شناسایی و اولویت‏‌بندی الزامات سرمایه‏‌گذاری در شرکت‏‌های هلدینگ از منظر سیاست‏‌های اقتصاد مقاومتی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حسابداری و مالی پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری مدیریت مالی پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

در چند سال اخیر و با تشدید تحریم‏های غرب علیه ایران، سیاست‏های اقتصاد مقاومتی متناسب با شرایط کشور و مأموریت‏های متمایز نظام جمهوری اسلامی ایران، توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی مطرح و مورد استقبال اندیشمندان و صاحب‏نظران قرار گرفته است. یکی از ارکان مهم نظام مالی کشور شرکت‏های هلدینگ هستند که نقش قابل توجهی در اجرای سیاست‏های اقتصادی کلان دارند. این شرکت‏ها از ساختار سازمانی متعارف در بسیاری از کشورها هستند و از بازیگران اصلی اقتصادهای نوپا به شمار می‏روند. در این مقاله شاخص‏های مؤثر بر انتخاب پرتفوی سرمایه‏گذاری در شرکت‏های هلدینگ از منظر سیاست‏های اقتصاد مقاومتی بررسی می‌شود. بدین‌منظور نخست با تحلیل محتوای سیاست‏های اقتصاد مقاومتی، مؤلفه‏های اقتصاد مقاومتی مؤثر بر سرمایه‏گذاری شناسایی می‌شود. سپس با استفاده از تکنیک دلفی چهارده مؤلفه اصلی و مهم تعیین شد. در ادامه با استفاده از تکنیک دیمتل روابط درونی بین این مؤلفه‏ها مشخص و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری آنها بر/ از یکدیگر تعیین شده است. سرانجام، با استفاده از روش فرایند تحلیل شبکه (ANP) مؤلفه‏های اقتصاد مقاومتی مؤثر بر انتخاب سبد سرمایه‏گذاری در شرکت‏های هلدینگ اولویت‏بندی شده است. سه مؤلفه "صادرات‌محور‌بودن صنعت"، "تاب‏آوری در مقابل تحریم" و "تغییرات نرخ ارز" بالاترین اولویت را به‌دست آوردند. در پایان با توجه به اولویت مؤلفه‏ها، راهکارهای لازم برای تحقق سیاست‏های اقتصاد مقاومتی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


1. آبادیان، مرضیه و هوشنگ شجری (1395)، «روش چند شاخصه برای انتخاب سبد سهام بهینه با استفاده از متغیرهای تحلیل بنیادی در شرکت‏های پتروشیمی عضو بورس»، مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، س7،ش26، ص1−25.
2. ابراهیمی، آیت‏اله و اله مراد سیف (1394)، «مفهوم‏شناسی و زمینه‏یابی بانکداری مقاومتی در اقتصاد ایران»، فصلنامه روند، س22، ش71، ص19−54.
3. ابزری، مهدی؛ مرتضی سامتی و مهدی دلبری (1381)، «کاربرد مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در تعیین معیارهای مؤثر بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران»، مجله برنامه و بودجه، ش77، ص3−28.
4. اسکندری‏عطا، محمدرضا و اله‏ مراد سیف (1397)، «چالش درآمدهای نفتی در اقتصاد مقاومتی؛ پیامدها و راهکارها»، جستارهای اقتصادی ایران، س15، ش30، ص59−69.
5. امیری، مقصود؛ مجید شریعت‏پناهی و محمدهادی بناکار (1389)، «انتخاب سبد سهام بهینه با استفاده از تصمیم‏گیری چندمعیاره»، فصلنامه بورس اوراق بهادار، س3، ش11، ص5−24.
6. امیری، حسن؛ محبوبه پیرداده؛ فریبا نوروزی و شیوا علیزاده (1397)، «برآورد شاخص‏های آسیب‏پذیری و تاب‏آوری در اقتصاد ایران»، سیاست‏های راهبردی و کلان، تهران، (23)6، ص434−455.
7. برزیده، فرخ؛ محمدتقی تقوی ‏فرد و فاطمه زمانیان (1392)، «چارچوب طراحی سبد سهام با استفاده از روش دیماتل و فرایند تحلیل شبکه‏ای»، فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، س11، ش39، ص105−124.
8. بلندیان، محمدمهدی و سارا ناصری (1394)، «رهیافتی بر شناسایی بایسته‏های سیاست‏های اقتصاد مقاومتی بر سیاست‏های شهرسازی و صنعت ساختمان»، مدیریت شهری، دوره 14، ش40، ص249−268.
9. جباری، فرخ (1379)، رتبه‏بندی صنایع ایران براساس شاخص‏های منتخب اقتصادی از روش AHP، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
10. حبیبی، آرش؛ صدیقه ایزدیار و اعظم سرافرازی (1393)، تصمیم‏گیری چندمعیاره فازی، انتشارات کتیبه گیل، موجود در پایگاه:       http://www.parsmodir.com/thesis/dematel.php.
11. خلیلی عراقی، مریم (1385)، «انتخاب بدره بهینه سهام با استفاده از برنامه‏ریزی آرمانی»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 6، ش20، ص193−214.
12. خوانساری، رسول و وهاب قلیچ (1394)، «اولویت‏بندی عوامل مؤثر بر تحقق سیاست‏های کلی اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی با استفاده از روش تاپسیس فازی»، دو فصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، س5، ش1، ص91−120.
13. دانش جعفری، داود و سمانه کریمی (1393)، «عنوان نفت، برنامه ششم توسعه و اقتصاد مقاومتی»، فصلنامه سیاست‏های راهبردی و کلان، س2، ش8، ص1−36.
14. سلطانی، مرتضی و محمد ابراهیم راعی (1396)، «اولویت‏بندی مؤلفه‏های اقتصاد مقاومتی مرتبط با بازار سرمایه»، جستارهای اقتصادی ایران، س14، ش27، ص89−106.
15. سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، بهمن ماه 1392.
16. سیف، اله مراد و موسی خوشکلام خسروشاهی (1392)، «نظام ارزی مطلوب اقتصاد ایران در اقتصاد مقاومتی»، فصلنامه پژوهش‏های اقتصادی ایران، س18، ش54، ص181−204.
17. طاهرپور، جواد و سارا امیری (1396)، «جایگاه آسیب‏پذیری و تاب‏آوری اقتصادی ایران در بین کشورهای نفتی»، فصلنامه مجلس و راهبرد، س25، ش93، ص121−148.
18. عبدالملکی، حجت‏اله (1395)، «اقتصاد مقاومتی: درآمدی بر مبانی، سیاست‏ها و برنامه عمل»، چاپ سوم، ویرایش دوم، انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادقj.
19. غیاثوند، ابوالفضل و فاطمه عبدالشاه (1394)، «شاخص‏های تاب‏آوری اقتصادی»، فصلنامه روند، س22، ش71، ص79−106.
20. غیاثوند، ابوالفضل و فاطمه عبدالشاه (1394)، «مفهوم و ارزیابی تاب‏آوری اقتصادی ایران»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، س15، ش59، ص161−187.
21. فرزین، محمدرضا، عباس معمارنژاد و الهام غلامی (1397)، «بررسی آثار عوامل مؤثر بر تاب‌آوری اقتصادی در ایران و کشورهای منتخب: رویکردی بر روش داده‌های تابلویی با ضرائب متغیر»، فصلنامه اقتصاد کاربردی، دوره 8، ش24، ص13−22.
22. کریم، محمدحسین و همکاران (1393)، «توسعه کشاورزی و اقتصاد مقاومتی، جایگزین نفت»، فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان، س2، ش6، ص103−127.
23. نبی‏زاده، احمد و عادل بهزادی (1397)، «گشتاور مراتب بالاتر در بهینه‏سازی پرتفوی با در نظر گرفتن آنتروپی و استفاده از برنامه‏ریزی آرمانی چند جمله‏ای»، فصلنامه تحقیقات مالی، س20، ش2، ص193−210.
24. نظرپور، محمدنقی و یحیی لطفی‏نیا (1393)، «نقش بورس اوراق بهادار در تحقق سیاست‏های کلی اقتصاد مقاومتی»، دو فصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، س6، ش1، ص49−70.
25. نعامی، عبداله و علی‏اکبر مظهری (1393)، «تأکید بر رابطه بازاریابی داخلی و منابع سپرده‏ای بانک به منظور تأمین منابع مالی مولد و فعال‏سازی سرمایه‏های انسانی در راستای سیاست‏های کلی اقتصاد مقاومتی»، فصلنامه سیاست‏های راهبردی و کلان، س2، ش7، ص65−87.
26. هادوی‏نژاد، مصطفی (1383)، شناسایی عوامل مؤثر بر انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران (محدود به شرکت‏های سیمان) با استفاده از رویکرد MADM، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادقj.
27. Bates, S., V. Angeon and A. Ainouche, (2014), “The Pentagon of vulnerability and Resilience: A Methodological Proposal in Development Economics by Using graph Theory”, Economic Modelling, 42, 445-453.
28. Briguglio, L., G. Cordina, N. Farrugia and S. Vella, (2008), “Economic Vulnerability and Resilience, Concepts and Measurements”, UNU World Institute for Development Economics Research.
29. Briguglio, L., (2014), A Vulnerability and Resilience Framework for Small States, University of Malta.
30. Boateng, P., Chen, Z., & Ogunlana, S. O., (2015), “An Analytical Network Process model for risks prioritisation in megaprojects”, International Journal of Project Management, 33(8), 1795-1811.
31. Bristow, G., & Healy, A., (Eds.), (2018), Economic crisis and the resilience of regions: a European study, Edward Elgar Publishing.
32. Chand, M., Raj, T., & Shankar, R., (2013), Analytical network process (ANP) based modeling for analysing the risks in traditional, agile, and lean supply chain, Proceeding on Advanced Data Analysis, Business Analytics and Intelligence, ICADABAI.
33. Chen, C. C., Shih, H. S., Shyur, H. J., & Wu, K. S., (2012), “A business strategy selection of green supply chain management via an analytic network process”, Computers & Mathematics with Applications, 64(8), 2544-2557.
34. Davies, S., (2011), “Regional resilience in the 2008–2010 downturn: comparative evidence from European countries”, Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 4(3), 369-382.
35. Dou, Y., Zhu, Q., & Sarkis, J., (2014), “Evaluating green supplier development programs with a grey-analytical network process-based methodology”, European Journal of Operational Research, 233(2), 420-431.
36. Ergu, D., Kou, G., Shi, Y., & Shi, Y., (2014), “Analytic network process in risk assessment and decision analysis”, Computers & Operations Research, 42, 58-74.
37. Gold, M., Campbell, A., & Alexander, M., (1994), Corporate Level Strategy.
38. Goold, M., & Campbell, A., (1998), “Desperately seeking synergy”, Harvard Business Review,76(5), 131-143.
39. Hallegatte, S., (2014), “Economic Resilience, Definition and Measurement”, The World Bank-Climate Change Group-Office of the Chief Economist.
40. Kunisch, S., Menz, M., & Ambos, B., (2015), “Changes at corporate headquarters: Review, integration and future research”, International Journal of Management Reviews, 17(3), 356-381.
41. Lee, Y. H., & Lee, Y. H., (2012), “Integrated assessment of competitive-strategy selection with an analytical network process”, Journal of Business Economics and Management, 13(5), 801-831.
42. Menz, M., Kunisch, S., & Collis, D. J., (2013), “What do we know about corporate headquarters? A review, integration, and research agenda, A Review, Integration, and Research Agenda”, Harvard Business School Strategy Unit Working Paper, (14-016),
43. Saaty, Thomas L., (1999), “Fundamentals of the Analytic Network Process”, ISAHP, Kobe Japan, PP. 12-14.
44. Saaty, T. L., & Vargas, L. G., (2013), Decision making with the analytic network process: economic, political, social and technological applications with benefits, opportunities, costs and risks (Vol. 195), Springer Science & Business Media.
45. Swanstrom, T., (2019), Coping with adversity: Regional economic resilience and public policy.
46. Ushada, M., & Yuliando, H., (2016), “Application of Analytical Network Process and Conditional Probability Co-occurrences Matrix for Business Modelling of Small-Medium Enterprises”, AGROINDUSTRIAL JOURNAL, 2(1), 75.
47. Wu, K. J., Tseng, M. L., & Chiu, A. S., (2012), “Using the Analytical Network Process in Porter's Five Forces Analysis–Case Study in Philippines”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 57, 1-9.
48. Živković, Ž., Nikolić, D., Djordjević, P., Mihajlović, I., & Savić, M., (2015), Analytical Network Process in the Framework of SWOT Analysis for Strategic Decision Making (Case Study, Technical Faculty in Bor, University of Belgrade, Serbia), Acta Polytechnica Hungarica, 12(7),