الگوی مطلوب اجرای عقود مشارکتی در نظام مالی اسلامی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 اقتصاد، اقتصاد، دانشگاه عدالت، تهران-تهران، دانشگاه عدالت، تهران، ایران

2 عضو هیئت علمی دانشکده علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه شهدی بهشتی

چکیده

تأثیر تأمین مالی بر تولید، اشتغال و رشد اقتصادی امری آشکار است. نظام تأمین مالی اسلامی متشکل از نهادها، ابزارها و بازارهای مالی است. این نظام زیرمجموعه اقتصاد اسلامی و با ابزارهای مالی اسلامی (PLS) ایفای نقش می‎کند. با الگوی مطلوب اجرای عقود مشارکتی اهداف کارآمدی، عدالت و ثبات‎بخشی محقق می‎شود. مؤسسه‎های سرمایه‎گذاری در این طرح با نقش واسطه‎ای وظیفۀ انتقال وجوه را با ابزارهای مالی اسلامی انجام می‌دهند و تقاضای سرمایه‎گذاری کارآفرینان را تأمین می‎کنند.
الگو با روش توصیفی−تحلیلی و کشف موضوع ارائه می‎شود. فرضیۀ تحقیق این است که در صورت اجرای واقعی عقود مشارکتی در چارچوب فقه اسلامی، هماهنگی بخش واقعی و مالی اقتصاد برقرار می‎شود. براساس نتایج پژوهش این الگو ساختار جدیدی از نظام مالی اسلامی است که معیارهای تأمین مالی اسلامی را تأمین می‎کند. در آن تسهیلات مربوط به عقود مشارکتی از نظام بانکی جدا و به مؤسسه‎های سرمایه‎گذاری سپرده می‎شود.
نیازهای تسهیلاتی بنگاه‎های اقتصادی در ایجاد سرمایه و راه‎اندازی و جریان تولید و سرمایه‎ در گردش طبقه‎بندی می‎شود. پاسخگویی به آنها یکی از الزامات الگو است. الگو چارچوبی برای اجرای قانون جدید بانکداری و با توجه به ظرفیتهای قانونی موجود با یک برنامهریزی و زمانبندی معین قابل اجراست.

کلیدواژه‌ها


1. اصفهانى، حسین بن محمدراغب (1412‍‎ق)، مفردات ألفاظ القرآن، 1جلد، چ1، لبنان−سوریه: دارالعلم−الدارالشامیة.
2. ایوب، محمد (1392)، شناخت نظام مالی اسلامی، ترجمه حامد تاجمیر ریاحی و علی راه‌نشین، تهران: دانشگاه امام صادقj و سازمان بورس و اوراق بهادار.
3. بانک.م.ج.ا.ا. اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی، اداره روابط عمومی، ش91، در سال 1396.
4. توکلی، محمدجواد (پاییز و زمستان 1389)، «درآمدی بر چیستی، قلمرو و چشم‎اندازهای فلسفه اقصاد اسلامی»، معرفت اقتصادی، سال دوم، ش1، پیاپی سوم، ص71.
5. الجفری، یاسین عبدالرحمن (1421ه−2001م)، «الاستثمار او الوساطة فی الاقتصاد الاسلامی»، مجله جامعه الملک عبدالعزیز، الاقتصاد الاسلامی، م13، ص83−89.
6. حسین‎زاده، محمد (1382)، پژوهش تطبیقی در معرفتشناسی معاصر، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینیe.
7. حلّى، جمال الدین، احمد بن محمداسدى (1407ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، 5 جلد، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
8. حلّى، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن (1408ق)،‎ شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام‎، ج4‎، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان‎.
9. خوانسارى، سیداحمد بن یوسف (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، 7جلد، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
10. داوودی، پرویز و حسین صمصامی (1389)، به سوی حذف ربا از نظام بانکی، تهران: دانایی توانایی.
11. سبزوارى، محقق، محمدباقر بن محمد مؤمن (1423ق)، کفایة الأحکام، 2جلد، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
12. السویلم، سامی ابراهیم (1418ه−1998م)، «الوساطه المالیه فی الاقتصاد الاسلامی»، مجله جامعه الملک عبدالعزیز: الاقتصاد الاسلامی، م10، مرکز دراسات شرکه الراجحی المصرفیه−الریاض.
13. سویلم، سامی ابراهیم (اردیبهشت 1380)، «واسطه‎گری مالی در اقتصاد اسلامی»، ترجمه: محمدجواد توکلی، معرفت، ش41، ص112−140.
14. طالبی، محمد و حسن کیائی (1391)، «ریشه‎یابی چالش‎ها‎ی استفاده از عقود مشارکتی در نظام بانکداری جمهوری اسلامی ایران تحقیقات مالی اسلامی»، ج1، ش2، ص37-55.
15. طوسى، ابوجعفر، محمدبن‌حسن‎ (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، سیدمحمدتقى کشفى، 8 جلدی‎، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثارالجعفریة‎.‎
16. عاملى، شهیدثانى، زین الدین بن على (1410ق)، ‎الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى−کلانتر)، شارح: سیدمحمد کلانتر، ‎10جلدی‎، چ1، قم: کتابفروشى داورى.
17. غفاری، هادی (1386)، نظام اقتصادی صدر اسلام، تهران: دانشگاه پیام نور.
18. فیض مشکینی، علی (آیت الله مشکینی) (بهار1381)، مصطلحات الفقه، چ3، قم: انتشارات الهادی.
19. محقق‎نیا، محمدجواد (1393)، الگوی بانکداری اسلامی، قم: مرکز بین المللی ترجمه ونشر المصطفی.
20. مصباح یزدی، محمدتقی (1378)، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، چ1، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
21. مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۷۶)، دروس فلسفه اخلاق، ش17، چ6، تهران: انتشارات اطلاعات.
22. المصری، رفیق یونس (1418ه−1998م)، «ماهیة المصرف الاسلامی»، مجله جامعه الملک عبدالعزیز: الاقتصاد الاسلامی، مرکز ابحاث الاقتصاد الاسلامی کلیة الاقتصاد و الادارة، م10، ص61−67.
23. معرفی محمدی، عبدالحمید (1393)، علم اقتصاد و مسئله شناخت، نقدی معرفتشناختی بر روششناسی اقتصاد نئوکلاسیکی، چ1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
24. موسویان، سیدعباس (پاییز 1385)، «الگوی جدید بانکداری بدون ربا»، اقتصاد اسلامی، سال6، ش23، ص13−50.
25. موسویان، سیدعباس (بهار 1386)، «نقد و بررسی قانون عملیات بانکی بدون ربا و پیشنهاد قانون جایگزین»، اقتصاد اسلامی، سال7، ، ش25، ص9−36.
26. موسوى خمینى، سیدروح اللّه (ھ ق)، ‎تحریر الوسیلة‎، 2جلدی، چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.