تزاحم منافع بانک و جامعه در نظام سرمایه‎داری مبتنی بر مدیریت پول بر مبنای آراء هایمن مینسکی و ارائه دلالت‎هایی برای اقتصاد ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس

2 عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

چکیده

در این پژوهش توضیح داده شده است که تلقی اقتصاد متعارف از بانک به‎عنوان نهاد واسطه‎گر وجوه، ضمن عدم‎تطابق با واقعیت بیرونی، تحلیل نوسانات پولی و نابسامانی‎های اقتصادی متعاقب آن را دچار کژتابی می‎کند؛ امّا در نگاه بدیل، نهاد بانک به‎عنوان مهم‎ترین بازیگر نظام پولی، قدرت خلق منعطف اعتبار دارد. سؤال مشخص پژوهش حاضر آن است که آیا می‎توان گفت در ساخت فعلی نظام پولی و بانکی، منافع بانک و جامعه، در تزاحم با یکدیگر هستند.
برای پاسخ به این سؤال، روش کتابخانه‎ای و اسنادی استفاده شده و سرانجام این نتیجه حاصل شده است که بانک نهادی است که می‎تواند هزینه‎های مرتبط با بسط منعطف و بی‎قاعده اعتبار را برون‎سازی کرده و منافع اقتصادی آحاد جامعه را تحت‎تأثیر قرار داده و درمقابل، منافع حاصل از خلق منعطف اعتبار را نصیب خود کند. این نتیجه مهم، بر پایه تبیین مینسکی از پویایی روابط بانک و بنگاه به‎دست ‎آمده است. در نگاه وی، سازوکارهای درونی اقتصاد سرمایه‎داریِ مبتنی بر مدیریت پول و به‎ویژه نحوه تعامل بنگاه و بانک باعث می‎شود که «ثبات زمینه‎ساز بی‎ثباتی شود».
نتیجه پژوهش حاضر آن است که اولاً تزاحم منافع بانک و جامعه، خروجی طبیعی فهم غیرواقع‎بینانه دانش متعارف اقتصادی از «بانک» است و ثانیاً مصادیق این تزاحم در سه مقطع زمانی تکرارشونده قابلمشاهده است: 1. پیش از بروز نشانه‎های اولیه بحران پولی و بانکی؛ 2. پس از بروز نشانه‎های اولیه بحران و 3. بروز بحران فراگیر و سرایت آن به دیگر بخش‎های اقتصاد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. سیدنورانی، سیدمحمدرضا (1393)، «بررسی سفته‎بازی و حباب قیمت مسکن در مناطق شهری ایران»، پژوهش‎نامه اقتصادی، ش52، ص49−
  2. صادقی، عبدالرسول؛ حسین مرزبان، علی‎حسین صمدی و کریم آذربایجانی (1400)، «رابطه میان بازار سرمایه، سپرده‎های بانکی و سفته‎بازی ارزی: با تأکید بر نقش نرخ بهره در اقتصاد ایران»، پژوهش‎های اقتصاد ایران، ش87، ص41−
  3. طیب‎نیا، علی؛ محسن مهرآرا و آزاده اختری (1398)، «حباب سفته‎بازی عقلایی در نرخ غیررسمی ارز ایران و بحران‎های ارزی؛ رویکرد تغییر رژیم مارکف با احتمالات انتقال متغیر»، پژوهش‎نامه اقتصادی، دوره 19، ش74، ص111−
  4. Blanchard, O. A., Blanchard, O. J., & Fischer, S. (1989), Lectures on macroeconomics, MIT press. ‏
  5. Campbell, J. L. (2010), Neoliberalism in crisis: Regulatory roots of the US financial meltdown, In Markets on Trial: The Economic Sociology of the US Financial Crisis: Part B (pp. 65−101). Emerald Group Publishing Limited.
  6. Cheang, N. (2009), "Early warning system for financial crises", Macao Monetary Research Bulletin, 11, 61−
  7. Crotty, J. (2008), "If financial market competition is intense, why are financial firm profits so high? Reflections on the current ‘golden age’of finance", Competition & Change, 12(2), 167−
  8. Daniel, B. C., & Jones, J. B. (2007), "Financial liberalization and banking crises in emerging economies", Journal of international Economics, 72(1), 202−‏
  9. Davidson, P. (2006), "Exogenous versus endogenous money: the conceptual foundations", Complexity, Endogenous Money and Macroeconomic Theory, Cheltenham and Northampton: Edward Elgar, 141− ‏
  10. Goodhart, C. A. E. (1989), Disintermediation, In John Eatwell, Murray Milgate, & Peter Newman (Eds.), The new Palgrave money. Basingstoke: Macmillan.‏
  11. Hellwig, M. F. (2000), "Financial intermediation with risk aversion", The Review of Economic Studies, 67(4), 719− ‏
  12. Ingham, G. (2004), The nature of money, polity.
  13. ‏Keynes, John Meynard (2018 [1936]), The general theory of employment, interest, and money, London: Palgrave Macmillan.
  14. Kindleberger Keynes, J. M. (1930), Treatise on money: Pure theory of money, Vol. I. ‏
  15. Kindleberger, C. P., & Aliber, R. Z. (2005),  Manias, panics and crashes: a history of financial crises, John Wiley & Sons, Inc.‏
  16. Krugman, Paul R., & Obstfeld, Maurice (2000), International Economics, Theory and Policy, Reading, MA: Addison−Wesley Publishing Company.
  17. Lainà, P. (2018), Full−Reserve Banking: Separating Money Creation from Bank Lending, Publications of the Faculty of Social Sciences. ‏
  18. Macleod McLeay, M., Radia, A., & Thomas, R. (2014), "Money creation in the modern economy", Bank of England Quarterly Bulletin, Q1. ‏
  19. Minsky, H. P. (1982), The financial−instability hypothesis: capitalist processes and the behavior of the economy.
  20. Minsky, H. P., & Kaufman, H. (2008), Stabilizing an unstable economy (Vol. 1), New York: McGraw−
  21. Mishkin, F. S. (2004), The economics of money, banking, and financial markets, Pearson education.
  22. Palma, J. G. (2009), "The revenge of the market on the rentiers. Why neo−liberal reports of the end of history turned out to be premature", Cambridge Journal of Economics, 33(4), 829−‏
  23. Röhn, O., Sánchez, A. C., Hermansen, M., & Rasmussen, M. (2015), Economic resilience: A new set of vulnerability indicators for OECD countries. ‏
  24. Wray, L. R. (1990), Money and credit in capitalist economies, Books. ‏
  25. Wray, L. R. (2015), Why Minsky matters: An introduction to the work of a maverick economist, Princeton University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار