بررسی کارکرد نظریه‎های اقتصاد کلان متعارف در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی

2 هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی

3 دانشگاه عدالت

چکیده

شکل‎گیری نظریه‎های اقتصاد کلان نتیجه تحلیل و تبیین رفتارهای اقتصادی افرادی است که در چارچوب مکتب فکری سرمایه‎مداری عمل می‎کنند. مبانی فکری و ساختارهای حاکم بر اقتصاد سرمایه‎داری مانند نوع مالکیت، نوع حکمرانی منشأ شکل‎گیری رفتارها و پیدایش نهادهای خاص مانند نهاد بانک و بازار سرمایه شده، این رفتارها و نهادها در طی زمان با بحران‌های خاص مواجه و نظام فکری سرمایه‎مداری در مقام رفع مشکل به مکتب و به دنبال آن نظریه جدید اقتصاد کلان رسیده است؛ به عبارت دیگر، نظریه‎های اقتصاد کلان در مقام رفع بحران و حل مسئله غرب بوده است و در مبانی، ساختارها و نهادهای نظام سرمایه‎داری ریشه دارد. اکنون پرسش این است که آیا نظریه‎های مذکور می‎تواند برای اقتصاد ایران و حل مشکلات آن کارا و موفق عمل کنند؟ برای پاسخ به این پرسش با روش تجربی−تطبیقی به بررسی نظریه‎هایی پرداخته که با توجه‎ به فضای حاکم در نظام سرمایه‎داری شکل‎گرفته‎اند و سپس ساختارها، وضعیت و نهادهای حاکم بر اقتصاد ایران در همان فاصله زمانی بررسی شده است.

نتایج نشان می‎دهد رفتارهایی که براساس مبانی، فضا و ساختارهای نظام سرمایه‎داری شکل می‎گیرد و به شکل‎گیری نظریه‎های اقتصاد کلان متعارف می‌انجامد؛ به طور ماهوی با رفتارهایی که در اقتصاد ایران شکل می‎گیرد، متفاوت است. پس این نظریه‎ها به صورت عمومی و مطلق قابل نسخه‎برداری برای اقتصاد ایران نمی‎باشند.

کلیدواژه‌ها


1. اسنودان، برایان و هوارد آروین (1394)، اقتصاد کلان جدید (منشأ سیر تحول و وضعیت فعلی)، ترجمه منصور خلیلی عراقی و علی سوری، چ3، تهران: انتشارات سمت.
2. بهمنی، محمود و محمد بهمند (1382)، کتاب بانکداری داخلی، چ9، تهران: ناشر مؤسسه عالی بانکداری ایران.
3. خیرخواهان، جعفر و سارا پارسی (1398)، بررسی مسائل روز اقتصاد ایران، مروری بر مکاتب اقتصادی، معاونت اقتصادی، اتاق بازرگانی، صنایع ،معادن و کشاورزی ایران، فروردین 1398.
4. دو سو تو، هرناندو (1385)، راز سرمایه، ترجمه فریدون تفضلی، چ7، تهران: نشر نی.
5. رزاقی، ابراهیم (1371)، اقتصاد ایران، تهران: نشر نی.
6. رضایی، مجید (1383)، «جایگاه نهاد دولت در اقتصاد»، اقتصاد اسلامی، س4، ش 14، ص39.
7. سایت رسمی فدرال رزرو: https://www.federalreserve.gov.
8. شهرآبادی، ابوالفضل و ندا بشیری (1389)، مدیریت سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار، چ1، تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار.
9. شوشتری، عباسعلی و حسین میرچراغ‌خانی (1396)، «اسلام و مبانی معرفت‎شناسی علوم‎انسانی»، اولین همایش بین‎المللی مطالعات و تحقیقات علوم‎انسانی و اسلامی.
10. «طرح مطالعاتی مبارزه با جرم پولشویی، بررسی قوانین پولشویی در کشورهای دیگر» (1382)، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
11. عیسوی، محمود (1379)، «معرفت‎شناسی، عقلانیت و اقتصاد»، فصلنامه پژوهشی امام صادق، ش11 و 12، ص10−34.
12. عیسوی، چارلز (1389)، تاریخ اقتصادی ایران، چاپ سوم، ترجمه یعقوب آژند، تهران: انتشارات گستره.
13. عباسی، ابراهیم (1383)، دولت پهلوی و توسعه اقتصادی، چ1، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
14. فرزین‌وش، اسدالله و سجاد برخورداری (1389)، «تجارب جهانی مقابله با بحران مالی و آموزه‎هایی برای اقتصاد ایران»، مجله تازههای اقتصاد، ش127، ص116−141.
15. کاتوزیان، محمدعلی (1373)، اقتصاد سیاسی ایران، از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چ3، تهران: نشر مرکز.
16. کاویان، امیر و عبدالرضا رمضان‎زاده (1386)، شناخت گاوها در بورس، چ2، تهران: انتشارات دانش‎پژوهان جوان.
17. گزارش ساختار تشکیلاتی، وظایف و فرایند تصمیم گیری در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و نحوه تعامل با بانک‌ها (1386)، دفتر مطالعات اقتصادی.
18. گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی، سال‌های 1339−1387.
19. مطهری، مرتضی (1356−1357)، مقدمهای بر جهانبینی اسلامی، تهران: انتشارات صدرا.
20. مؤمنی، نونا؛ احمدعلی خلف الهی، رضا اکبریان و حسن دانایی‌فرد (1390)، «نقدی بر رویکرد رهبری در غرب براساس مبانی فکری علامه طباطبایی»، اندیشه مدیریت راهبردی، س5، ش2، ص123−149.
21. Auerbach, A. J., & Gale, W. G. (2008), Deficit: What Caused It, Why It Matters.
22. Blanchard, O., & Johnson, D. R. (2013), Macroeconomics 6th ed.
23. Bernanke, B. S. (2013), The Federal Reserve and the financial crisis. Princeton University Press.
24. Conte, C., Karr, A. R., Clack, G., & Hug, K. E. (2001), Outline of the US Economy. US Department of State, Office of International Information Programs.
25. Davis, E. P. (2003), Comparing bear markets−1973 and 2000, National Institute Economic Review, 183(1), 78−89.
26. Ely Jr, J. W. (2008), Property rights in American history. Prepared for Hillsdale College’s Free Market Forum,“The Role of Markets and Governments in Pursuing the Common Good”, Panel Topic:“21st Century Challenges to Property Rights.
27. Friedman, M., & Schwartz, A. J. (1963), A Monetary History of the United States, 1867–1960. NBER Books.
28. Greenlaw, S. A., Shapiro, D., & Taylor, T. (2018), Principles of Economics−2e: OpenStax.‏
29. Garraty, J. A. (1986), The Great Depression: an inquiry into the causes, course, and consequences of the worldwide depression of the nineteenthirties, as seen by contemporaries and in the light of history. Harcourt.
30. Historical Stastics of the United states,colonial times to 1970, parts I and II, (Washington, DC: U.S. Department of commerce,Burean of Census,1975).
31. Khavarinejad, Abolfazl (2009), Estimation of GDP (1906−1935), Journal of Money and Economy, vol. 5, issue 3, p.81−127.
32. Lybeck, J. A. (2011), A global history of the financial crash of 2007–10, Cambridge University Press.
33. Mishkin, F. S., & White, E. N. (2002), US stock market crashes and their aftermath: implications for monetary policy (No. w8992), National bureau of economic research.
34. McGrattan, E. R. (2010), Technical Appendix: Capital Taxation During the US Great Depression (Vol. 452), Federal Reserve Bank of Minneapolis.
35. Pailin, David (1996), “Deism”. printed in: Dictionery of Ethics, Theology, and Society. Ed. By: Paul Barry Clarke, London: Routledge.
36. Romer, C. D. (2013), Lessons from the Great Depression for Policy Today, Teach−in on The Great Depression and World War II.‏
37. Urquhart, M. A., & Hewson, M. A. (1983), Unemployment continued to rise in 1982 as recession deepened. Monthly Lab. Rev., 106, 3.
38. Walsh, C. E. (1993), What caused the 1990−1991 recession? Economic ReviewFederal Reserve Bank of San Francisco, (2), 33.