شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر انتظارات عاملان اقتصادی از نرخ ارز

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه قم

2 استاد، گروه مدیریت، دانشکده اقتصاد و علوم اداری ، دانشگاه قم، قم، ایران

3 هیات علمی وابسته دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران

10.30471/jee.2025.10973.2513

چکیده

انتظارات در اقتصاد، به‌ویژه در چارچوب نظریه انتظارات عقلایی و رویکرد مالی رفتاری، نقش کلیدی در نوسانات نرخ ارز ایفا می‌کنند. این انتظارات می‌توانند از یک سو منجر به تعدیل قیمت‌ها در جهت تعادل بلندمدت شوند و از سوی دیگر بی‌ثباتی و انحراف از مسیر تعادلی را تشدید کنند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری انتظارات فعالان بازار ارز انجام شده است. در گام نخست، با مرور ادبیات نظری و تجربی و انجام مصاحبه با 14 نفر از خبرگان حوزه ارز، 29 عامل مؤثر استخراج گردید. در گام دوم، این عوامل با روش دلفی فازی غربال شدند و 12 عامل با عدد دیفازی بالاتر از 0/6 برای تحلیل نهایی انتخاب شدند. اولویت‌بندی با روش مارکوس نشان داد که اخباری نظیر تحریم‌ها، انتظارات تورمی ناشی از تغییر قیمت حامل‌های انرژی، شوک‌های غیرمنتظره ناشی از نوسانات ارزی، تنش‌های امنیتی و نظامی در خاورمیانه، اخبار انتخابات آمریکا و نقش غیرمستقیم رسانه بیشترین اثر را بر انتظارات دارند. نتایج پژوهش تأیید می‌کند که انتظارات فعالان اقتصادی نه‌تنها بازتاب شرایط عینی اقتصاد کلان هستند، بلکه تحت تأثیر کانال‌های روانی و اطلاعاتی نیز قرار دارند. از این رو توصیه می‌شود سیاست‌گذاران با ارتقای شفافیت اطلاعاتی، مدیریت جریان اخبار حساس و کاهش نااطمینانی در فضای اقتصادی و سیاسی، نقش بی‌ثبات‌کننده انتظارات را کنترل نمایند.

کلیدواژه‌ها