تأثیر فین‌تک بر رفاه خانوارهای روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌اله بروجردی، بروجرد، ایران

چکیده

مقدمه: فین‎تک یکی از نوآوری‎های مالی است که بر توسعه بازارهای مالی، رشد مؤسسات مالی و ارائه خدمات مالی اثرگذار است و به ایجاد محصولات جدید، الگوهای تجاری جدید و برنامه‎های کاربردی جدید منجر می‎شود. فین‎تک با توجه به میزان دسترسی جامعه به سایر خدمات مالی، دارای آثار متفاوتی بر رفاه خانوارهای شهری و روستایی است. از یک‎طرف، فین‎تک ازطریق کاهش عدم‌تقارن اطلاعات، تخصیص کارای منابع مالی، کاهش هزینه تأمین مالی، انباشت سرمایه و افزایش میزان تحصیلات افراد به افزایش توسعه اقتصادی و رفاه خانوارها منجر می‎شود. از طرف دیگر، فین‎تک ازطریق افزایش ریسک و تأثیر منفی بر مقررات مالی، کاهش توسعه اقتصادی و رفاه خانوارها را در پی دارد. طی دو دهه اخیر، اقتصاد ایران همراه با گسترش زیرساخت‎های فناوری و اطلاعات، توسعه اینترنت و خدمات مالی، رشد قابل‌توجهی را در صنعت فین‎تک تجربه کرده است. ازاین‎رو، تحلیل تأثیر فین‎تک بر رفاه خانوارهای روستایی به‌عنوان شاخصی برای انعکاس قدرت خرید و توانایی کسب تسهیلات و امکانات زندگی، از ضرورت ویژه‎ای برخوردار است. باوجوداین، نقش و اهمیت فین‎تک بر رفاه خانوارهای روستایی در هیچ‌یک از پژوهش‎های کشور بررسی نشده است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی اثر فین‎تک بر رفاه خانواره‎های روستایی استان‎های ایران طی دوره زمانی 1399−1393 با استفاده از رویکرد اقتصادسنجی داده‎های پانلی است.




 
 
 
 
 




روش: در تصریح الگوی پژوهش، رفاه تابعی از فین‎تک، رشد اقتصادی، توسعه مالی، مخارج دولت و درجه بازبودن تجاری در نظر گرفته شد. همچنین، به‌منظور اندازه‎گیری متغیر رفاه خانوارهای روستایی از دو شاخص سن و ضریب انگل استفاده شد. قلمرو پژوهش در برگیرنده استان‎های کشور و دوره زمانی 1399−1393 است. برای حقیقی کردن داده‎ها از شاخص قیمتی مصرف‌کننده به سال پایه 1395 استفاده شد. ازآنجاکه در پژوهش حاضر، تعداد مقاطع از طول دوره زمانی بیشتر است، به‌منظور برآورد الگو و بررسی تأثیر فین‎تک بر رفاه خانوارهای روستایی از رهیافت گشتاورهای تعمیم‎یافته پانلی استفاده شد. در روش گشتاورهای تعمیم‎یافته پانلی، متغیر وابسته با یک دوره وقفه به‌عنوان متغیر توضیحی در کنار دیگر متغیرهای مستقل وارد الگو می‎شود که به رفع مشکل خودهمبستگی سریالی می‎انجامد و به علت استفاده از روش تخمین‌زننده‎های گشتاوری، مشکل ناهمسانی واریانس را رفع می‎کند. ویژگی‎هایی چون از بین‌ رفتن درون‌زایی متغیرها و کارابودن هر دو اثر ثابت و تصادفی در برآورد الگوها باعث ارجحیت رویکرد الگوی پانل پویا نسبت به دیگر الگوهای ایستا می‎شود.
یافته‎ها: نتایج بررسی خانوارهای روستایی نشان می‎دهد فین‎تک تأثیر مثبت بر رفاه اجتماعی و تأثیر منفی بر ضریب انگل دارد. رشد فین‎تک ازطریق کاهش هزینه استقراض و دسترسی به خدمات مالی به افزایش کارآفرینی و درآمد خانوارها منجر می‎شود و مصرف کالاهای غیرخوراکی را افزایش می‎دهد. رشد اقتصادی تأثیر مثبت بر رشد رفاه اجتماعی و تاثیر منفی بر ضریب انگل دارد. افزایش رشد اقتصادی ازطریق افزایش درآمد و مخارج مصرفی غیر خوراکی ، رفاه اجتماعی را بهبود و ضریب انگل را کاهش می‎دهد. توسعه مالی تأثیر منفی بر رشد رفاه اجتماعی و تاثیر مثبت بر ضریب انگل دارد. ناکارآیی سیستم‎های مالی در ایران ازطریق کاهش رشد اقتصادی و درآمد حقیقی افراد به کاهش مصرف کالاهای غیرخوراکی، کاهش رفاه می‎انجامد. رشد مخارج سرانه دولت تأثیر مثبت بر رشد رفاه اجتماعی و تاثیر منفی بر ضریب انگل دارد. افزایش مخارج دولت از طریق افزایش بهره‎وری، بهبود درآمد  و رشد رفاه را در پی دارد. درجه بازبودن تجاری تأثیر مثبت بر رشد رفاه اجتماعی و  تأثیر منفی بر ضریب انگل دارد. افزایش درجه بازبودن تجاری ازطریق انتقال دانش و بهبود تکنولوژی به افزایش درآمد و مخارج غیر مصرفی و درنتیجه افزایش رفاه منجر می‎شود.
بحث و نتیجه‎گیری: گسترش دسترسی به اعتبار مالی  یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر کاهش فقر و بهبود رفاه خانوارهای روستایی است. به‌نحوی‌که دسترسی به اعتبار مالی ازطریق افزایش درآمد و هموارسازی مصرف به افزایش رفاه خانوارهای فقیر روستایی می‌انجامد. فین‎تک ازطریق ارائه الگوهای تجاری نوآورانه و شیوه‎های جدید واسطه‎گری مالی به افزایش دسترسی خانوارهای روستایی به اعتبار مالی منجر می‎شود. افزایش دسترسی به اعتبار مالی، افزایش کارآفرینی و افزایش سرمایه‎گذاری در سرمایه انسانی افراد ساکن در مناطق روستایی را به‌دنبال دارد. افزایش کارآفرینی در مناطق روستایی و افزایش سرمایه‎گذاری در سرمایه انسانی نیز به افزایش اشتغال، افزایش درآمد و افزایش رفاه خانوارهای روستایی منجر می‎شود. هرچند تمرکز بانک‎ها و دیگر مؤسسات مالی سنتی در مناطق شهری مانع مشارکت و سرمایه‎گذاری خانوارهای روستایی در بازارهای مالی شده است؛ اما، فین‎تک با بهره‎گیری از پیشرفت‎ها و نوآوری‎های حوزه فناوری ازجمله، اینترنت، تلفن همراه و هوش مصنوعی سبب حذف موانع مکانی، افزایش دسترسی سریع و آسان به خدمات مالی، کاهش عدم‌تقارن اطلاعات و کاهش هزینه مبادله می‎شود که به‌نوبه‌خود امکان مشارکت و سرمایه‎گذاری افراد ساکن در مناطق روستایی در بازارهای مالی را فراهم می‎کند. به‌نحوی‌که افراد فقیر روستایی با پس‎اندازهای اندک نیز قادر به مشارکت در بخش مالی اقتصاد می‎باشند. مشارکت و سرمایه‎گذاری در بخش مالی اقتصاد افزایش سودآوری، درآمد و به‌دنبال آن افزایش رفاه خانوارهای روستایی را در پی دارد. با توجه به تاثیر مثبت و معنادار فین تک بر رفاه خانوارهای روستایی، توصیه می‎شود دولت سیاست‎های جامعی از جمله ایجاد قوانین نظارتی برای هدایت فین‎تک، افزایش سرمایه‎گذاری در زیرساخت‎های تلفن همراه و اینترنت برای افزایش دسترسی خانوارهای روستایی به اینترنت، افزایش سرمایه‎گذاری در حوزه هوش مصنوعی و در نهایت آموزش خانوارهای روستایی برای استفاده از مزایای هوش مصنوعی اتخاذ کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابونوری، اسمعیل و عباسی‌قادری، رضا (1386). برآورد اثر رشد اقتصادی بر فقر در ایران. فصلنامه پژوهش‎های اقتصادی ایران، 9(30)، 23−
