زکات از ارکان اسلام میباشد که در قرآن در کنار نماز قرار گرفته است و در طول تاریخ فقه، فقهای شیعه و اهلسنت بهطورمفصل درباره آن کتاب نوشتهاند. سیره پیامبر اکرمn و جانشینان آن حضرت زکات را یک امر حاکمیتی نشان میدهد که دریافت آن را با ایجاد ساختاری نظاممند انجام میدادند و آیه شریفه قرآن نیز سهمی از زکات را برای عاملان جمعآوری و رساندن زکات به موارد مصرف منظور کرده است؛ اما در تاریخ اسلام تحولات سیاسی رخ داده است که زکات را در نظر و عمل در فقه شیعه از این جایگاه خارج کرده و بهصورت امری غیرحاکمیتی درآورده است. این مقاله درصدد اثبات این فرضیه است که گرچه زکات بهطورعمده برای رفع فقر وضع شده، ولی در صورت برقراری حکومت حق و عدل باید دریافت و پرداخت آن توسط حاکم و دولت اسلامی صورت گیرد. مروری بر روایات زکات و فتاوی فقهای شیعه نشان میدهد که پرداخت زکات را از تکالیف صاحبان اموال دانستهاند و کمتر فقهای شیعه به زکات بهعنوان امر حاکمیتی نگریستهاند. سؤال اصلی این است: آیا زکات از منابع مالی در اختیار حکومت اسلامی برای رفع فقر و سایر اهداف آن است، یا اصولاً موضوعی غیرحکومتی است؟ در این مقاله با روش تحلیلی و استناد به روایات و متون فقهی، اثبات شده است که زکات در اصل از منابع مالی حاکم اسلامی برای تحقق اهداف اعلام شده در آیه قرآن است و علت مهجوریت این دیدگاه در نظر برخی از فقهای شیعه، عدم بسط ید امامان و حاکمان بر حق در عصر حضور و غیبت بوده است. اکنون که با برقراری جمهوری اسلامی حاکم در آن ولی فقیه است، زکات باید در اختیار ولی فقیه قرار گیرد.
مصباحی مقدم, غلامرضا. (1397). جایگاه زکات از دیدگاه فقه حکومتی. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 15(30), 119-135. doi: 10.30471/iee.2018.1559
MLA
غلامرضا مصباحی مقدم. "جایگاه زکات از دیدگاه فقه حکومتی". دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 15, 30, 1397, 119-135. doi: 10.30471/iee.2018.1559
HARVARD
مصباحی مقدم, غلامرضا. (1397). 'جایگاه زکات از دیدگاه فقه حکومتی', دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 15(30), pp. 119-135. doi: 10.30471/iee.2018.1559
VANCOUVER
مصباحی مقدم, غلامرضا. جایگاه زکات از دیدگاه فقه حکومتی. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 1397; 15(30): 119-135. doi: 10.30471/iee.2018.1559