مدل‎سازی رفتار انتخاب رشته و نقش اطلاعات بازار کار در آن؛ یک فراتحلیل

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

2 گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

3 پژوهشگر اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف

4 پژوهشگر اقتصاد

چکیده

انتخاب رشتۀ تحصیلی از نظر فردی یکی از مهمترین تصمیم‌های زندگی و از منظر نظام آموزشی و بازار کار، یک فرایند مهم اجتماعی و اقتصادی است. با توجه به آثار این تصمیم، مدل‎سازی آن، تشخیص عوامل مؤثر بر انتخاب رشته و تعیین وزن عوامل مختلف، تعیین میزان بهینگی انتخاب‎ها از منظر نیازهای بازار کار و سرانجام طراحی و ارزیابی روش‎های رفع عدم تطبیق رشتۀ تحصیلی− شغل، یک حوزۀ بسیار مهم پژوهشی است؛ امّا این حوزۀ پژوهشی در ایران بسیار مغفول بوده و از نظر چارچوب تحلیلی و روش دچار عقب‎ماندگی است. به همین دلیل این سؤال که چه چارچوب‎های مدلسازی، روش‎های تحقیق و سیاست‎هایی برای رفع مسئله عدم تطبیق رشته−شغل وجود دارد، به‌عنوان مسئله محوری پژوهش انتخاب و بر همین اساس مطالعات پیشین دسته‎بندی و تحلیل شد.
به‌طورکلی سه رویکرد کلان در مدل‎سازی رفتار انتخاب رشته شناسایی شد: رویکرد مدل‎سازی انتخاب، رویکرد سرمایه‎گذاری در سرمایه انسانی و رویکرد عدم تطبیق. بررسی پژوهش‎های تجربی براساس هر سه رویکرد و تمام روش‎های شناسایی‎شده نشان می‎دهد که همواره یک انحراف جدی بین برآیند رفتار انتخاب رشته و نیازهای بازار کار وجود دارد.
طبق نتایج فراتحلیل، این انحراف، در طول زمان و بین کشورهای مختلف و حتی بین کشورهای توسعه‎یافته و در حال توسعه به صورت جدی وجود داشته است. به همین دلیل مداخله‌های سیاستی مختلفی برای رفع این معضل صورت گرفته است که در بخش پایانی این مقاله شناسایی، دسته‎بندی و تحت عنوان روش‎های رفع عدم تطبیق رشتۀ تحصیلی شغل ارائه شده‎اند.

