بررسی تأثیر ابزار تأمین مالی اسلامی صکوک بر رشد اقتصادی استان‎های ایران: رویکرد گشتاورهای تعمیم‎یافته

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه آموزشی اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 دانشیار، اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

3 استادیار، اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

باتوجه‌به نقش برجسته نهادهای مالی در رشد اقتصادی، نظام مالی یکی از مهم‎ترین بخش‎های اقتصادی هر کشور به شمار می‎رود. اما باتوجه‌به اسلامی بودن نظام مالی ایران، توجه به دستورات اسلامی، به‌ویژه حرمت ربا ضروری است. بنابراین، جایگزین نمودن ابزار مالی متعارف با ابزارهای مالی اسلامی و در رأس آنها صکوک، یکی از فرآیندهای ضروری کشورهای اسلامی ازجمله ایران است. باتوجه‌به اینکه ارزیابی نقش ابزارهای تأمین مالی اسلامی در رشد اقتصادی کشورهای مبتنی بر اصول و قواعد اقتصاد اسلامی، ضروری است، و همچنین، براساس این واقعیت که صکوک، یکی از مهم‎ترین ابزارهای تأمین مالی کشورهای اسلامی است، هدف مطالعه حاضر برآورد مدل رشد اقتصادی برای استان‎های کشور و بررسی اثرات ابزار تأمین مالی اسلامی صکوک بر رشد اقتصادی در دوره زمانی 1387−1400 با به‌کارگیری روش داده‎های تابلویی گشتاورهای تعمیم‎یافته (GMM) است. نتایج این مطالعه نشان می‎دهد که انتشار صکوک تأثیر مثبت و معنا‎داری بر رشد اقتصادی استان‎ها دارد. افزون‌براینْ سرمایه‎گذاری، آموزش، نرخ تورم، و باز بودن تجاری تأثیر مثبت و معنا‎دار و نرخ بیکاری، نابرابری اقتصادی، و مرگ‌ومیر تأثیر منفی و معنا‎داری بر رشد اقتصادی استان‎ها داشته‎اند. بنابراین، پیشنهاد می‎شود که سیاست‎گذاران و برنامه‎ریزان اقدام به افزایش انتشار ابزار مالی اسلامی، اتخاذ سیاست‎های توزیع مجدد، توجه بیشتر و افزایش بودجه درزمینۀ آموزش و بهداشت، و بهبود روابط سیاسی و تجاری با دیگر کشورها نمایند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آقایی، مجید، مهدیه رضاقلی‎زاده، و فریده باقری (1392). بررسی تأثیر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در استان‎های ایران. پژوهش و برنامه‎ریزی در آموزش عالی، 67، 21−
  2. حسن‎زاده، علی، و احمدیان، اعظم (1391). تأثیر ابزارهای مالی اسلامی بر رشد سرمایه‎گذاری. مطالعات اقتصاد اسلامی، 5(1)، 29−
  3. خداوردیزاده، محمد، صابر خداوردیزاده،، سیاوش جانی، و علی خلیلی (1398). تأثیر آستانه‎ای تورم بر رشد اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه: رویکرد مدل رگرسیون انتقال ملایم پانلی (PSTR). اقتصاد مقداری، 16(60)، 49−
  4. سلمان‎پورزنوز، علی، فرزاد رحیم‎زاده، سیامک شکوهی‎فرد، و حمید نعمتی دگرماندرق (1395). نقد و بررسی ابزارهای مالی کاربردپذیر (صکوک) در بانکداری و مالیه اسلامی. مجله اقتصادی، 1 و 2، 73−
  5. سلمانی، بهزاد، و طاهره بیژنی (1392). نابرابری درآمد، باز بودن تجاری و رشد اقتصادی در ایران»، پژوهشنامه اقتصاد کلان (پژوهشنامه علوم اقتصادی)، 8(16)، 101−
  6. عبدی سیدکلایی، محمد، و صالح طاهری بازخانه (1399). بازبینی رابطه میان رشد اقتصادی و تورم در ایران با استفاده از تحلیل در حوزه زمان−فرکانس. پژوهش‎های اقتصادی ایران، 25(85)، 91−
  7. عسکرزاده دره، غلامرضا، زهره معمارپور، و حامد فلاحی (1400). بررسی رابطه بین ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) و رشد اقتصادی. مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، 7(16)، 1−
  8. علی‎عصار، نرگس (1392). بررسی انواع اوراق صکوک در بانکداری اسلامی. مجله اقتصادی، 3 و 4، 21−
  9. غفاری‎فرد، محمد، عادله رحمتی، و داوود یوسفزی (1398). نقش تأمین مالی اسلامی بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب اسلامی با استفاده از داده‎های تابلویی (مورد مطالعه صکوک اسلامی). اقتصاد و بانکداری اسلامی، 29، 103−
  10. کهریزی، زهرا، عزیز مرسلی، و حشمت اله عسگری (1397). پویایی‎های تورم استان‎های ایران: رویکرد اقتصادسنجی فضایی. فصلنامه پژوهش‎های اقتصادی ایران، 23(77)، 139−
  11. گودرزی فراهانی، یزدان، و وحید محبوبی متین (1401). تأثیر ابزارهای مالی اسلامی بر بروز چرخه‎های تجاری در اقتصاد ایران: مطالعه موردی اوراق مشارکت. اقتصاد محاسباتی، 1(2)، 45−
  12. منتظری شورکچالی، جلال، و مهدی زاهد غروی (1401). اثر نابرابری درآمدی بر رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه: شواهدی از الگوی رگرسیون آستانه‌ای تابلویی. اقتصاد و الگوسازی، دوره 13، شماره 3، پیاپی 51، ص147−
  13. موسویان، سیدعباس (1389). تبدیل دارایی‎های بانکی به اوراق بهادار در بانکداری بدون ربا. پول و اقتصاد، 4، 79−
  14. میلادی‎فر، مریم (1394). نقش سرمایه انسانی (نیروی کار ماهر و متخصص) در تولید صنایع ایران با تأکید بر صنایع بزرگ. مطالعات تجربی اقتصاد ایران، 1(1)، 147−
  15. نجف‎پور، آرش، حامد فاضلی، و محمد پوراسمعیل (1398). تأثیر صکوک بر رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه. اقتصاد و بانکداری اسلامی، 29، 79−
  16. نعیمی، مینا، کیومرث سهیلی، و محمد شریف کریمی (1397). ارتباط متقابل توسعه ابزار مالی اسلامی (صکوک) و رشد اقتصادی. اقتصاد اسلامی، 19(73)، 217−
  17. Aghion, P., Caroli, E., and Garcia-Penalosa, C. (1999). Inequality and Economic Growth: The Perspective of the New Growth Theories, Vol. 37 (4), pp. 1615-1660.
  18. Algaeed, A. H. (2016). The Relationship between Inflation and Economic Growth: A Further Evidence. Journal of World Economic Research, 5(5), 65–71.
  19. Arellano, M., and Bond, S. (1991). Some Test of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and Application to Employment Equations. Review of Economic Studies, 58, 277-297.
  20. Bagehot, W. (1873). A Description of the Money Market. Repr., Homewood.
  21. Barro, R. (1999). Human Capital and Growth in Cross-Country Regressions. Swedish Economic Policy Review, 6(2), 237-277.
  22. Barro, R. J., and Lee, J. W. (1996). International Measures of Schooling Years and Schooling Quality. American Economic Review, 86(2), 218–223.
  23. Bhagwati, J. N. (1978). Foreign Trade Regimes and Economic Development: Anatomy and Consequences of Exchange Control Regime. Ballinger.
  24. Bullard, J., and Keating, J. W. (1995). The Long-Run Relationship between Inflation and Output in Postwar Economies. Journal of Monetary Economics, 36(3), 477–496.
  25. Castells-Quintana, D., and Royuela, V. (2012). Unemployment and Long-Run Economic Growth: The Role of Income Inequality and Urbanisation. Investigaciones Regionales, 24, 153-173.
  26. Ciegis, R., and Dilius, A. (2019). An Assessment of the Impact of Income Inequality on Economic Growth. Transformations in Business & Economics, Vol. 18 (2), pp. 304–322.
  27. Coe, D. T., and Helpman, E. (1995). International R&D spillovers. European Economic Review, Vol. 39 (5), pp. 859-887.
  28. De Gregorio, J. (1992). Economic Growth in Latin America. Journal of Development Economics, 39, 59–84.
  29. Dritsakis, N., and Stamatiou, P. (2016). The Effects of Unemployment on Economic Growth in Greece. An ARDL Bound Test Approach.  Romanian Economic Journal, Department of International Business and Economics from the Academy of Economic Studies Bucharest, Vol. 19 (62), pp. 53-72.
  30. Echchabi, A., Adb Aziz, H., and Idriss, U. (2016). Does Sukuk Financing Promote Economic Growth? An Emphasis on the Major Issuing Countries. Turkish Journal of Islamic Economics, 3(2), 63-73.
  31. Faria, J. R., and Carneiro, F. G. (2001). Does High Inflation Affect Growth in the Long and Short Run? Journal of Applied Economics, 4(1), 89–105.
  32. Frame, W. S., and White, L. J. (2004). Empirical Studies of Financial Innovation: Lots of Talk, Little Action? Journal of Economic Literature, 42(1), 1-38.
  33. Friedman, M. (1968). The Role of Monetary Policy. The American Economic Review, 58, 1-17.
  34. Galal Abdullah Mouawad, S.(2009). The Development of Islamic Finance: Egypt as a Case Study. Journal of Money Laundering Control, 12(1), 74-87.
  35. Goldsmith, R. W. (1969). Financial Structure and Development. New Haven CT. Yale University Press.
  36. Grossman, G. M., and Helpman, E. (1991). Innovation and Growth in the Global Economy. MIT Press, Cambridge, MA.
  37. Jha, R., and Dang, T. N. (2012). Inflation Variability and the Relationship between Inflation and Growth. Macroeconomics and Finance in Emerging Market Economies, 5(1), 1–15.
  38. Hausmann, R., Hwang, J., and Rodrik, F. (2007). What You Export Matters. Journal of Economic Growth, Vol. 12 (1), pp. 1-25.
  39. Islam, M. M., Alharthi, M., and Murad, M. W. (2021). The Effects of Carbon Emissions, Rainfall, Temperature, Inflation, Population, and Unemployment on Economic Growth in Saudi Arabia: An ARDL Investigation. Plos one 16 (4), e024874310. doi:10.1371/journal.pone.0248743.
  40. Kali, R., Mendez, F.,and Reyes, J. A. (2007). Trade Structure and Economic Growth, Journal of International Trade and Economic Development, Vol. 16, No. 2, pp. 245-269.
  41. Kartini, E. and Milawati, M. (2020). How Sukuk and Conventional Bond Affect Economic Growth? Evidence from Indonesia. International Journal of Economics and Financial Issues, 10(5), 77-83.
  42. Krueger, A. O. (1978). Foreign Trade Regimes and Economic Development: Liberalization Attempts and Consequences. Ballinger for NBER, Cambridge.
  43. Ledhem, M. A. (2020). Does Sukuk Financing Boost Economic Growth? Empirical Evidence from Southeast Asia. PSU Research Review, 6(3), 141-157.
  44. Leoni, T., and Pollan, W. (2003). The Impact of Inequality on Economic Growth.  WIFO Working Papers, No. 211.
  45. Lucas, R. E. (1988). On the Mechanics of Economic Development. Journal of Monetary Economic, 22, 3-42.
  46. Luqman, K. (2020). The Influence of Sharia, Sukuk and Sharia Mutual Funds to National Economic Growth Year 2011-2019. Economics and Management, 7(2), 20-13.
  47. Malikov, A. (2017). How Do Sovereign Sukuk Impact on the Economic Growth of Developing Countries? An Analysis of the Infrastructure Sector. Critical Issues and Challenges in Islamic Economics and Finance Development, 1-37. DOI:1007/978-3-319-45029-2_1.
  48. Mc Kinnon, R. (1973). Money and Capital in Economic Development. Washington D.C. Brooking Institute, 1-200.
  49. Mitsaliyandito, R. Q., Arundina, T., and Awaliah Kasri, R. (2017). Impact of Sukuk Market Development on Indonesian Economic Growth. International Journal of Applied Business and Economic Research, 15(3). 537-549.
  50. Mohseni, M., and Jozaryan, F. (2016). Examining the Effects of Inflation and Unemployment on Economic Growth in Iran (1996-2012). Procedia Economics and Finance, Vol. 36, pp. 381-389.
  51. Mukoka, S. (2018). An Econometric Assessment of the Impact of Inflation on Economic Growth: A Case Study of Zimbabwe Economy. Economics, 7(1), 17–22.
  52. Okun, A. M. (1962). Potential GNP: Its Measurement and Significance. In: Proceedings of the Business and Economic Statistics Section of the American Statistical Association. Alexandria, VA: American Statistical Association, pp. 89-104.
  53. Panzera, D., and Postiglione, P. (2022). The Impact of Regional Inequality on Economic Growth: A Spatial Econometric Approach. Regional Studies, Vol. 56 (5), pp. 687–702.
  54. Persson, T., and Tabellinin, G. (1994). Is Inequality Harmful for Growth? The American Economic Review, Vol. 84 (3), pp. 600-621.
  55. Ricardo, D. (1817). On the Principles of Political Economy and Taxation. John Murray, Albemarle-Street, London.
  56. Ridlo, M., Mifdlol Muthohar, A., and Mudrik Masruhan, Kh. (2021). The Impact of Zakah, Islamic Financing, Sukuk and Inflation on National Economic Growth with Poverty as a Moderation Variable. Jurnal Ekonomi Syariah, 6(1), 17-29.
  57. Romer, P. M. (1994). The Origins of Endogenous Growth. Journal of Economic Perspectives, American Association, Vol. 8, pp. 3-22.
  58. Schumpeter, J. a. (1911). Theory Economic Development. Translated by Redvers Opie, Cambridge, Harvard University Press.
  59. Schumpeter, J. A. and Redvers, O. (1934). Theorie Der Wirtschaftlichen Entwicklung. The Theory of Economic Development. An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle, translated by Redvers Opie, Cambridge, Harvard University.
  60. Seth, A., John, M. A., and Dalhatu, A. Y. (2018). The Impact of Unemployment on Economic Growth in Nigeria: An Application of Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Bound Testing. Sumerianz Journal of Business Management and Marketing, Vol. 1 (2), pp. 37-46.
  61. Setianingsih, L., and Widyastuti, E. (2020). Does Sukuk, Domestic Investment, Foreign Investment, and Inflation Contributeto Economic Growth in Indonesia? Theory and Applied Sharia Economics, 7(12), 2384-2375.
  62. Shahid, M. (2014). Impact of Labour Force Participation on Economic Growth in Pakistan. Journal of Economics and Sustainable Development, Vol. 5, pp. 89-93.
  63. Shaw, e. (1973). Financial Deeping in Economic Development, New York, Oxford University press.
  64. Sidrauski, M. (1967). Inflation and Economic Growth. Political Economy, 75(6), 796-810.
  65. Smaoui, H., and Nechi, S. (2017). Does Sukuk Market Development Spur Economic Growth? Research in International Business and Finance, http://dx.doi.org/doi:10.1016/j.ribaf.2017.04.018.
  66. Smith, A. (1776). The Wealth of Nations. W. Strahan and T. Cadell, London.
  67. Solow, R. M. (1956). A Contribution to Theory of Economic Growth. The Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65-94.
  68. Stockman, A. C. (1981). Anticipated Inflation and the Capital Stock in a Cash In-Advance Economy. Monetary Economics, 8(3), 387-393.
  69. Tobin, J. (1965). Money and Economic Growth. Econometrica, Vol. 33, pp. 671-684.
  70. Yildirim, S., Yildirim, D. C., and Diboglu, P. (2020). Does Sukuk Market Development Promote Economic Growth? PSU Research Review, 4(3), 209-218.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار