یکی از مهمترین چالشهای اساسی نظام بانکی، نرخ سود بانکی و شیوه تعیین آن است. بسیاری از کشورهای درحالتوسعۀ بدون ساختارهای کارآمد، نرخهای بهره معمولاً بدون توجه به وضعیت بازار، بهصورت دستوری و با درنظرگرفتن شاخصهای کلی اقتصادی ازجمله تورم و با دیدگاه حمایتی نسبت به بعضی از بخشهای اقتصادی تعیین میشوند. در ایران نیز با توجه به برخی ملاحظات سیاسی و اقتصادی، تعیین نرخ سود بهصورت دستوری به شورای پول و اعتبار واگذار شد تا با صلاحدید خود بتواند زمینه رشد یا تقویت تولید یا کنترل تورم را فراهم نماید. امّا در واقعیت این شیوه نخست، بهدلیل تحت تأثیر قرار گرفتن از سیاستهای دستوری دولتهای گوناگون و دوم، عدم تحقق برخی اهداف اساسی موردنظر نظام بانکی، نمیتوانند معیار مناسبی از تعیین نرخ سود بهینه باشد. تعیین نرخ سود عقود مبادلهای در نظام بانکی بدون ربای ایران با الهام از قاعده تیلور و بهصورت قاعدهمند میتواند سیاستگذاران اقتصادی کشور را در دستیابی به اهداف تصریحشده در قانون پولی و بانکی کشور کمک کند و اثرات تثبیتکنندهای بر اقتصاد کشور داشته باشد؛ ازاینرو در این تحقیق برای مدلسازی تعیین نرخ سود سیاستی و بهدستآوردن ضرایب متغیرها، از سیستم معادلات همزمان و از روش حداقل مربعات سهمرحلهای (3sls) استفاده شد. نتایج تحقیق برای دوره 1368−1399 نشان میدهد که نخست، واکنش مقامات پولی نسبت به شکاف تولید و تورم انتظاری سازگار با قاعده تعمیمیافته تیلور نیست و دوم، انتخاب بهترین شیوهها از تعیین اهداف کمّی برای اقتصاد ایران در برنامههای توسعه تا زمانی که شیوه قاعدهمند برای تعیین نرخ سود اجرا نشود، بیمعنا خواهد بود.
بیات، ندا و جاوید بهرامی (1396)، «ارزیابی قواعد پولی تیلور و نرخ رشد حجم پول برای اقتصاد ایران در قالب مدل تعادل عمومی تصادفی پویا»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 83، ص 67−
توکلیان، حسین (1392)، «قاعده یا صلاحدید در رفتار سیاستی بانک مرکزی»، رساله دکتری، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.
ختایی، محمود و رؤیا سیفیپور (خرداد و تیر 1385)، «ابزارها و قواعد شناخته شده سیاستهای پولی در اقتصاد ایران مطالعه موردی برنامۀ سوم توسعه اقتصادی و اجتماعی»، تحقیقات اقتصادی، ش73.
خرسندی، مرتضی و کریم اسلاملوییان (1391)، «سیاست پولی قاعدهمند یا صلاحدیدی؟ تحلیلی نظری»، فصلنامه راهبرد اقتصادی، سال اول، ش1.
رجایی، حسینعلی و عبدالحمید جلایی (1396)، «بررسی شکاف تولید در اقتصاد ایران با استفاده از فیلترینگ هودریک−پرسکات و باند−پس»، مجله اقتصادی، سال هفدهم، شماره 3و 4، ص 135−
سوری، علی (1393)، اقتصاد سنجی پیشرفته همراه با کاربردها، چاپ دوم، تهران: نشر فرهنگ شناسی.
سهیلی، کیومرث؛ شهرام فتاحی و مهناز سرخوندی (1396)، «بررسی توابع واکنش بانک مرکزی با استفاده از قاعده تیلور»، فصلنامه اقتصاد پولی، مالی، ش13.
سهیلی؛ فتاحی و سرخوندی (1393)، در مطالعه خود با عنوان «بررسی تقارن یا عدم تقارن عملکرد سیاست پولی با استفاده از رگرسیون کوانتایل».
عرفانی، علیرضا و اسماعیل شمسیان (1395)، در مطالعهایی با عنوان «کاربرد قاعده تیلور در اقتصاد ایران و تأثیرپذیری سیاستها از بازار مسکن، املاک و مستغلات»، فصلنامه دانش سرمایهگذاری، سال پنجم، ش18.
فرزینوش، اسدالله و کامران ندری (1381)، «ربا، بهره قراردادی و بهره طبیعی»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره60، ص149−
کفشگر، حسین (1400)، بررسی فقهی−اقتصادی نرخ سود عقود مبادلهای در بانکداری بدون ربای ایران و ارائه مدل تعیین نرخ سود بهینه، رساله دکتری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کیا الحسنی، سیدضیا الدین؛ اکبر کمیجانی، حسین توکلیان و زهرا رحیمیف (1400)، «قواعد بازخوردی اسمی در سیاستگذاری پولی، بررسی قاعده مک کالم»، فصلنامه علمی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال دهم، ش37.
کیاالحسینی، سیدضیاءالدین؛ مونا هاشمی؛ امین حاتمی و رافیک نظریان (1396)، «نقش قاعدهمندی سیاست پولی بر رشد اقتصادی»، پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، شماره 26، ص113−
نقدی، یزدان و فرشید عفتیباران (1398)، «تعیین نرخ بهره بهینه و اثرات آن بر اقتصاد ایران (کاربردی از مدل کنترل بهینه)»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، شماره 1، پیاپی 45، ص73−
یزدانی، مهدی و سیدمجید مؤمنی (آبان1396)، «هدفگذاری تورم با توجه به قاعده تیلورو مک کالم متغیر با زمان در ایران»، اقتصاد پولی و مالی، ش14.
Carlos Carvalho, Central Bank of Brazil, PUC−Rio Fernanda Nechio FRB San Francisco, Tiago Trist˜ao Genial Investimentos, (2018), Taylor Rule Estimation by OLS.
Eichengreen, B. (2002), International monetary options for the twenty−first century, The annals of American cademy of political and social science,579:11−
Handa, J (2009), Monetary Economics, 2hd edition. Routledge print, Taylor & Francise e Library.
Hodrick, R. and E.C. Prescott (1997), "Post−War US Business Cycles: An Empirical Investigation", Journal of Money, Credit and Banking, vol. 29, pp. 1−
Langdana, F., (2016), macro economic policy Demystifying Monetary and Fiscal Policy, Springer International publishing, third edition.
Taylor, J (1999), “The robustness and efficiency of monetary policy rules as guidelines for interest rate setting by the European central bank”, Journal of Monetary Economics, 43, pp. 655−
Taylor, J. B. (1993), “Discretion versus Policy Rules in Practice”, Carnegie Rochester Conference Series on Public Policy, 39: 195−214.
الهی, ناصر, & کفشکر, حسین. (1401). مدلسازی تعیین نرخ سود و بررسی قاعدهمندی آن در بانکداری بدون ربای ایران. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 19(37), 33-59. doi: 10.30471/iee.2023.8920.2272
MLA
ناصر الهی; حسین کفشکر. "مدلسازی تعیین نرخ سود و بررسی قاعدهمندی آن در بانکداری بدون ربای ایران". جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 19, 37, 1401, 33-59. doi: 10.30471/iee.2023.8920.2272
HARVARD
الهی, ناصر, کفشکر, حسین. (1401). 'مدلسازی تعیین نرخ سود و بررسی قاعدهمندی آن در بانکداری بدون ربای ایران', جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 19(37), pp. 33-59. doi: 10.30471/iee.2023.8920.2272
VANCOUVER
الهی, ناصر, کفشکر, حسین. مدلسازی تعیین نرخ سود و بررسی قاعدهمندی آن در بانکداری بدون ربای ایران. جستارهای اقتصادی با رویکرد اسلامی, 1401; 19(37): 33-59. doi: 10.30471/iee.2023.8920.2272