2استادیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
چکیده
یکی از پرسشهای اصلی اقتصاد، شناسایی عوامل مؤثر در بهرهوری نیروی کار است. یکی از پیشفرضها در این باره، تأثیرگذاری ارزشهای دینی بهعنوان یک عامل محرّک بنیادین بر نیروی کار مسلمان است که از باورهای اسلامی متأثر میباشد و تبلور اعتقاد به این باورها را میتوان در رفتارهای او مشاهده کرد. مبتنی بر این پیشفرض، لازم است برای تحلیل رفتارهای این عامل مهم تولید، به کشف راهکارهایی برای تقویت بهرهوری او و نیز تأثیرگذاری در کیفیت عملکرد نیروی انسانی پرداخت و فهرستی از اصول دینی اثرگذار بر نیروی کار مسلمان را استخراج کرد. امّا در این میان، آنچه اهمیت زیادی در اینگونه پژوهشها دارد، استفاده از روش تحقیق مناسب برای مراجعه به منابع دینی برای کشف گزارههای مناسب و ارائه یک مُدل مدیریتی است که براساس آن بتوان یک برنامه نظاممند جهت آموزش و رشد بهرهوری نیروی کار طراحی نمود. به همین دلیل در این مقاله تلاش شده به صورت تلفیقی از دو روش تحقیق میانرشتهای «تحلیل محتوا» و «تفسیر موضوعی−علمی» برای استخراج ارزشهای دینی اثرگذار بر بهرهوری نیروی کار استفاده شود. همچنین در این مسیر با نگاهی به برنامههای توسعه پنجساله کشور، میزان هماهنگی آن با مؤلفههای استخراجشده مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که مؤلفههای متعددی فراتر از آنچه اندیشمندان اقتصادی و مدیریتی بیان کردهاند، بر نیروی کار اثرگذار بوده و لازم است در فرایند تحوّل و بومیسازی علوم، به آموزههای دین اسلام بیش از پیش توجه ویژه شود.
افروزنیا، علی و عبدالله توکلی (1395)، «بررسی تطبیقی بهرهوری نیروی کار در ایران»، فصلنامه پژوهشهای مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسینg، س8، ش2، ص105−126.
اللهوردی، مصطفی؛ محمداحسان فرحآبادی و حانیه السادات سجادی (1388)، «اولویتبندی عوامل مؤثر بر بهرهوری منابع انسانی از دیدگاه مدیران میانی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان»، فصلنامه بیمارستان، س9، ش3 و 4، ص77−85.
امامی میبدی، علی (1379)، اصول اندازهگیری کارایی و بهرهوری (علمی−کاربردی)، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
امیرکبیری، علیرضا و دیگران (1385)، «بررسی رابطه بین سبک رهبری تحولآفرین و تبادلی با تعهد سازمانی کارکنان»، فرهنگ مدیریت، س4، ش14، ص117−142.
بافکار، حسین (1384)، بهرهورى در پرتو اسلام، قم: مرکز پژوهشهاى اسلامى صداوسیما.
بهادری، محمدکریم و دیگران (1392)، «مؤلفههای تأثیرگذار بر افزایش بهرهوری نیروی انسانی در یک سازمان بهداشت و درمان نظامی»، مجله طب نظامی، دوره 15، ش1، ص75−86.
توکلی، اکبر و مصطفی عمادزاده (1375)، «تحلیلی از آزمون گرنجر در بخش صنایع کشور»، دانش و توسعه، ش5، ص5−22.
جانیپور، محمد (1390)، اخلاق در جنگ، تحلیل محتوای مکاتبات امیرالمؤمنین و معاویه، تهران: دانشگاه امام صادقg.
عباسنژاد، محسن و دیگران (1384)، راهنمای پژوهش در قرآن و علوم روز (1)، مشهد: بنیاد پژوهشهای قرآن حوزه و دانشگاه.
عبدالهی، بیژن و عبدالرحیم نوهابراهیم (1385)، توانمندسازی کارکنان: کلید طلایی مدیریت منابع انسانی، تهران: ویرایش.
24. عترتدوست، محمد (1398)، «روششناسی فهم حدیث در فرایند سهگانه تحلیل متن، تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان»، حدیثپژوهی، س11، ش21، ص291−320.
فیروزان، توفیق (1360)، روش تحلیل محتوا، تهران: انتشارات آگاه.
قاضیان، حسن (1389)، مبانی بهرهوری در اندیشه اسلامی، تهران: دانشگاه رازی .
قانون بخش تعاونی، (1352).
قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1373).
قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1383).
قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1389).
قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1395).
قرائتی، محسن (1388)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
مقدمتبریزی، ناهید و پروین ولیزادهزنوز (1385)، «بررسی بهرهوری در اقتصاد ایران»، روند، ش49، ص15−41.
مکارم شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
مؤمنی، مصطفی (1388)، سیصد نکته در مدیریت اسلامی، تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
36. نصرالهنیا، محمد و دیگران (1393)، «بررسی عملکرد بهرهوری در رشد اقتصادی ایران و برخی کشورهای عضو سازمان بهرهوری آسیایی»، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار (مطالعات مالی)، ش23، ص109−123.
نیکچهفراهانی، حمید و غلامرضا نظری (1387)، «نقش سرمایه اجتماعی در بهرهوری نیروی کار»، تدبیر، ش202، ص43−48.
38. ولیزادهزنوز، پروین (1384)، «بررسی بهرهوری در اقتصاد ایران»، مجموعه پژوهشهای اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ش24، ص3−35.
39. هادوینیا، علیاصغر (1386)، «علم و دین در پرتو روش تفسیر موضوعی−علمی قرآن کریم (کاربرد آن در اقتصاد)»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، ش25، ص21−50
Brooks, Kit; Muyia Nafukho, Fredrick (2006), “Human resource development, social capital, emotional intelligence”, Journal of European Industrial Training, Vol. 30, Issue:2, pp. 117−128.
Coleman, J. (1990), "Foundations of Social Theory", Harvard University Press, Boston, MA
Datta, Pratim (2012), “An applied organizational rewards distribution system”, Management Decision, Vol. 50, Issue: 3, pp. 479−501.
Markovits, Yannis et al (2008), “Regulatory foci and organizational commitment”, Journal of Vocational Behavior, Vol. 73, Issue 3, pp. 485−489.
Meyer, J. P., Becker, T. E., & van Dick, R. (2006), "Social identities and commitments at work: Toward an integrative model", Journal of Organizational Behavior,v 2,pp 665−683
Prokopenko, Joseph (1992), Productivity management: A practical handbook, Geneva International Labour Organisation.
Roehrig, Charles et al (2016), “AGING INTO DISABILITY BEYOND 50: THE IMPACT ON LABOR FORCE PARTICIPATION AND EARNINGS”, Emerald Group Publishing Limited, Vol. 7, pp. 189−204.
Srivastava, Shefali, Kanpur, Rooma (2014), “A Study on Quality Of Work Life: Key Elements & It’s Implications”, Journal of Business and Management, Vol. 16, Issue 3, pp. 54−59.