بررسی ماهیت سپرده‎های جاری از منظر رابطه مشتری با بانک و دلالت‎های فقهی آن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری، اقتصاد بین الملل، دانشگاه مفید، قم، ایران

چکیده

در بین پدیده‎های مدرن در حوزه اقتصاد، بانکداری و متعلقات آن یکی از قدیمی‎ترین مواردی است که اندیشمندان اسلامی درباره آنها بحث کرده‎اند. باوجوداین، به‌دلیل پیچیدگی بحث و تغییرات سریع این پدیده‎ها، این مباحث همچنان زنده هستند و پایان‎یافته تلقی نمی‎شوند. ماهیت سپرده‎های جاری از دو منظرِ رابطه مشتری با بانک و رابطه آنها با جامعه قابل‌بررسی است. رابطه مشتری و بانک که محل بحث در این تحقیق است، یکی از مباحثی است که نظرات متنوعی درباره آن مطرح شده است. عمده مشکل این نظرات آن است که آنها بدون بررسی این حساب‎ها از منظر رابطه آنها با جامعه، مستقیم به‌سراغ حل مسئله رفتند که به‎نظر نمی‎رسد مسیر صحیحی را طی کرده باشند؛ ازاین‌رو در این مقاله ابتدا با تبیین ماهیت سپرده‎های جاری از منظر رابطه این حساب‎ها و جامعه، به‌دنبال پاسخ به این مسئله و حل پیچیدگی‎های فقهی و حقوقی آن هستیم.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابراهیمی، محمدحسین (1376)، پول، بانک، صرافی. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  2. تقی‎پور مقیم، سیدمحمد (1396)، «ماهیت حقوقی سپرده‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها». فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، ۱۹، ص۱۸۱−۱۹۶.
  3. توسلی، محمداسماعیل (1397)، تحلیل ماهیت پول و بنیان‎های اعمال سیاست پولی در اقتصاد اسلامی ، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  4. الثبیتی، مسعود و شیوا مشیرفرد (۱۳۷۶)، «حساب‌های جاری». تحقیقات اسلامی، ۱ و ۲، ص۱۲۳−۱۵۷.
  5. جعفری تبریزی، محمدتقی (1419)، رسائل فقهی، تهران: مؤسسۀ منشورات کرامت.
  6. حرّعاملی، محمدبن‌حسن (1409)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل‌البیت.
  7. حسینی دولت‎آبادی، سیدمهدی (1394)، «ترتیبات خلق پول از منظر اقتصاد متعارف و اقتصاد اسلامی با تأکید بر نرخ ذخیره قانونی». رساله دکتری، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.
  8. خواجوئی راد، علی (1388)، «بررسی ماهیت حقوقی حساب‌های سپرده و قرض‌الحسنه در نظام عملیات بانکی بدون ربا» پایان‌نامه ارشد، دانشکده الهیات و علوم اسلامی دانشگاه پیام نور تهران.
  9. درودیان، حسین (1400)، معماران پول؛ روایتی نو از نقش بانک‌ها در خلق پول امروز به‌همراه تحلیلی جامع از تحولات پولی کشور، تهران: انتشارات نهادگرا.
  10. شهیدی، محمدتقی (1400)، فقه پول: ماهیت پول، ضمان کاهش ارزش پول، خمس تورم، زکات پول، پول در دیات و ربا در پول، مقرر: مهدی معتمدی، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
  11. صادقی، کیانا (۱۳۹۷)، «ماهیت حقوقی سپرده‌های بانکی و مسئولیت بانک در قبال آنها»، پایان‌نامه ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس.
  12. صدر، محمدباقر (1358)، بنیادهای عمومی بانک در جامعه اسلامی، ترجمه سیدجمال‎الدین موسوی، تهران: انتشارات روزبه.
  13. صدر، محمدباقر (1388)، «بانک بدون ربا در اسلام: الگویی برای جایگزینی ربا و بررسی فعالیت‎های بانکی در پرتو فقه اسلام»؛ به‌ضمیمه مقاله بانک در جامعه اسلامی، ترجمه یحیی علوی. تهران: دانشگاه امام صادقj.
  14. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1414)، تکمله العروه الوثقی، تهران: کتابفروشی داوری.
  15. عالی‎پناه، علیرضا و محمدحسن تاج لنگرودی (1396)، «بررسی فقهی خلق پول به‌وسیله بانک‎های تجاری»، پژوهش‎نامه میان‎رشته‎ای فقهی، 5(2)، ص65−
  16. عبدی‎پور، ابراهیم (1389)، «تحلیل حقوقی ماهیت پول الکترونیکی، حقوق خصوصی، 7 (16)، ص۵۳−۸۴.
