بررسی پوشش ریسک انتشار اوراق استصناع در مدل‌های عملیاتی اوراق استصناع موازی، مدل بورس و اوراق استصناع غیرمستقیم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد دانشگاه مفید

2 دانشجوی دکترای علوم اقتصادی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

3 کارشناس ارشد مدیریت مالی دانشگاه آزاد اسلامی شهر قدس

چکیده

به‌کارگیری روش‌ها و ابزارهای مختلف برای تأمین مالی بخش‌های مختلف اقتصادی با ریسک همراه بوده و ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری و تأمین مالی همیشه همراه هم‌اند و ازاین‌رو تصمیم‌های سرمایه‌گذاری هماره براساس و با ملاحظه رابطه میان ریسک و بازده صورت می‌گیرد. سرمایه‌گذاران همواره باید در تصمیم‌های سرمایه‌گذاری خود ریسک را در نظر داشته باشند. به‌دلیل اهمیت و اثرگذاری بالای ریسک و همچنین امکان‌پذیر نبودن حذف ریسک باید ریسک‌ها را شناسایی، محاسبه و مدیریت کرد.
ضرورت توجه به این موضوع از آن روست که بسط و تعمیق بازار مالی در کشور باید برای رفع محدودیت‌های کشور در زمینه جذب سرمایه با توجه به ملاحظه‌های شرعی صورت گیرد و درعین‌حال پاسخ به نیازهای اساسی جامعه باید با توسعه بازار سرمایه ایران و متنوع کردن ابزارهای موجود آن انجام شود. معرفی اوراق استصناع به‌عنوان ابزار مالی توانا برای تأمین مالی بخش‌های مختلف اقتصادی با توجه به ارزیابی ریسک‌های بالقوه و بالفعل و طراحی پوشش ریسک این اوراق برای گسترش و پذیرش عمومی آن در نظام مالی ایران می‌تواند چالش‌های زیادی از نظام تأمین مالی ایران را مرتفع کند.
در این مقاله به روش توصیفی−تحلیلی با استفاده از داده‌های پرسش‌نامه‌ای و روش AHP، به بررسی این فرضیه پرداخته می‎شود که «در بین مدل‌های عملیاتی اوراق استصناع، مدل سازمان بورس اوراق بهادار بهینه‌ترین الگو برای پوشش ریسک می‌باشد». برای بررسی این فرضیه، برخی از ریسک‌های انتشار اوراق استصناع در قالب مدل استصناع موازی، مدل بورس و استصناع غیرمستقیم مطالعه شده است. نتایج نشان می‌دهد که پوشش ریسک در بین مدل‌های عملیاتی اوراق استصناع، مدل بورس بهترین مدل از نظر پوشش ریسک است.

کلیدواژه‌ها


  1. 1. ابزری، مهدی؛ سعید صمدی و هادی تیموری (1386)، «بررسی عوامل مؤثر بر ریسک و بازده سرمایه‌گذاری در محصولات مالی»، روند، ش54 و 55، ص123−152.

    2. ابن‌منظور، لسان العرب.

    3. اداره آمار و برنامه‌ریزی بانک سینا (1388)، «نگاهی اجمالی بر: مدیریت ریسک در نظام بانکی»، تهران: اداره انتشارات.

    4. زرقاء، انس (1380)، «گواهی استصناع (سفارش ساخت)»، اقتصاد اسلامی، ترجمه محمدزمان رستمی، س1، ش1، ص120−128.

    5. سروش، ابوذر و مجتبی کاوند (1390)، «ریسک‌های اوراق رهنی اسلامی و برخی راهکارهای پوشش آنها در ایران»، جستارهای اقتصادی، س8، ش16، ص117−145.

    6. سروش، ابوذر و محسن صادقی (1387)، «مدیریت ریسک اوراق بهادار اجاره (صکوک اجاره)»، اقتصاد اسلامی، ش27، ص157−186.

    7. السویلم، ابراهیم (1386)، پوشش ریسک در مالی اسلامی، ترجمه محمد علیزاده اصل، مهدی عسگری و مهدی حاجی رستم‌لو، تهران: دانشگاه امام صادقg.

    8. فراهانی‌فرد، سعید (1388)، «صکوک سلف؛ ابزاری مناسب برای تأمین مالی و پوشش ریسک»، اقتصاد اسلامی، ش33، ص7−32.

    9. کمیجانی، اکبر و محمدنقی نظرپور (1386)، «تأمین مالی طرح‌های اقتصادی از طریق اوراق استصناع و چگونگی به‌کارگیری آن در بازار بورس»، مجموعه مقالات کنفرانس بین‌المللی تأمین مالی اسلامی، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف.

    10. مزینی، امیرحسین (1389)، امکان‌سنجی انتشار اوراق صکوک در اقتصاد ایران مطالعه موردی بخش معدن و صنایع معدنی، تهران: انتشارات پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.

    11. موسویان، سیدعباس و حسین شیرمردی احمدآباد (1391)، «مدیریت ریسک‌های اوراق بهادار مضاربه با تأکید بر فقه امامیه»، تحقیقات مالیاسلامی، س2، ش1 (پیاپی 3)، ص39−68.

    12. میرفیض، فلاح شمس و مهدی رشنو (1387)، «ریسک در صکوک و مصون‌سازی آن براساس موازین شرعی»، مجموعه مقالات نوزدهمین همایش بانکداری اسلامی، تهران: مؤسسه عالی بانکداری ایران.

    13. نظرپور، محمدنقی (1384)، «اوراق بهادار استصناع (سفارش ساخت) ابزاری برای سیاست پولی»، اقتصاد اسلامی، ش20، ص81−110.

    14. نظرپور، محمدنقی (1392)، عقد و اوراق استصناع کاربردهای استصناع در بازارهای مالی اسلامی، قم: دانشگاه مفید و سمت.

    1. 15.  نظرپور، محمدنقی و ایوب خزائی (1389)، «طراحی پوشش ریسک صکوک استصناع در بازار بورس اوراق بهادار»، سیاست‌های اقتصادی (نامه مفید) ش۸۱، ص3−26.

    16. نوِو، ریموند پی (1385)، مدیریت مالی، ترجمه و اقتباس علی جهانخانی و علی پارسائیان، ج1، چ10، تهران: سمت.

    17. هال، جان (1384)، مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، ترجمه سجاد سیاح و علی صالح آبادی، چ1، تهران: شرکت کارگزاری مفید.

    18. Al-Bashir, Muhammad, (2008), “Sukuk Market: Innovations and Challenges”, Islamic Economic Studies, Vol. 15, No. 2, pp. 1-22.

    19. Crouchy, Michel & Galai, Dan & Mark, Robert, (2006), Essentials of Risk Management, McGraw- Hill.

    20. Khan, Tariqullah & Habib Ahmed (2001), Risk Management: An Analysis of Issues in Islamic Financial Industry, Jeddah, Islamic Research and Training Institute (IRTI).

    21. Obaidullah, Mohammad (2002), “Islamic Risk Management: Towards Greater Ethics and Efficiency”, International Journal of Islamic Financial Services, Vo1.04, No.3.

    22. Nathif, j. Adam & Abdulkader, Thomas, (2004(, Islamic Bonds: Your Guide to issuing, structuring and investing in Sukuk, Euromoney Books.

    23. Tariq, Ali Arsalan & Dar, Humayon, (2007), “Risks of Sukuk Structures: Implications for Resource Mobilization”, Thunderbird International Business Review, Vol. 49, pp. 203-223.

    24. Tariq, Ali Arsalan, (2004), Managing Financial Risks of Sukuk Structures, Loughborough University.

    25. Salman, Syed Ali, (2005), “Islamic Capital Market Products: Developmentd and Challenges”, IDB Group, Occasional Paper, No.9, pp. 1-22.