کلیدواژه‌ها


1. ابراهیمی، محسن؛ علی‌اکبر قلی‌زاده و امیرحسین علی‌پور (1394)، «ارتباط بین اندازه تحصیلات و شغل در ایران: کاربرد مدل وردوگو-وردوگو»، پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی)، ۱۵ (۳): ص۱۹۵-۲۱۰.
2. اسدبیگی، محمد؛ ابوالقاسم نادری و یعقوب انتظاری (1392)، «ارزیابی بازدهی مورد انتظار دانشجویان از تحصیلات دانشگاهی»، پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، دوره 19، شماره 2 (68)، ص141−160.
3. بیگدلی مژگان؛ محمدرضا کرامتی و عباس بازرگان (1391)، «بررسی رابطه بین رشته تحصیلی با وضعیت اشتغال دانش آموختگان دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران»، پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، دوره 18، شماره 3 (65)، ص111−131.
4. عیسی ‌زاده، سعید؛ محمدکاظم نظیری و هادی نائینی (1396)، «بررسی تأثیر عدم تطبیق مهارت بر نرخ بیکاری ایران»، مجله تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 30، ص 79-107
5. عیسی ‌زاده، سعید؛ محمدکاظم نظیری و هادی نائینی (1395)، «اندازه‎گیری شاخص‌های نوع اول و دوم عدم تطبیق مهارت در ایران»، فصلنامه پژوهش و برنامهریزی در آموزشعالی، دوره 22، شماره 4، ص113-132.
6. عنایتی‌نوین‌فر، علی؛ کمال درانی و نوروزعلی کرم دوست (1391)، «بررسی مقایسه‌ای عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشکده‌های فنی و مهندسی و روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران»، پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، دوره 18، شماره 4 (66)، ص145−167.
7. معمارپور مهتاب؛ لیلا بذرافکن، احسان موسوی و مهرداد وثوقی (1392)، «عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی در دانشجویان دندان‌پزشکی»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دوره 13، شماره 4 (پیاپی 54)، ص260−269.
8. نعمت ‌الهی، حسین؛ مریم مهراب‌خانی، سحر غفارپور و ابوالفضل قاسمی (1393)، «بررسی انگیزه‌ها و دیدگاه‌های دانشجویان دانشکده دندان‌پزشکی مشهد پیرامون انتخاب رشته تحصیلی خویش در سال 1389»، مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد، دوره 38، شماره 1، ص71−84.
9. Agarwala, T., (2008), “Factors Influencing Career Choice Of Management Students In India”, Career Development International, 13(4), 362-376. DOI:10.1108/13620430810880844.
10. Ahmed, K.A., Sharif, N., & Ahmad, N., (2017), “Factors Influencing Student's Career Choice: Empirical Evidence From Business Students”, Journal Of Southeast Asia Research, Vol. 2017 (2017), Article ID 718849, 15 pages Al-Rfou, A., (2013), “Factors That Influence The Choice Of Business Major Evidence From Jordan”, IOSR Journal Of Business And Management, 8(2), 104-108, Retrieved From Http://Www.Iosrjournals.Org.
11. Altonji, Joseph G., Blom, Erica, & Meghir, Costas (2012), “Heterogeneity In Human Capital Investments: High School Curriculum, College Major, And Careers”, NBER Working Paper.
12. Arcidiacono, Peter, V. Joseph Hotz, And Songman Kang (2012), “Modeling College Major Choices Using Elicited Measures Of Expectations And Counterfactuals”, Journal Of Econometrics, 166 (1) (January): 3–16.
13. Baker, Rachel & Bettinger, Eric & Jacob, Brian & Marinescu, Ioana. (2018). The Effect of Labor Market Information on Community College Students’ Major Choice. Economics of Education Review. 65. 10.1016/j.econedurev.2018.05.005.
14. Baker, R, E Bettinger, B Jacob, And I Marinescu (2017), “The Effect Of Labor Market Information On Community College Students' Major Choice”, NBER Working Paper 23333.
15. Barkley, A & Parrish, D. (2005), The Selection of a Major Field of Study in the College of Agriculture at Kansas State University.
16. Barrow, Lisa And Ofer Malamud (2015), “Is College A Worthwhile Investment? Annu. Rev. Econ”, The Annual Review Of Economics Is Online At Economics, Annualreviews.Org. 7:519–55.
17. Blom E, Brian C. Cadena, Benjamin J. Keys. (2015), “Investment Over The Business Cycle:Insights From College Major Choice”, Discussion Paper No. 9167.
18. Boudarbat, Brahim, And Victor Chernoff (2009), “The Determinants Of Education-Job Match Among Canadian University Graduates”, IZA Discussion Paper No. 4513.
19. Davies, P. And Qiu, T. (2016), Labour Market Expectations, Relative Performance And Subject Choice, Research Report, University Of Birmingham.
20. Eymann Annina, And Schweriy. Juerg (2015), “Horizontal Skills Mismatch And Vocational Education”, Discussion Paper.
21. Fizer, D. (2013), Factors Affecting Career Choices of College Students Enrolled in Agriculture,A Research Paper Presented for the Master of Science in Agriculture and Natural Resources Degree The University of Tennessee, Martin.
22. Jensen, R. The (Perceived) Returns to Education and the Demand for Schooling, The Quarterly Journal of Economics, Volume 125, Issue 2, May 2010, Pages 515–548, https://doi.org/10.1162/qjec.2010.125.2.515.
23. Kerr, S., Pekkarinen, T., Sarvimäki, M., Uusitalo, R., & February (2014), Educational Choice and Information on Labor Market Prospects: A Randomized Field Experiment.
24. Khoo, K., Ban, T.K., Neng, C.Y., Hooi, B.K. & Joan, C.Y. (2015), “Students Choices Of Choosing Colleges And Course Of Study In Penang”, ABC Research Alert, 3(1), 1-7. Retrieved From Http://Www.Abcreal.Weebly.Com
25. Liu, Kai, Kjell G. Salvanes Erik Ø. Sørensen (2012), “Good Skills In Bad Times: Cyclical Skill Mismatch And The Long-Term Effects Of Graduating In A Recession”, IZA DP No. 6820.
26. Mark C.Longm, Dan Goldhaberb Nick Huntington-Kleinc (2015), “Do Completed College Majors Respond To Changes In Wages?”, Economics Of Education Review, Vol. 49, PP. 1-14.
McGuinness, S. (2006), Overeducation in the labour market; Journal of Economic Surveys, 20(3): 387-418.
27. Muysken, Joan and ter Weel, Bas (1999), Overeducation, Job Competition and Unemployment. UNU-MERIT Research Memoranda. UNU-MERIT.
28. Oluyomi Susan Pitan & Segun Olugbenga Adedeji (2014), Students' choice of courses: Determining factors, sources of information, and relationship with the labour market demands in Nigeria,Pages 445-458 | Published online: 29 Jul 2014.
29. Ouanoa , Jv Jane G., John Fritz Dela L. Torreb, Wenaly I. Japitanc, Jerald C. Monevad.(2019), “Factors Influencing On Grade 12 Students’ Chosen Courses In Jagobiao National High School – Senior High School Department”, International Journal Of Scientific And Research Publications, Vol. 9, Issue 1, 421-431.
30. Pacáková, Zuzana, Andrea Jindrová (2011), INFORMATION BENEFIT OF GRADUATES FOLLOW-UP SURVEYS, Journal On Effi Ciency And Responsibility In Education And Science ISSN: 1803-1617.
31. Polona Domadenik, Daša Farčnik, Francesco Pastore. (2013), “Horizontal Mismatch In The Labour Market Of Graduates: The Role Of Signalling”, Discussion Paper No. 7527.
32. Sabir, R.I., Ahmad, W., Ashraf, R.U., & Ahmad, N. (2013), Factors Affecting University and Course Choice: A Comparison of Undergraduate Engineering and Business Students in Central Punjab, Pakistan.
33. Sofie J. Cabus And Melline A. Somers (2018), “Mismatch Between Education And The Labour Market In The Netherlands: Is It A Reality Or A Myth?”, The Employers’ Perspective, STUDIES IN HIGHER EDUCATION, VOL. 43, NO. 11, 1854–1867.
34. Su, M.-S., Chang, T.-C., Wu, C.-C. & Liao, C.-W. (2016), “Factors Affecting The Students Career Decision-Making Of Junior High School Students In Central Taiwan Area”, International Journal Of Information And Education Technology, 6(11), 843-850. DOI:10.7763/IJIET.2016.V6.803.
35. Zafar, Basit )2011(, “How Do College Students Form Expectations?”, Journal Of Labor Economics, 29(2): 301–348.