تحلیل اثر گسترش ارز دیجیتال بانک مرکزی بر تاب‏آوری اقتصادی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، اقتصاد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان، کرمان، ایران.

2 استادیار، گروه اقتصاد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان، کرمان، ایران.

3 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

مقدمه: جهانی‏شدن و دیجیتالی‏شدن، به‌ویژه ظهور راه‌حل‌های پرداخت نوآورانه ازسوی شرکت‌های فین‌تک و فناوری بزرگ، مانند پی‏پال، علی‌پی، وی چتپی یا لیبرا، بانک‌های مرکزی را بر آن داشته است که به ارتقای زیرساخت‌های سیستم پرداخت و همچنین، مفهوم گسترده‌تر و ارائه پول فکر کنند. گرایش فرضی به سمت «جامعه بدون پول نقد» بانک‌های مرکزی را بر آن داشت تا به فکر انتشار ارز به شکل دیجیتالی باشند که به‌عنوان «ارزهای دیجیتال حاکمیتی» یا «ارزهای دیجیتال بانک مرکزی» شناخته می‌شوند. این موضوع، موجب افزایش علاقه سیاست‏گذاران و محافل علمی به ارزهای دیجیتال بانک مرکزی شده است. معرفی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDCs) آغاز یک دوره پولی جدید را نشان خواهد داد. نتایج یک نظرسنجی در سال 2020 نشان داد بانک‌های مرکزی که یک‌پنجم جمعیت جهان را نمایندگی می‌کنند، احتمالاً «خیلی زود» CBDC را انتشار می‌دهند؛ درحالی‌که 80 درصد بانک‌های مرکزی در سراسر جهان روی انتشار یک CBDC مطالعه می‌کنند. 
ازسوی‌دیگر، همه‌گیری کووید-19 نگرانی‌های عمومی را در مورد انتقال ویروس از طریق پول نقد ایجاد کرد و درنتیجه درخواست‌ها برای توسعه روش‌های پرداخت بدون تماس مانند CBDC را افزایش داد.
به‌طورکلی، یکی از اهداف اصلی CBDC، افزایش دسترسی به ذخایر بانک مرکزی فراتر از قلمرو کوچک بانک‌های تجاری برای عموم مردم است؛ مفهومی که گاه از آن به‌عنوان «ذخایر برای همه» یاد می‌شود. بنابراین، پول نقد دیگر تنها شکل پول بانک مرکزی نخواهد بود که مردم می‏توانند ازطریق آن معامله و پس‏انداز کنند؛ بلکه این کارها را می‏توان با ذخایر سپرده شده در بانک مرکزی انجام داد.
CBDCها می‏توانند هزینه‏ها را کاهش دهند. آنها را می‏توان ازطریق کیف پول‏های دیجیتال در دستگاه‏های تلفن همراه ارائه کرد و هزینه‏های مربوط به نگهداری حساب‏های بانکی فیزیکی و کارمزد تراکنش‏ها را کاهش داد. همچنین، CBDCها ممکن است با کاهش واسطه‌ها در زنجیره تراکنش عادی ازطریق اتصال نزدیک‌تر یا دسترسی مستقیم به حساب‌های تسویه بانک مرکزی، قیمت پرداخت‌های فرامرزی (و احتمالاً داخلی) را کاهش دهند.
روش تحقیق: در این مقاله، یک الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی با استفاده از رویکرد بیزین و داده‌های فصلی در دوره زمانی 1383:01- 1401:02 برآورد شده است.
پارامترهای الگو با استفاده از رویکرد بیزین و الگوریتم Random Walk Metropolis-Hastings برآورد شده است. در این راستا داده های متغیرهای قابل مشاهده الگو شامل داده های فصلی تعدیل شده تولید ناخالص داخلی با نفت و بدون نفت، مخارج مصرفی، مخارج سرمایه گذاری، مخارج دولت، ذخایر خارجی بانک مرکزی، شاخص قیمت مصرف کننده و نرخ رشد پول است.
بحث و نتایج: نتایج آزمون تشخیصی زنجیره مارکوف-مونت کارلو بروکز و گلمن (1989) نشان می‌دهد برآورد پارامتر‏ها مناسب بوده و قابل‌اتکا هستند. نتایج نشان می‌دهد افزایش انتشار CBDC، موجب افزایش نرخ بهره  و کاهش نرخ بهره حقیقی  می‏شود که کاهش تقاضا برای پول نقد، و افزایش تولید ناخالص داخلی، ساعات اشتغال و رشد اقتصادی را به همراه دارد. این بخش از نتایج پژوهش حاضر، با نتایج مطالعه ورشوساز و همکاران (1399) و سکوتی و همکاران (1401) هماهنگ و مشابه است. افزایش تولید به کاهش تورم و افزایش نرخ ارز حقیقی و ذخایر خارجی بانک مرکزی منجر می‌شود. این بخش از نتایج مقاله، با نتایج مطالعه باردیر و کمهوف (2022) هماهنگ و مشابه است. همچنین، نظر به افزایش شفافیت در اقتصاد و کاهش هزینه مبادله، مخارج مصرفی، مخارج سرمایه‏گذاری افزایش یافتند و مخارج دولت و نسبت کسری بودجه دولت به GDP کاهش یافته است.
دراین پژوهش به پیروی از بریگوگلیو و گالیا (2003) و فاروژیا (2007)، از مؤلفه‏های ذخایر خارجی بانک مرکزی ، نسبت کسری بودجه دولت به تولید ناخالص داخلی  و تورم  جهت تحلیل تاب‏آوری اقتصادی  استفاده شد:
کاهش تورم و نسبت کسری بودجه دولت به GDP، و ازسوی‌دیگر، افزایش ذخایر خارجی بانک مرکزی به افزایش تاب‏آوری اقتصادی منجر شده است.
توصیه‏های سیاستی: با توجه به نتایج برآورد الگو، پیشنهاد می‏شود که دولت به‌عنوان مقام پولی، با انتشار CBDC، مخارج خود را مدیریت کرده و از این طریق کسری بودجه کاهش یابد. ازسوی‌دیگر، با انتشار این نوع ارز و افزایش شفافیت در اقتصاد، به‌عنوان یک سیاست انبساطی، شرایط برای افزایش رشد اقتصادی و به‌دنبال آن افزایش تاب‏آوری اقتصادی مهیا خواهد شد. 
اعلامیه تعارض منافع: نویسندگان هیچ گونه تضاد منافعی برای اعلام مرتبط با محتوای این مقاله ندارند.
قدردانی‌ها: ما از داوران ناشناس برای نظرات مفیدشان که تا حد زیادی به بهبود کار ما کمک می کنند، تشکر می کنیم.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. دشتبانی، یاور؛ حسینی، سیدشمس‌الدین؛ معمارنژاد، عباس و محسن مهرآرا (1398). «اثر پرداخت‌های الکترونیکی بر سهم اسکناس و مسکوک از پول در ایران و کشورهای منتخب». مجله اقتصاد مالی، 47(13)، 155-174.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1523841

  1. سکوتی، شهریار؛ دیزجی، منیره؛ پایتختی اسکوئی، سیدعلی و رقیه حسن‏زاده (1401). «تأثیر ارز دیجیتال بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب جهان». مجله اقتصاد کاربردی، 12(40)، 39-50.

https://doi.org/10.30495/jae.2022.66593.1411

  1. گلدوست، محمدجلال؛ نجفی‌زاده، سیدعباس؛ فخرحسینی، سیدفخرالدین و احمد سرلک (1398). «تاب‌آوری متغیرهای اقتصاد کلان ایران در برابر شوک سیاست پولی و ارزی در مدل DSGE». فصلنامه علمی نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 6(2)، 1-28.

https://ecoj.tabrizu.ac.ir/article_9127.html

  1. ورشوساز، بهناز؛ حسینی، سیدشمس‌الدین؛ غفاری، فرهاد و عباس معمارنژاد (1399). «اثر گسترش پول‌های مجازی (بیت‌ کوین) بر تقاضای پول رسمی ایران در قالب مدل CIA». مجله پژوهش‏ها و سیاست‏های اقتصادی، 28(96)، 415-448.

https://doi.org/10.52547/qjerp.28.96.415

  1. Adrian, T., & Mancini-Griffoli, T. (2021). The Rise of Digital Money. Annual Review of Financial Economics, 13(1), 1-16.

