آسیب‎شناسی نهادهای خیریه در ایران با تأکید بر استخراج راهبردها و راهکارهای ارتقابخش خیریه با استفاده از تکنیکSWOT

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 استادیار اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

نهادهای خیریه از جمله نهادهای غیرانتفاعی هستند که بر مبنای سوددهی شخصی‎‎ پایه‎ریزی نشده‌اند و اهدافی خیرخواهانه و عمومی را تعقیب می‎کنند. غیردولتی بودن، غیرانتفاعی بودن، غیرسیاسی بودن، داوطلبانه بودن و مستقل بودن از ویژگی‎های مورد اتفاق برای نهادهای خیریه مردمی است. پژوهش حاضر می‌کوشد تا با استفاده از تکنیک SWOT به این پرسش‎ها پاسخ دهد: «نهادهای خیریه در کشور دارای چه نقاط ضعف و تهدیدهایی هستند؟ و از چه نقاط قوت و فرصت‎هایی بهره‌مند هستند؟ چه راهبردهایی می‎تواند با بهره‎مندی از نقاط قوت و فرصت‎ها در نهادهای خیریه، نقاط ضعف را به حداقل ممکن رسانده و از آسیب‌زنی تهدیدات ممانعت کند؟». نتایج این تحقیق که از روش کتابخانه‎‎ای در گردآوری داده‎ها و تحلیل محتوا در استنتاج‎ها و به‎کارگیری ابزار سنجش cvi و cvr در روایی نتایج استفاده کرده است، بیانگر آن است که با اتخاذ راهبردهایی همچون نهادسازی بخش‎های مردمی امور خیریه با رویکرد شبکه‎ای، نهادسازی بخش‎های حاکمیتی امور خیریه با رویکرد شبکه‎ای، توسعه فرهنگی و مدیریتی در بخش خیرخواهی کشور و شبکه‎سازی مؤسسات خیریه‎‎ می‎توان ضمن تقویت نقاط قوت موجود، نقاط ضعف نهادهای خیریه را به کمترین حد رسانده، تهدیدهای موجود را به فرصت تبدیل کرد

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم

    * نهج‎البلاغه

    1. آرام، محمدرضا (1395)، «‎آسیب‎شناسی خیریه‎ها در بستر نظریه تکافل اجتماعی»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی خیرماندگار )مطالعه و ارزیابی امور خیر در ایران)، بنیاد خیریه راهبری آلاء.
    2. بهشتی، سیدامیرحسین (1397)، «‎‎آسیبشناسی نهادهای خیریه حمایتی جامعه ایران»، پایان‎نامه ارشد، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    3. پیرس و رابینسون (1377)، برنامهریزی و مدیریت استراتژیک، ترجمۀ سهراب خلیلی شورینی، چ5، تهران: انتشارات یادواره کتاب.
    4. حامدی، میثم و مهدی بیات‎منش (1395)، ‎‎آسیبشناسی صندوقهای نیکوکاری، مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار.
    5. حبیبی، نادر (1375)، فساد اداری، چ1، تهران: انتشارات وثقی.
    6. حسن‌زاده سروستانی، حسین؛ مهدی حاجی رستملو و مهدی تمیزی‌فر (1395)، «تأمین مالی جمعی، الگویی مناسب جهت جذب مشارکت‌های خیرین»، اولین همایش ملی خیر ماندگار، تهران: بنیاد خیریه راهبردی آلاء.
    7. حسینی، سیدرضا و مصطفی کاظمی‎نجف‎آّبادی (1397)، «مبانی تکافل اجتماعی در اسلام»، مجله معرفت، س27، ش2، پیاپی 245.
    8. حسینی، سیدرضا و مصطفی کاظمی‎نجف‎آبادی (1398)، «تحلیل عرضه و تقاضای خدمات تکافلی در اقتصاد اسلامی»، فصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، ش31.
    9. دور اندیش، پژمان (1389)، «آشنایی با مؤسسات خیریه و منابع درآمد آنها»، روزنامه دنیای اقتصاد، ش2146.
    10. ری‎شهری محمد (1416ق)، میزان الحکمه، چ1، قم: مؤسسه فرهنگی دارالحدیث.
    11. زند، محسن و زهره شهریاری (1395)، «شناسایی و سنجش مؤلفه‎های مؤثر در مدیریت دانش مؤسسات خیریه؛ مطالعه موردی: بنیاد خیریه راهبری آلاء»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی خیرماندگار )مطالعه و ارزیابی امور خیر در ایران)، بنیاد خیریه راهبری آلاء.
    12. سلیمانی، مهدیه و ابراهیم حاجیانی (1392)، «ارائه مدل مدیریتی مطلوب به‌منظور ساماندهی کودکان کار و خیابان (مطالعه موردی: شهر تهران)»، مجله مدیریت فرهنگی، س7، ش22.
    13. شیانی، ملیحه (1384)، «فقر، محرومیت و شهروندی در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، س5، ش18.
    14. صدیقی ارفعی، فریبرز و همکاران (1391)، «وقف، آسیب‎ها، چالش‎ها و راهکارها»، مجموعه مقالات همایش ملی وقف (با تأکید بر آموزش عالی)، دانشگاه کاشان، ص619−
    15. طغیانی مهدی (1395)، اقتصاد وقف و امور خیریه، چ1، تهران: دانشگاه امام صادقj.‎‎
    16. طغیانی، مهدی؛ مرتضی درخشان و خدیجه نصرالهی (1393)، «پیشنهاد مدل نظری جهت صیانت از وقف و امور خیریه در بخش سوم اقتصاد با وجود اطلاعات نامتقارن»، مطالعات اقتصاد اسلامی، ش13، ص153−
    17. طیب نیا، محمد صالح و حوریه ربانی اصفهانی (1397)، به توان ایران (درآمدی بر مطالعات امر خیر در ایران آسیب ها و راهکارها)، تهران: انتشارات قبسات.
    18. عرب‌مازار، عباس و زایر، آیت (1390)، «ارائه الگویی برای حمایت مالیاتی از کمک‌های خیریه در ایران»، پژوهشنامه مالیات، ش 11، مسلسل 59.
    19. الغامدی، خالد سعید (2012م)، «جمع التبرعات الکترونیا فی الجمعیات الخیریه (الفرص و التحدیات)»، فصل من کتاب التبرعات الالکترونیه، المرکز الدولی للابحاث و الدراسات(مداد).
    20. فرجیها، محمد و محمد اصغری (زمستان 1390)، «کلاهبرداری و خیانت در امانت از طریق مؤسسه‎های خیریه، رویکرد تطبیقی»، علوم اجتماعی، کارآگاه، س5، ش17، (علمی−ترویجی).
    21. کاظمی، مصطفی و سیدرضا حسینی (1398)، «راهبردها و راهکارهای ارتقای بخش خیریه»، معرفت اقتصادی، ش21.
    22. مقبلی‎قرائی، محمدجواد؛ علی جعفری‎راد و محمدحسن مقبلی‎قرائی (1395)، «بررسی فساد اداری در مؤسسات خیریه و راهکارهای مقابله با آن»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی خیر ماندگار (مطالعه و ارزیابی امور خیر در ایران)، بنیاد خیریه راهبری آلاء.
    23. مرتب، یحیی و وحید یاوری (1395)، «بررسی چگونگی نظارت کارآمد بر نهادها و فعالیت‎های خیریه»، اولین همایش ملی خیر ماندگار، تهران: بنیاد خیریه راهبردی آلاء.
    24. مسجدجامعی، احمد (1377)، «مشارکت فرهنگی و فرهنگ مشارکت»، مجلۀ پیوند، پنجمین کنگرۀ سراسری انجمن‎های اولیا و مربیان کشور.
    25. مسعودی‎پور، سعید (1395)، «اولویت‎بندی مسائل خیریه‎های غیردولتی»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی خیر ماندگار(مطالعه و ارزیابی امور خیر در ایران)، بنیاد خیریه راهبری آلاء، ص1−
    26. مهتابی‎زیناب، طاهر (1392)، فقه و اصول، وقف میراث جاویدان، ش82، ص57−
    27. موسی‎پور، نعمت‎الله؛ لیلا عیاری و سیدمحمد سیدکلان (1395)، «ارائه الگوی کارآمد تربیتی امور خیر و نیکوکاری در بستر نظام آموزش و پرورش»، اولین همایش ملی خیر ماندگار، تهران: بنیاد خیریه راهبردی آلاء.
    28. مهدوی، سمیه و مهدی طغیانی(1395)، «شاخص‌های ارزیابی عملکرد بخش وقف و خیریه با استفاده از کارت امتیاز متوازن»، اولین همایش ملی خیر ماندگار، تهران: بنیاد خیریه راهبردی آلاء.
    29. نظام‎زاده، محمدعلی (1383)، «جایگاه و نقش نهادهای خیریه در خدمت‌ رسانی»، وقف میراث جاویدان، ش46.
    30. نکویی‎مقدم، محمود؛ سعیده امیریوسفی، زهرا قربانی‎بهابادی و محمدرضا امیراسماعیلی (1392)، «نقش مؤسسات خیریه در نظام سلامت: یک مطالعه کیفی»، مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، ص1−
    31. نورمحمدی، ساری (1395)، «برند سازی نهادهای امر خیر: مطالعه موردی محک و امام علیj»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی خیر ماندگار، مطالعه و ارزیابی امور خیر در ایران، بنیاد خیریه راهبری آلاء، ص1−
    32. یاوری، وحید و یحیی مرتب (1395)، «بررسی چگونگی کارآمدسازی پایش و نظارت بر خیریه‎ها مبتی بر رویکرد شفافیت»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی خیر ماندگار، مطالعه و ارزیابی امور خیر در ایران، بنیاد خیریه راهبری آلاء، ص1−
    33. Carolina Duarte, Lawrence P. E t tkin, Marilyn M. Helms, and Michael s.Anderson (2006), The challenge of VeneZuelA: A SWOT Analysis.
    34. Wang Lili and Graddy Elizabeth (2008), »Social Capital, Volunteering.