد نظریه دولت جدید، ترجمه احمد تدین، تهران: انتشارات کویر.
امام خمینی، روح‌الله (1387)، بدائع الدرر، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
ــــــــ (1388)، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
ــــــــ (1378)، صحیفه امام، ج10 و 20 و 21، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
بحرانی، مرتضی (1394)، فردگرایی و جمع‌گرایی در آموزه‌های اسلامی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بشیریه، حسین (1376)، «اسلام، دولت قدیم و جدید»، حکومت اسلامی، سال دوم، شماره دوم.
ــــــــ (1374)، دولت عقل، تهران: مؤسسه نشر علوم نوین.
پلامناتز، جان (1378)، «نظریه دولت در فلسفه سیاسی هگل»، مجله‌نامه فرهنگ، ترجمه توحید عبدی، ش32، ص104−111.
ــــــــ (1371)، شرح و نقدی بر فلسفه اجتماعی و سیاسی هگل، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
جاویدی، طاهره و محمود مهرمحمدی (1385)، «رویکرد تطبیقی به دلالت‌های تربیتی نظریه‌های دموکراسی، چالش میان نظریه‌های لیبرال، جماعت‌گرا و تفاهمی»، مطالعات اسلامی، ش71.
جوادی آملی، عبدالله (1387)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج17، قم: مرکز نشر اسراء.
جهانبگلو، رامین (1372)، ماکیاولی و اندیشه رنسانس، تهران: نشر مرکز.
شیروانی، علی (1382)، «خودگروی در اخلاق اسلامی»، مجله پگاه حوزه، ش110، ص26−29.
رالز، جان (1388)، نظریه عدالت، ترجمه سیدمحمد کمال سروریان و مرتضی بحرانی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
فرانکنا، ویلیام کی (1376)، فلسفه اخلاق، ترجمه هادی صادقی، قم: مؤسسه فرهنگی طه.
صدر، محمدباقر (1381)، سنت‌های تاریخ در قرآن، ترجمه سیدجمال‌الدین موسوی، تهران: تفاهم.
طباطبایی، محمدحسین (1362)، نهایة الحکمه، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
لشکری, علی‌رضا. (1396). مصالح فردی و عمومی از منظر اسلام و مکاتب رقیب. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 14(27), 63-88. doi: 10.30471/iee.2017.1338
MLA
علی‌رضا لشکری. "مصالح فردی و عمومی از منظر اسلام و مکاتب رقیب". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 14, 27, 1396, 63-88. doi: 10.30471/iee.2017.1338
HARVARD
لشکری, علی‌رضا. (1396). 'مصالح فردی و عمومی از منظر اسلام و مکاتب رقیب', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 14(27), pp. 63-88. doi: 10.30471/iee.2017.1338
VANCOUVER
لشکری, علی‌رضا. مصالح فردی و عمومی از منظر اسلام و مکاتب رقیب. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1396; 14(27): 63-88. doi: 10.30471/iee.2017.1338
)