  17. عیسوی، محمود؛ محمدمهدی مجاهدی مؤخر، امیر خادم علیزاده و معصومه آقاجانی (1398)، «چارچوب نظری عرضه پول (مقایسه تطبیقی اقتصاد متعارف و اقتصاد با رویکردی اسلامی)»، فصلنامه راهبرد اقتصادی، 8 (28)، ص175−
  18. گریسون، راجر دبلیو (1397)، زمان و پول، ترجمه محمد جوادی، امیررضا عبدلی، چاپ اول، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
  19. مارکس، کارل (1363)، گروندریسه: مبانی نقد اقتصاد سیاسی، ترجمه باقر پرهام و احمد تدین. تهران: آگاه.
  20. محمودی، اصغر؛ جلال سلطان احمدی و قادر بابایی (۱۳۹۸)، «قرارداد تشکیل حساب جاری بانکی در حقوق ایران»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، ۲۴(۸۵)، ص۱۴۵−۱۶۷.
  21. مدرسی یزدی، محمدرضا (1396)، البیع، جلد دوم، قم: دارالتفسیر.
  22. مزیّن، عثمان (۱۳۸۵)، «ماهیت حقوقی سپرده‌های بانکی»، پایان‌نامه ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
  23. مکارم شیرازى، ناصر (1422ق)، بحوث فقهیة هامة، چاپ اول، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی‌طالبj.
  24. موسویان، سیدعباس و حسین میثمی (1397)، بانکداری اسلامی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
  25. موسویان، سیدعباس و سعید کریمی (1399)، «ماهیت فقهی حساب‎های جاری (با رویکرد ارائه راهکار برای اصلاح قوانین و مقررات)»، فصلنامه دین و قانون، 27، ص11−
  26. نوپ، تد ای. (1396)، اقتصاد کلان مالی جدید، ترجمه مهدی تقوی، بیتا شایگانی، تهران: مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران.
  27. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1374)، «ضمان کاهش ارزش پول»، مجله فقه اهل‎بیتb، 2، ص48−
  28. Abel, Andrew B., Olivier J. Blanchard, Ben Bernanke, and Dean Croushore. (2017), Macroeconomics. Pearson UK.
  29. Adak, Naba Kumar (2017), The Central Bank Fraudulently Creates Money out of Nothing but Pushes It into the Economy as if the Money is representing Some Commodity. Proceedings of Annual Tokyo Business Research Conference, 3−5 April 2017, Hotel Sunroute Plaza Shinjuku, Tokyo, Japan, ISBN: 978−1−925488−31−9.
  30. Cesarano, Filippo. (2014), The puzzle of metallism: searching for the nature of money. History of Political Economy, 46(2), 177−
  31. Corbet, Shaen, Brian Lucey, Andrew Urquhart, and Larisa Yarovaya. (2019), Cryptocurrencies as a financial asset: A systematic analysis. International Review of Financial Analysis, 62, 182−
  32. Di Pierro, Massimo (2017), What is the blockchain?. Computing in Science & Engineering, 19(5), 92−95.
  33. Kregel, Jan. (2019), MMT: the wrong answer to the wrong question. real−world economics review, 89(3), 85−
  34. Mankiw, Gregory (2012), Principles of Economics. Mason OH, Cengage Learning.
  35. Menger, Carl. (1892), On The Origins of Money, Auburn. The Ludwig von Mises Institute.
  36. Minsky, H. (1986), Stabilizing an Unstable Economy. New Haven, CT: Yale University Press.
  37. Mishkin, Frederic S. (2019), The Economics of Money, Banking and Financial Markets. The Pearson Series in Economics.
  38. Naito, Atsushi. (2020), Nominality of Money: Theory of Credit Money and Chartalism. The Review of Keynesian Studies. 2, 122−
  39. Samuelson, P. A. and Nordhaus, W. D. (2001), Economics. 17th ed. Boston, MA: McGrawHill.
  40. Searle, John R. (2017), Money: Ontology and deception. Cambridge Journal of Economics, 41(5), 1453−1470.
  41. Söderberg, Gabriel. (2018), Are Bitcoin and other crypto−assets money?. Economic Commentaries, 5, 1−
  42. Tcherneva, Pavlina R. (2006), Chartalism and the tax−driven approach to money. A handbook of alternative monetary economics, 69.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار