2
پژوهشگر دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس
چکیده
در سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی بر جلوگیری از ایجاد انحصار از طریق تنظیم و تصویب قوانین و مقررات تاکید شده است. یکی از ابزارهای بررسی انحصار، تحلیل تمرکز صنایع مختلف است. تجزیه و تحلیل تمرکز زمینه مناسبی برای درک بهتر ارتباط عناصر ساختاری و عملکردی بازار را فراهم می آورد. یکی از معروف ترین معیارها در این رابطه، محاسبه شاخصهای تمرکز در یک صنعت یا بازار خاص است. در این مقاله تمرکز در پنج صنعت مهم ایران (پتروشیمی، خودرو، فولاد، شیشه و قند و شکر) طی سالهای 1379- 1384 با استفاده از شاخص هرفیندال- هیرشمن بررسی می شود. نتایج نشان می دهد بخش زیادی از تولید این صنایع در تمرکز و سلطه تعداد اندکی بنگاه قرار دارد. همچنین با گذشت زمان و افزایش تعداد بنگاه ها در هر صنعت، این شاخص کاهش می یابد و از این رو تمرکز در صنعت مربوطه کمتر می شود؛ اما کاهش تمرکز در این سالها موجب تغییر اساسی در تمرکز و انحصار این دسته از فعالیتها نشده است.
)