برآورد ظرفیت تأمین مالی شهرداری با بهره‎گیری از بخش سوم اقتصاد با انتشار اوراق وقف (مطالعه موردی: شهر قم)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد اقتصاد شهری، دانشگاه هنر، اصفهان، ایران.

2 عضو هیات علمی دانشگاه مفید

چکیده

یکی از چالش‎های مهم شهرداری‎ها تأمین مالی است. ناپایداری منابع درآمدی شهرداری‎ها و نیز وظایف گسترده، باعث کندی و اولویت‎بندی انجام وظایف و خدمات شهری شده است. سنت وقف که پیشینه‎ای غنی دارد در هر برهه‎ای معمار کالبد شهری دوران خودش بوده است. مردم در گذشته بسیاری از نیازهای شهری خود را که شاید امروز در دسته‎های کمتر اولویت‎دار مدیریت شهری قرار می‎گیرد، با کمک مردم و وقف اموال و دارایی می‎ساختند. وقف در کشورهای غربی نیز دستاوردهای موفقی، مخصوصاً در حوزه آموزش داشته است. این ایده با استفاده از تکنیک CVM یا ارزش‎گذاری مشروط در سطح شهر قم سنجیده شد. در این پژوهش از ۳۸۴ نفر از سرپرستان خانوار ساکن قم نظرخواهی به عمل آمد. نتایج مطالعه نشان داد که میزان تمایل به پرداخت هر فرد به‎طور متوسط معادل دویست و پنجاه و یک هزار تومان است؛ که ارزش تأمین مالی وقفی، در مجموع ماهانه تقریباً نزدیک به 961 میلیارد ریال می‎شود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابوترابی، سیده خدیجه و روح‎الله پورآسیاب (1397)، «بررسی فقهی و حقوقی نهاد وقف−آسیب‎ها و مشکلات اجتماعی و حقوقی توسعه وقف»، جشنواره تالیفات علمی برتر علوم انسانی اسلامی−جایزه ویژه علامه جعفریe، قم: انجمن پژوهش‎های علوم اجتماعی ایران−بسیج دانشجویی و انجمن‎های علمی حوزه علمیه قم.
  2. احمدیان، مجید (1398)، اقتصاد کالای غیربازاری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‎ها (سمت) پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی.
  3. اکبری، نعمت‎الله؛ هوشنگ شجری و رسول بیدرام (1386)، «برآورد تمایل به پرداخت مصرف‎کنندگان خودرو برای قیمت بنزین»، مجله تحقیقات اقتصادی، 42(79)، 39−
  4. امیری، هادی؛ آرمان روشندل، و فاطمه صادق‎پور (1395)، «عوامل اثرگذار بر خرید اوراق وقفی (مطالعه موردی: آموزش و پرورش)»، مجله اقتصاد اسلامی، 16(63)، 147−
  5. بمانیان، محمدرضا؛ پرهام بقایی و آرین امیرخانی (1387)، رهیافتی بر نقش موقوفات در ساماندهی فضاهای شهری (با نگاه ویژه بر موقوفات شهر اصفهان)، مدیریت شهری، 6(21)، 59−
  6. جوادی‎آملی، عبدالله (1391)، مفاتیح الحیاة (چاپ پنجاه و یکم)، قم: مرکز نشر اسراء.
  7. جهانگیر، منصور (1383)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و قانون مدنی، تهران: انتشارات آگاه.
  8. جهانیان، ناصر (1399)، فقه وقف و چالش‎های آن (چاپ دوم)، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  9. چیزاکچا، مراد (1383)، اوقاف در تاریخ و آثار آن در اقتصاد نوین اسلامی (2)، (سیدعلی کسایی، مترجم) وقف میراث جاویدان، 12(45)، 112−
  10. حاجی‎لو، مهران؛ محمد میره‎ای و مهدی پیله‎ور (1396)، «بررسی منابع درآمدهای پایدار شهرداری‎ها (مورد مطالعه: شهر شبستر استان آذربایجان شرقی)». اقتصاد و مدیریت شهری، 5(20)، 1−
  11. حائری، محمدحسن و طیبه عباسی (1386)، «بررسی فقهی وقف پول»، مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، 6(19)، 77−
  12. درخشان، مرتضی و خدیجه نصرالهی (1393)، «تحلیل اثر توسعه بخش سوم اقتصاد با شاخص های اقتصادی و راهکارهای توسعه آن در ایران»، مجله اقتصاد اسلامی، 14(55)، 61−
  13. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1384)، گزارش نظارتی پروژه‎های عمرانی ملی نیمه اول سال 1384، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کشور، معاونت‎امورپشتیبانی، مرکزمدارک ‎علمی ‎و انتشارات.
  14. سروش، ابوذر (1390)، «ارائه مدل تفصیلی انتشار اوراق وقف در ایران»، مجله تحقیقات مالی اسلامی، 1(1)، 151−
  15. شهابی، سیدمحمدرضا (1383)، مبانی و چهارچوب نظری تأثیر وقف در شکل‎گیری فضاهای شهری، تحقیقات جغرافیایی، 19(72)، 135−
  16. صدری، سیدمحمد و حکیمه‎السادات هندی‎زاده (1393)، وقف ارزش‎های مالی اعتباری. پژوهش‎های فقهی، 10(3)، 515−
  17. صرافی، مظفر (1379)، «مفهوم، مبانی و چالش‎های مدیریت شهری: میزگرد تخصصی»، مدیریت شهری، 1(2)، 68−
  18. طاهری‎دمنه، محسن و زهرا حیدری‎دارانی (1397)، «تاملی در نقش و جایگاه وقف و نیکوکاری در علم و فناوری»، سیاست نامه علم و فناوری، 8(1)، 39−
  19. طغیانی، مهدی؛ مرتضی درخشان و خدیجه نصرالهی (1393)، «پیشنهاد مدل نظری جهت صیانت از وقف و امور خیریه در بخش سوم اقتصاد با وجود اطلاعات نامتقارن»، مجله مطالعات اقتصاد اسلامی، 7(13)، 153−
  20. فروغ‎نژاد، حیدر، و مهدی خوشنود (1396)، «اوراق قرض الحسنه و تأمین مالی کسب و کارهای اجتماعی». مجله تحقیقات مالی اسلامی، 6(12)، 35-66.
  21. کاظمی نجف‎آبادی، مصطفی (1395)، «وقف پول از منظر فقه امامیه و اهل‎سنت؛ رویکردی مقایسه‎ای»، دین و قانون، 3(13)، 169−
  22. الکبیسی، محمدعبید (1364)، احکام وقف در شریعت اسلام: فقهی−حقوقی−قضائی (جلد 2)، (احمد صادقی‎گلدر، مترجم) تهران: اداره کل حج و اوقاف و امور خیریه.
  23. کلانتری خلیل‎آباد، حسین؛ سیداحمد صالحی و قهرمان رستمی (1389)، «نقش تاریخی وقف در شکل‎گیری شهر اسلامی (مطالعه موردی شهر اصفهان)، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(1)، 33−
  24. محمدی، محمود (1379)، «تحلیل نقش متقابل وقف و شهرسازی، برنامه ریزی فضایی−کالبدی راهبردی جدید در توسعه و بهره‎برداری بهینه موقوفات»، وقف میراث جاویدان، 8(30)، 94−
  25. مصباحی‎مقدم، غلامرضا؛ سجاد سیاح و محمدمهدی نادری نورعینی (1388)، «امکان سنجی وقف سهام و پول؛ مدل صندوق وقف سهام و پول در ایران»، مجله جستارهای اقتصادی، 6(12)، 59−
  26. معاونت آمار و اطلاعات (1399)، سیمای قم. قم: سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی استان قم.
  27. موسویان، سیدعباس و داوود نصرآبادی (1388)، «طراحی اوراق وقف بر مبنای عقد صلح و وقف جهت تأمین مالی طرح‎های عام‎المنفعه»، مجله مطالعات اقتصاد اسلامی، 2(3)، 39−
  28. مولایی، مرتضی؛ سعید یزدانی و غلامعلی شرزه‎ای (1388)، «برآورد ارزش حفاظتی اکوسیستم جنگلی ارسباران با استفاده از روش ارزش‎گذاری مشروط»، اقتصاد کشاورزی (اقتصاد و کشاورزی)، 3(2)، 37−
  29. نصراصفهانی، رضا (1396)، ساختار تأمین مالی مناسب و توسعه پایدار کلانشهری، تهران: دانشگاه تهران.
  30. نورمحمدی، ریحانه و حسنعلی نوروزی (1395)، «سیر تطور واژۀ وقف و موقوفات در تاریخ جامعه اسلامی»، نخستین همایش ملی واژه پژوهی در علوم اسلامی. یاسوج: دانشگاه یاسوج. بازیابی از https://civilica.com/doc/508401
  31. Ahmed, H. (2007), Waqf-based microfinance: realizing the social role of Islamic finance. World Bank، 6−
  32. Horowitz, J. K. & McConnell, K. E. (2002), A review of WTA/WTP studies. Journal of environmental economics and Management، 44(3), 426−
  33. Johnson, B. K. & Whitehead, J. C. (2000), Value of public goods from sports stadiums: The CVM approach. Contemporary economic policy، 18(1), 48−
  34. Kahf, M. (1999), Financing the development of awqaf property. American Journal of Islamic Social Sciences، 16(4)، 39−
  35. Kahf, M. (2003), The role of waqf in improving the ummah welfare. In International Seminar on Waqf as a Private Legal Body.
  36. Krasikova, T. Y. & Ognev، V. (2015), Endowment in Russian universities: Problems and prospects. Актуальні проблеми економіки(2), 199−204.
  37. Smolo, E. (2019), The Role of Waqf (Endowment) in Economic Development of Bosnia and Herzegovina: A Historical Overview and Future Prospects. Revitalization of Waqf for Socio-Economic Development، Volume I، 85−
  38. Usmani, M. (2007), Sukuk and their contemporary applications. In Translated from the original Arabic by Sheikh Yusuf Talal DeLorenzo، AAOIFI Shari’a Council meeting، Saudi Arabia.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار