نظریه بازی‌ها و تعادل نش منفعت طلبانه در برابر تعادل ِبرگ نوع دوستانه در چارچوب رویکرد اخلاقی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان، کرمان، ایران

2 دکتری، اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه ریاضی، دانشگاه ولی عصر(عج)، رفسنجان، کرمان، ایران

10.30471/iee.2024.10318.2434

چکیده

امروز نقش اخلاق در عملکردها، انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌ها و همچنین در حوزه رفتارهای تعاملی و متقابل انسان‌ها بسیار مهم و تعیین کننده است و از این رو یک ارتباط تنگاتنگی بین رویکردهای اخلاقی و نظریه بازی‌های که به بررسی رفتارها و تعامل استراتژیک بین انسان‌ها به عنوان بازیکنان و پیامدهای ناشی از آن می‌پردازد وجود دارد. در فسلفه اخلاقی ما با دو تمایز رفتاری در ارتباط با الگوی رفتار مبتنی بر نفع شخصی یا خودگرایی و همچنین رفتار مبتنی بر نوع دوستی یا دیگرگرایی مواجه هستیم. از طرف دیگر در نظریه بازی ما با دو مفهوم تعادلی نش متناظر با رویکرد منفعت طلبانه و مفهوم تعادلی بِرگ متناظر با رویکرد نوع دوستانه سروکار داریم که رویکرد اولی مبتنی بر عقلانیت فردی و رویکرد دومی بر اساس عقلانیت گروهی در نظر گرفته شده‌اند. از این رو در این مطالعه به بررسی تحلیل دیدگاه‌های منفعت طلبانه و نوع دوستانه در چارچوب ادبیات نظریه بازی‌ها و رویکرد اخلاقی پرداختیم و به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که کدام‌یک از این دو دیدگاه می‌تواند منافع اجتماعی بیشتری برای کل جامعه به همراه داشته باشد و اینکه آیا این دو مفهوم تعادلی در برخی بازی‌های مهم و معروف جواب‌های متفاوتی خواهند داشت یا خیر و کدام‌یک با رویکرد اخلاقی و عقلایی سازگارترند؟ با این حال بررسی تعادل در برخی بازی‌های مشهور گویای آن است که تعادل بِرگ که تایید کننده قاعده طلایی در اخلاق نیز است، می‌تواند مطلوبیت و رفاه اجتماعی بالاتری را برای کل جامعه به ارمغان آورد که مطابق با دیدگاه‌های اسلامی در رویکرد اخلاقی است.

کلیدواژه‌ها