  2. احسانی، محمدعلی و ایزدی، رضا (1398). تأثیر شفافیت بانک مرکزی بر تلاطم تولید. مدل‌سازی اقتصادی. 13(3)، 35−
  3. اسماعیل‎پورمقدم، هادی، و کرمی، آرزو (1400). اثر نوآوری فین‎تک بر رشد سبز در ایران. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران. 10(39)، 11−
  4. حسینی، سیده‌مریم و نجفی، سیدعباس (1388). توزیع درآمد در مناطق روستایی و شهری ایران(1386−1363). مجله‎ تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 1(3)، 147−
  5. دژپسند، فرهاد و بخارایی، ریحانه (1395). بررسی رابطه توسعه مالی و رشد اقتصادی در ایران بر اساس الگوی اقتصاد ک(لان پساکینزی. فصلنامه اقتصاد مالی و توسعه، 10(34)، 92−
  6. سوری، علی (1400). اقتصاد سنجی جلد دوم: پیشرفته و جلد سوم: تکمیلی. تهران: نور علم.
  7. شاه‎آبادی، ابوالفضل، خوش‎طینت، بهناز، میرغیاثی، مهدی، و مرادی، علی (1398). تأثیر توسعه بخش بانکی بر رفاه اجتماعی استان‎های ایران. دو فصلنامه مطالعات و سیاست‎های اقتصادی، 6(2)، 105−
  8. شهیکی‎تاش، محمدنبی، مولایی، صابر، و دینارزهی، خدیجه (1393). بررسی ارتباط رشد اقتصادی و ضریب رفاه اجتماعی در ایران بر اساس رهیافت بیزین. فصلنامه پژوهش‎های رشد و توسعه اقتصادی، 4(16)، 41−
  9. صادقی، حسین و داودی، آزاده (1390). آثار مخارج دولت بر نرخ فقر روستایی در ایران. فصلنامه پژوهش‎ها و سیاست‌های اقتصادی، 19(58)، 107−
  10. صمدی، سعید، نصرالهی، خدیجه، و کرمعلیان سیچانی، مرتضی (1386). بررسی رابطه بین توسعه بازارهای مالی و رشد اقتصادی. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 6(3)، 1−
  11. کوچک‎پور، نجمه، مزیکی، علی، و فرجادی، غلامعلی (1395). بررسی اثر بازشدن تجاری و مالی بر فقر. فصلنامه برنامه‎ریزی و بودجه، 21(4)، 47−
  12. کشاورز حداد، غلامرضا (1396). اقتصادسنجی داده‎های خرد و ارزیابی سیاست. چاپ دوم، تهران: نشر نی.
  13. مریدی، زینب، فتاحی، شهرام، و سهیلی، کیومرث (1399). تأثیر توسعه بازار سهام بر دهک‌های بالا و پایین درآمد. راهبرد مدیریت مالی، 8(28)، 1−
  14. نعمتی، غلامرضا، علیزاده، محمد، فطرس، محمدحسن، خداوردی سامانی، مریم، و کبیری، دینا (1401). شناسایی عوامل مؤثر بر رفاه اجتماعی ایران تحت نااطمینانی: رویکرد متوسط‌گیری بیزی. اقتصاد باثبات، 3(1)، 61−
  15. Arellano, M., & Bond, S. R. (1991). "Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations". Review of Economic Studies, 58(2), 277–297.
  16. Appiah−Otoo, I., & Song, N. (2021). "The Impact of Fintech on Poverty Reduction: Evidence from China." Sustainability, 13(9), 5225.
  17. Badwan, N., & Awad, A. (2022). "The Impact of Financial Technological Advancement (FinTech) on the Economic Growth: Evidence from Palestine". Asian Journal of Economics, Business and Accounting, 22(23), 50−
  18. Baltagi, B. (2008). "Econometric Analysis of Panel Data". 5th John Wiley & Sons Publication. USA.
  19. Boukhatem, J. (2016). "Assessing the Direct Effect of financial development on poverty reduction in a Panel of low−and middle−income Countries". Research in International Business and Finance, 37, 214−‏
  20. Bu, Y., Yu, X., & Li, H. (2022). "The nonlinear impact of FinTech on the real economic growth: evidence from China". Economics of Innovation and New Technology, 1−‏
  21. Deng, X., Huang, Z., & Cheng, X. (2019). "FinTech and Sustainable Development: Evidence from China based on P2P Data". Sustainability, 11(22), 6434.
  22. Fauzi, F., and R. Rokhim. (2022). "Impact of FinTech lending on poverty reduction evidence from Indonesia. Sustainable Future: Trends, Strategies and Development". Routledge, 148−‏
  23. Gloede, O., & Rungruxsirivorn, O. (2013). "Local financial development and household welfare: Microevidence from Thai households". Emerging Markets Finance and Trade, 49(4), 22−‏
  24. S., Sharma, R. B., & Chouhan, V. (2022). "Impact of Financial Technology (Fintech) on Financial Inclusion (FI) in Rural India". Universal Journal of Accounting and Finance, 10(2), 483–497.
  25. Greene, H. (2000). "Econometric Analyse". 4th Edition, London: Prentice−Hall International (UK) Limited.
  26. Le, M. S. (2014). "Trade openness and household welfare within a country: A microeconomic analysis of Vietnamese households". Journal of Asian Economics, 33, 56−‏
  27. Lee, I., & Shin, Y. J. (2018). "Fintech: Ecosystem, business models, investment decisions, and challenges". Business Horizons, 61(1), 35–46.
  28. Lee, C. C., Li, X., Yu, C. H., & Zhao, J. (2021). "Does fintech innovation improve bank efficiency? Evidence from China’s banking industry". International Review of Economics & Finance, 74, 468–483.
  29. Levin, A., Lin, C., & Chu, C. J. (2002). "Unit root tests in panel data: asymptotic and finite- sample properties". Econometrics, 108(1), 1-24.
  30. Luo, S., Sun, Y., & Zhou, R. (2022). "Can fintech innovation promote household consumption? Evidence from China family panel studies". International Review of Financial Analysis, 82, 102137.‏
  31. Munyegera, G. K., & Matsumoto, T. (2016). "Mobile Money, Remittances, and Household Welfare: Panel Evidence from Rural Uganda". World Development, 79, 127–137.
  32. Nasution, L. N., Ramli, Sadalia, I., & Ruslan, D. (2022). "Investigation of Financial Inclusion, Financial Technology, Economic Fundamentals, and Poverty Alleviation in ASEAN−5: Using SUR Model". ABAC Journal, 42(3), 132−‏
  33. Nugraha, M. K. R., & Handra, H. (2021). "The Relationship between Government Debt and Social Welfare". Jurnal Ekonomi Pembangunan, 19(1), 125−
  34. Shokhrukh, S. (2020). "A Case Study of Mobile Money as a Tool of Fintech for Financial Inclusion and Poverty Reduction in Kenya: Lessons for Uzbekistan". PhD Thesis. Ritsumeikan Asia Pacific University.‏
  35. Sikalao−Lekobane, O. L. (2022). "The Impact of FinTech Credit on Financial Stability: An Empirical Study". Doctoral Thesis (Doctoral). Bournemouth University.
  36. Song, N., Appiah−Otoo, I. (2022). "The Impact of Fintech on Economic Growth: Evidence from China." Sustainability, 14(10), 6211.
  37. Thanh, P. T., Saito, K., & Duong, P. B. (2019). "Impact of microcredit on rural household welfare and economic growth in Vietnam". Journal of Policy Modeling, 41(1), 120–139.
  38. Utami, Y. (2022). "Analysis of the impact of financial technology (fintech) on the Indonesian economy in the new normal era". International Journal of Economics, Business and Accounting Research (IJEBAR), 6(4). 1−
  39. Wang, X., & Guangwen He, G. (2020). "Digital Financial Inclusion and Farmers’ Vulnerability to Poverty: Evidence from Rural China". Sustainability, 12(4), 1668.
  40. Ye, Y., Chen, S., & Li, C. (2022). "Financial technology as a driver of poverty alleviation in China: Evidence from an innovative regression approach". Journal of Innovation & Knowledge, 7(1), 100164.
  41. Zhang, X., Zhang, J., Wan, G., & Luo, Z. (2019). "Fintech, Growth, and Inequality: Evidence from China’s Household Survey Data". The Singapore Economic Review, 65, 75−
  42. Zuliansyah, A., Pratomo, D., & Supriyaningsih, O. (2022). "The Role of Financial Technology (Fintech) in ZIS Management to Overcome Poverty". Indonesian Interdisciplinary Journal of Sharia Economics (IIJSE), 5(1), 203−‏

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار