بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصاد بر درآمدهای مالیاتی دولت در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه

چکیده

یکی از اجزای مهم درآمدهای دولت که پیش‌بینی آن از اهمیت بالایی برخوردار است و عدم تحقق آن، کسری بودجه دولت را در پی خواهد داشت درآمدهای مالیاتی است. درآمدهای مالیاتی دولت ممکن است تحت تأثیر متغیرهای اقتصاد کلان قرار بگیرد و به‌تبع آن بودجه دولت را با کسری مواجه نماید. ازاین‌رو، تحقیق حاضر به بررسی میزان تأثیرپذیری مالیات از متغیرهای کلان اقتصاد ایران پرداخته است. این کار با استفاده از داده‌های سالانه مربوط به دوره زمانی 57−1396 انجام شده است. تجزیه‌وتحلیل‌ها به روش ARDL انجام شده است.
نتایج نشان داد که متغیرهای تولید سرانه بدون نفت، اشتغال و درآمدهای نفتی تأثیر مثبت و نرخ تورم تأثیر منفی بر درآمدهای مالیاتی دولت دارند. تولید سرانه بدون نفت بیشترین و نرخ تورم کمترین تأثیر را بر درآمدهای مالیاتی دارند. همچنین نتایج نشان از آن است که متغیر درآمدهای نفتی با وقفه دو ساله تأثیر مثبت خود را بر درآمدهای مالیاتی نشان می‌دهد. از دیگر نتایج تحقیق این است که متغیرهای نرخ ارز و نقدینگی تأثیر معناداری بر درآمدهای مالیاتی ندارند.

کلیدواژه‌ها


1. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، آمار و داده‎ها، داده‎های سری زمانی.
2. تقی‎سلطانی، مهدی و جواد پورغفاردستجردی (1391)، «فرایند جهانی شدن و تأثیر آن بر درآمدهای مالیاتی در ایران»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، س20، ش62، ص143−170.
3. ربیعی، مهناز و فاطمه اسمعیل‌نیا (1392)، «برآورد ظرفیت و تلاش مالیاتی و ارتباط آن با درآمد نفتی در اقتصاد ایران و چند کشور منتخب عضو اوپک»، فصلنامهعلوماقتصادی، س7، ش22، ص49−69.
4. زراء‎نژاد، منصور؛ امین تبعه‎ایزدی و فاطمه حسین‎پور (1393)، «بررسی و اندازه‎گیری تأثیر درآمدهای نفتی بر درآمدهای مالیاتی در ایران»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ش72، ص111−137.
5. عرفانی، علی‎رضا؛ محمدقاسم رضایی و مارال اسکندری (1395)، «تأثیر هدف‌گذاری تورم بر درآمدهای مالیاتی: یک تحلیل بین کشوری»، پژوهشنامهمالیات، س30، ش78، ص213−241.
6. فرامرزی، ایوب؛ مجید دشتبان فاروجی، نادر حکیمی‎پور، صادق علی‌پور و امیر جباری (1394)، «بررسی رابطه مالیات و رشد اقتصادی، مطالعه موردی ایران و کشورهای عضو اوپک و سازمان همکاری‌های اقتصادی OPEC و OECD»، فصلنامهعلوماقتصادی، س9، ش32، ص103−122.
7. نبی‎زاده و لوکلایی، حسن (1393)، «بررسی تأثیر متقابل تورم و مالیات بر ارزش افزوده در اقتصاد ایران»، مجله اقتصادی، ش 5 و 6، ص85−116.
8. نوفرستی، محمد (1378)، ریشه واحد و همجمعی در اقتصاد سنجی، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول.
9. Davoodi, H.R. Grigorian, D.A. (2007), “Tax Potential and Tax Effort: A Cross-Country Analysis of Armenia’s Stubbornly Low Tax Collection”, IMF Working Paper.
10. Tanzi, V. (1977), Inflation lags in collection and real of tax revenue. Staff paper,24 : 846-856.
11. Matusiak, R., (2018), “Impact of Macroeconomic Variables on Tax Revenues – Empirical Study Using the VEC Model”, Annales universitatis mariae curie sklodowska Lublin, 2(5), 39-46.
12. Mursal, H, Bonar, M.S, Adler H.M, Tubagus, N.A.M, (2018), “Impact of Policies and Macroeconomic Variables on Tax Revenue and Effective Tax Rate of Infrastructure, Utility, and Transportation Sector Companies Listed in Indonesia Stock Exchange”, International Journal of Economics and Financial Issues, 8(3), 95-104.
13. Patinkin, D. (1965), Money, interest, and prices: An integration of monetary and value theory. . New York. Harper & Row, 2nd edition.
14. Onakoya, A.B., Olotu, A., Johnson, T.S., Afintinni, O.A. (2017), “Tax Revenue Performance, Trade Liberalization and Macroeconomic Variables in Sub-Saharan Africa”, International Review of Management and Business Research, Vol. 6, Issue.2, 846-865.
15. Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R.J. (2001), “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationship”, Journal of Applied Econometrics, 16: 289-326.
16. Raed A. M & Ahmad, N. H. (2016), “GDP and Tax Revenues-Causality Relationship in Developing Countries: Evidence from Palestine”, International Journal of Economics and Finance, Vol. 8, No. 4, 54-62.