https://doi.org/10.1146/annurev-financial-101620-063859

  1. Agarwal, J. D., Agarwal, M., Agarwal, A., & Agarwal, Y. (2021). Economics of Cryptocurrencies: Artificial Intelligence, Blockchain, and Digital Currency. In Information for Efficient Decision Making (pp. 331-430).

https://doi.org/10.1142/9789811220470_0013

  1. Auer, R., & Böhme, R. (2020). The Technology of Retail Central Bank Digital Currency. BIS Quarterly Review, 1-16.

https://ssrn.com/abstract=3561198

  1. Auer, R., Cornelli, G., & Frost, J. (2020). Covid-19, cash, and the future of payments. BIS, 3, 1-9.

https://www.bis.org/publ/bisbull03.pdf

  1. Barrdear, J., & Kumhof, M. (2022). The macroeconomics of central bank digital currencies. Journal of Economic Dynamics and Control, 142, 104-148.

https://doi.org/10.1016/j.jedc.2021.104148.

  1. Boar, C., Holden, H., & Wadsworth, A. (2020). Impending Arrival - a Sequel to the Survey on Central Bank Digital Currency. (Vol. 107). Bank for International Settlements.

https://ideas.repec.org/b/bis/bisbps/107.html

  1. Briguglio, L., & Galea, W. (2003). Updating the economic vulnerability index.

https://www.researchgate.net/publication/239532719_Updating_the_economic_vulnerability_index.

  1. Brunnermeier, M. K. (2021). Central Bank Digital Currency. Finance & Development, 58(1), 20-32.
  2. Das, M., Mancini Griffoli, T., Nakamura, F., Otten, J., Soderberg, G., Sole, J., & Tan, B. (2023). Implications of Central Bank Digital Currencies for Monetary Policy Transmission. International Monetary Fund.
  3. Farrugia, N. (2007). Conceptual issues in constructing composite indices. Occasional Papers on Islands and Small States, 2, 1-41.
  4. Fernández-Villaverde, J., Sanches, D., Schilling, L., & Uhlig, H. (2021). Central bank digital currency: Central banking for all? Review of Economic Dynamics, 41, 225-242.

https://doi.org/10.1016/j.red.2020.12.004.

  1. Ferrari Minesso, M., Mehl, A., & Stracca, L. (2022). Central bank digital currency in an open economy. Journal of Monetary Economics, 127, 54-68. https://doi.org/10.1016/j.jmoneco.2022.02.001.
  2. Krylov, G., Lisitsyn, A., & Polyakov, L. (2018). COMPARATIVE ANALYSIS OF VOLATILITY OF CRYPTOCURRENCIES AND FIAT MONEY. Finance: Theory and Practice, 22, 66-89.

https://doi.org/10.26794/2587-5671-2018-22-2-66-89 .

  1. Laboure, M., H.-P. Müller, M., Heinz, G., Singh, S., & Köhling, S. (2021). Cryptocurrencies and CBDC: The Route Ahead. Global Policy, 12(5), 663-676.

https://doi.org/https://doi.org/10.1111/1758-5899.13017.

  1. Rivera Moreno, P. N., & Triana Montaño, K. L. (2022). Central Bank Digital Currency in a Developing Economy: A Dynamic Stochastic General Equilibrium Analysis.
  2. Tong, W., & Jiayou, C. (2021). A study of the economic impact of Central Bank Digital Currency under global competition. China Economic Journal, 14, 1-24.

https://doi.org/10.1080/17538963.2020.1870282.

  1. Tronnier, F. (2021, 2021). Privacy in Payment in the Age of Central Bank Digital Currency. Privacy and Identity Management, Cham.
  2. Yao, Q. (2018b). A systematic framework to understand central bank digital currency. Science China Information Sciences, 61(3), 033101.

https://doi.org/10.1007/s11432-017-9294-5

  1. Zams, B. M., Indrastuti, R., Pangersa, A. G., Hasniawati, N. A., Zahra, F. A., & Fauziah, I. A. (2020). DESIGNING CENTRAL BANK DIGITAL CURRENCY FOR INDONESIA: THE DELPHI–ANALYTIC NETWORK PROCESS. Bulletin of Monetary Economics and Banking, 23(3).

https://doi.org/10.21098/bemp.v23i3.1351.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار