استادیار گروه مالی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران
چکیده
اوراق بهادار اسلامی نیز همانند اوراق قرضه متعارف، مصون از ریسک نکول نیست. بنابراین ارائه راهکارهایی جهت مدیریت این نوع ریسک در ساختار صکوک اهمیت دارد. یکی از اقدامات اصلاحی مورد استفاده در کشورهای اسلامی برای جلوگیری از نکول، تجدید ساختار تعهدات مالی بانی است. هدف از تجدید ساختار این است که به بدهکار مهلت بیشتری برای تسویه تعهداتش داده شود. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و با مطالعه تجربه کشورهای اسلامی در زمینه تجدید ساختار و همچنین تجربه امهال در بانکداری بدون ربا، ضمن معرفی تجدید ساختار و فرایند اجرایی آن، سازوکارهایی را جهت تجدید ساختار انواع صکوک معرفی و براساس دیدگاه فقیهان شریعت تحلیل نموده است. این راهکارها عبارتاند از: تمدید سررسید، افزایش نرخ، کاهش ارزش دین، جایگزینی قرارداد مرابحه جدید، تورق و سوآپ بدهی با مالکیت. سپس متناسب با ماهیت فقهی قرارداد پایه هر نوع صکوک، سازوکار(های) متناسب با هر یک ارائه شده است.
شورای پول و اعتبار بانک مرکزی (1398)، دستورالعمل اجرایی نحوه امهال مطالبات مؤسسات اعتباری، تهران: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
طوسی، محمد بن حسن (1387ش)، المبسوط فی فقه الأمامیّة، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفری، چاپ سوّم، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفری.
محقق حلّی، نجمالدین جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الأسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ اوّل، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
موسویان، سیدعباس و روحالله غلامی (1392)، «بررسی راهکارهای استمهال مطالبات غیرجاری در بانکداری بدون ربا»، فصلنامه روند، سال بیستم، ش63 و 64، ص109−140.
نظرپور، محمدنقی و اکبر کشاورزیان (1395)، «نقش منابع تملیکی (آزاد) در تأمین مالی و وصول مطالبات غیرجاری نظام بانکی»، اقتصاد اسلامی، 16 (64)، ص86−116.
نظرپور، محمدنقی و اکبر کشاورزیان (1395)، «نقش منابع تملیکی (آزاد) در تأمین مالی و وصول مطالبات غیرجاری نظام بانکی»، اقتصاد اسلامی، 16 (64)، ص87−116.
نظرپور، محمدنقی؛ محمدرضا یوسفی و سیدحسن سجادی (1389)، «بررسی فقهی و کاربردی عقد ورق در بانکداری بدون ربا»، اقتصاد اسلامی، 10 (39)، ص117−144.
واعظزاده خراسانی، محمد (1420ق)، نصوص الاقتصاد الاسلامی، چاپ اول، مشهد: بنیـاد پـژوهش هـای اسلامی آستان قدس رضوی.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1389)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیتb، ج۴، قم: مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلبیتb، مرکز پژوهشهای فارسی الغدیر.
20. الهی، مهدی؛ سیدمحمدجواد میرطاهر و غزاله باقریان (1396)، «امکانسنجی فقهی سوآپ بدهی−مالکیت برای بازار سرمایه ایران»، اقتصاد اسلامی، 17 (67)، ص 173−204.
Ahmad, Abu Umar Faruq and Muneeza, Aishath and Farooq, Mohammad Omar and Hasan, Rashedul (2019), Post-Default Sukuk Restructuring: An Appraisal of Shari’ah Issues, in Hassan, M. K. and Rashid, M. (eds.), Management of Islamic Finance Principle, Practice, and Performance, International Finance Review, Emerald Publishing, Vol. 19, 113, Forthcoming. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract= 3342353
EL-Khatib, Husam (2011), Sukuk Challenges: Default & Restructuring, in IIFM, Sukuk Report: a Comprehensive Study of the Global Sukuk Market, Manama: International Islamic Financial Market, pp. 25−26
Hekmatyar, Muhammad Salahuddin & Parkar, Ebrahim (2018), “An Evaluation of Dana Gas’s Mudarabah Sukuk from Shariah and Legal Perspectives”, The European Journal of Islamic Finance, No 9. pp. 1-10. Doi: https://doi.org/10.13135/2421-2172/2522
ISRA (2017), Sukuk: Principles and Practices, Kuala Lumpur: International Shari'ah Research Academy for Islamic Finance.
Oseni, Umar. (2014), “Dispute management in Islamic financial institutions: a Case Study of near Sukuk Defaults”, Journal of International Trade Law and Policy, 13 (3), pp. 198−214.
Zada, Najeeb & Muhammad, Marjan (2018), “the Intricacies of Default in Islamic Finance: A Case Study of Dana Gas Sukuk Litigation”, Journal of Islamic Business and Management, 8(S), 286−292.