بررسی تجربی اندیشه‎های جان رالز و محمدباقر صدر درباره عدالت اقتصادی (رویکرد اقتصاد آزمایشگاهی)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری، دانشکده اقتصاد ،دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

عدالت به‌واسطه فطری بودن، همواره از سوی افراد، مکاتب و جوامع مختلف مورد توجه بوده است. به همین دلیل نظریه‎های گوناگونی در طول تاریخ بشر درباره عدالت شکل گرفته است. هدف از این تحقیق بررسی میزان تمایل افراد به نظریه‎های عدالت اقتصادی شهید صدر و جان رالز در شرایط واقعی بر مبنای روش تجربه آزمایشگاهی میان 150 نفر از دانشجویان دانشگاه‎های تهران است. نتایج این تحقیق بر پذیرش بیشتر نظریه عدالت شهید صدر در موقعیت‎های مختلف تصمیم‎گیری (بدون منفعت شخصی (شخص ثالث) −همراه با منفعت شخصی− دیکتاتور) صحّه می‎گذارد.
همچنین تحلیل نتایج آزمایش تجربی براساس مدل لوجیت نشان می‎دهد که متغیرهای درآمد، سن، طبقه اجتماعی تأثیر مثبت و متغیر ملکیت تأثیر منفی و معنا‎داری بر پابرجا بودن افراد در انتخاب نظریه شهید صدر در موقعیت دارای منفعت شخصی نسبت به موقعیت بدون منفعت شخصی دارند. میزان اثر نهایی متغیرهای سن، درآمد، طبقه اجتماعی و ملکیت به ترتیب 039681/0، 172866/0، 202202/2 و 542678/0- درصد واحد بوده است.

کلیدواژه‌ها


1. ابونوری، اسمعیل؛ حبیب انصاری سامانی، هادی کشاورز و ابراهیم زارع (1392)، «کارایی و برابری‎طلبی؛ یک مشاهده از طریق بازی‎های رفتاری»، جستارهای اقتصادی ایران، س10، ش20، ص57−79.
2. انصاری سامانی، حبیب و اسمعیل ابونوری (1394)، «برابری یا انصاف: شواهدی از بازی‎های اقتصاد رفتاری»، اقتصاد اسلامی، س15، ش57، ص63−86.
3. راولز، جان (2001)، عدالت به‌مثابه انصاف: یک بازگویی، ترجمه: عرفان ثابتی (1383)، تهران: نشر ققنوس.
4. حسینی، سیدرضا (زمستان 1387)، «معیارهای عدالت اقتصادی از منظر اسلام»، اقتصاد اسلامی، ش32، ص5−36.
5. سیدنورانی، سیدمحمدرضا و سیداحسان خاندوزی (1391)، «مبانی نظری سنجش عدالت اقتصادی در اسلام»، جستارهای اقتصادی ایران، س9، ش17، ص58-31.
6. شوشا، هلن (1990)، کاوش در جامعه‌شناسی روان، ترجمه دکتر مرتضی کتبی (1396)، تهران: نشر نی.
7. صدر، سیدمحمدباقر (1429ق)، الاسلام یقود الحیاه و...، ج3 و 5، قم: دارالصدر.
8. _________ (1393 ج)، اقتصاد ما (کتاب دوم)، ترجمه: سیدمحمدمهدی برهانی، قم: پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر.
9. عزیزی، محمدمهدی و محمدصالح شکوهی بیدهندی (1394)، «تحلیل سیر تاریخی مفهوم عدالت اجتماعی در برنامه‌های توسعه شهری ایران (1390-1340)»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، س5، ش2، ص125-149.
10. کریستینسن، لاری بی (1993)، روش‌شناسی آزمایشی، ترجمه علی دلاوری (1387)، تهران: انتشارات رشد.
11. Blau, Peter M. (1964), Exchange and Power in Social Life, New York: Wiley.
12. Brandouy, Olivier (2001), “Laboratory Encentive Structure and Control-test Design in an Experimental Asset Market”, Journal of Economic Psychology, Vol. 22(1), 1-26.
13. Bond, D., Park, JC, (1991), An empirical test of Rawls,s theory of justice: A second approach, in korea and the United States, Simulation & Gaming, Vol. 22(4), pp. 443-462.
14. Camerer, C.F., Thaler, R.H. (1995), “Ultimatums, dictators and manners”, Journal of Economic Perspectives, 9, 209–219.
15. Camerer, C (2003), Behavioral Game Theory: Experiments in Strategic Interaction, Princeton: Princeton University Press.
16. Cameron, L.A., (1999), “Raising the stakes in the ultimatum game: Experimental evidence from Indonesia”, Economic-Inquiry, 37 (1), 47–59.
17. Cappelen, A.W., Sørensen, E.Ø., Tungodden, Bertil, (2010), “Responsibility for what? Fairness and individual responsibility”, European Economic Review, Vol. 54, Issue 3, pp. 429-441.
18. Charness, Gary, Gneezy, Uri (2008), “What's in a Name? Anonymity and Social Distance in Dictator and Ultimatum Games”, Journal of Economic Behavior and Organization, 68(1), PP. 29-35.
19. Crawford, V, Gneezy, Uri, Rottenstreich, Yuval, (2008), “The Power of Focal Points Is Limited: Minute Payoff Asymmetry May Yield Large Coordination Failures”, American Economic Review, 98(4), PP. 1443-1458.
20. Degli Antoni, Giacomo, Faillo, Marco, Francés-Gómez, Pedro & Sacconi, Lorenzo (2016), “Distributive Justice with Production and the Social Contract: An Experimental study”, Econometica Working paper series.
21. Detlef, Fetchenhauer and Xu, Huang (2004), “Justice sensitivity and distributive decisions in experimental games”, Personality and Individual Differences,Vol. 36, Issue 5, pp. 1015-1029.
22. Duch, M. L., Grossmann, M. R. P. and Lauer, T. (2020), “z-Tree unleashed: A novel client-integrating architecture for conducting z-Tree experiments over the Internet”, Journal of Behavioral and Experimental Finance, Vol, 28, Article 100400.
23. Fehr, E., Tougareva, E., (1995), Do high monetary stakes remove reciprocal fairness? Experimental evidence from Russia, Mimeo, Institute for Empirical Economic Research, University of Zurich.
24. Fischbacher, U. (2007), “z-Tree: Zurich toolbox for ready-made economic experiments”, Experimental economics, 10(2), pp. 171–178 (cited on p. 1).
25. Forsythe, R.L., Horowitz, J., Savin, N.E., Sefton, M. (1994), Fairness in simple bargaining games, Games and Economic Behavior, 6, 347–369
26. Frohlich, Norman & Oppenheimer, Joe A.(1992), Choosing Justice: An Experimental Approach to Ethical Theory, Berkeley: University of California Press.
27. Gruener, Sven(2019),  “Sample Size Calculation in Economic Experiments, Jahrbücher für Nationalökonomie und Statistik 240(6)”, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3452918 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3452918
28. Guth, W., Schmittberger, R., Schwarz, B., (1982), “An experimental analysis of ultimatum bargaining”, Journal of Economic Behavior and Organization, 3, pp.367-388.
29. Henrich, J., Boyd, R., Bowles, S., Camerer, C., Fehr, E., Gintis, H. & McElreath, R. (2001), “In search of homo economicus: behavioral experiments in 15 small-scale societies”, American Economic Review, 91, pp.73–78.
30. Hoffman, E., McCabe, K., Smith, V., (1996), “On expectations and monetary stakes in ultimatum games”, International Journal of Game Theory, 25, pp.289–301.
31. Homans, George C. (1958), Social Behavior as Exchange, American Journal of Sociology, 63, PP. 597–606.
32. Horisch, Hannah (2008), “Is the veil of ignorance only a concept about risk? An experiment”, Journal of Public Economics, Vol. 94, Issues 11–12, pp. 1062-1066.
33. Howe, Roger E., John E. Romer (1981), Rawlsian Justice as the Core of A Game. American Economic Review, 71 (5):880-895.
34. Konow, James (2009), “Is fairness in the eye of the beholder? An impartial spectator analysis of justice”, Social Choice and Welfare, Springer, Vol.33, (1), PP. 101-127.
35. Konow, James, Tatsuyoshi, Saijo & Kenju, Akai(2009), Morals and Mores? Experimental Evidence on Equity and Equality from the US and Japan, Working paper, Loyola Marymount University.
36. Jakiela, Pamela(2015), “How fair shares compare: Experimental evidence from two cultures”, Journal of Economic Behavior & Organization, Vol.118, pp. 40-54.
37. Oleson PE (2001), An experimental examination of alternative theories of distributive justice and economic fairness, PH.D., The University of Arizona.
38. Rawls, John (1971), A Theory of Justice, Oxford University Press.
39. Rawls, John (2000), justice as fairness, Harvard University press.
40. Roth, A.E., Malouf, M.W.K., Murningham, J.K., (1981), “Sociological versus strategic factors in bargaining”, Journal of Economic Behavior and Organization, 2, 153–177.
41. Roth, A.E., Prasnikar, V., Okuno-Fujiwara, M., Zamir, S., (1991), “Bargaining and market behavior in Jerusalem, Ljubljana, Pittsburgh, and Tokyo: An experimental study”, American Economic Review, 81, 1068–1095.
42. Roth, A.E. (1995), “Bargaining experiments”, In: Kagel, J., Roth, A. (Eds.), Handbook of Experimental Economics, Princeton University Press, Princeton.
43. Roth, A.E. (1998), “On the Early History of Experimental Economics”, Journal of the History of Economic Thought, Volume 15 , Issue 2 , Fall 1993 , pp. 184 – 209.
44. Rustichini A, Vostroknutov, A, (2014), “Merit and Justice: An Experimental Analysis of Attitude to Inequality”, PLoS ONE, 9(12): e114512.
45. Sacconi, Lorenzo & Faillo, Marco (2008), “Conformity, Reciprocity and the Sense of Justice how Social Contract-Based Preferences and Beliefs Explain Norm Compliance: The Experimental Evidence”, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1163742 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1163742.
46. Scott, John T., Richard E. Matland, Philip A. Michelbach and Brian H. Bornstein (2001), “just Deserts: An Experimental Study of Distributive Justice Norms”, American Journal of Political Science,Vol. 45, No. 4 , pp. 749-767 .
47. Slonim, R., Roth, A.E. (1997), “Financial incentives and learning in ultimatum and market games: An experiment in the Slovak Republic”, Econometrica, 65, 569–596.
48. Yaari, Menahem E., and Maya Bar-Hillel (1984), “On Dividing Justly”, Social Choice and Welfare, 1:1-24.