تحلیل و نقد مبانی روش‎شناختی اقتصاد مالی کلاسیک همراه با ملاحظات یافته‎های مالی رفتاری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد مالی، دانشگاه اصفهان

2 دانشیار دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

3 استادیار دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه اصفهان

4 دانشیار دانشکده ادبیات گروه معارف اهل بیت، دانشگاه اصفهان

چکیده

نظریه‎پردازی اقتصاد مالی کلاسیک بر فردگراییِ روش‎شناختی در چارچوب معرفت‎شناسی دکارتی استوار شده است. بر مبنای این ساختار عقل‎گرا، سرمایه‎گذار بهره‎مند از عقلانیت نامحدود، خودخواهی نامحدود و اراده نامحدود است. براساس این سه فرض، اصول اولیه رفتار سرمایه‎گذار در قالب یک مجموعه اصل موضوعی، صوری‎سازی شده و همه قضایا و نظریات با استنتاج منطقی از اصول موضوعه تولید می‎شوند. این رویکرد روش‎شناختی مدعی است توانسته به شکل توصیفی و تجویزی، رفتار سرمایه‎گذار را در قالب اصل عامل بهینه‎یاب توصیف، تبیین و پیش‎بینی نماید؛ امّا درعمل، رفتار مشاهده‎شده بازارهای مالی با آنچه این نظریات پیش‎بینی کرده‎اند فاصله معناداری دارد؛ به‎ویژه آنکه مشاهده بحران‎های مالی متعدد و ناتوانی این دانش در توضیح دلایل بروز آنها، اعتبار این دانش را خدشه‎دار نموده است.
دیدگاه‎های رقیب ازجمله ابزارگرایان، ساختارگرایان، نهادگرایان، رفتارگرایان و... تلاش کرده‎اند مبتنی بر باورهای خود توضیحی برای بحران‎های مالی ارائه نمایند. در این میان دیدگاه رفتاری دلیل عدم‎تحقق پیش‎بینیها را به وجود انواع سوگیری‎های رفتاری سرمایه‎گذاران نسبت می‎دهد؛ یعنی انتخاب واقعی افراد تحت تأثیر عوامل درونی و بیرونی منطبق با الگوی عامل بهینه‎یاب نیست و رفتار آنان فاصله قابل پیش‎بینی از الگوهای مدنظر مالی کلاسیک دارد. در سه دهه گذشته نظریه‎پردازان مالی رفتاری انواع سوگیری در رفتار سرمایه‎گذاران را شناسایی و دسته‎بندی کرده و ادبیات غنی دراینباره فراهم آورده‎اند؛ امّا پرسش این مطالعه آن است که چرا باید توجه خود در یافتن منشأ بحران‎ها را به رفتار سرمایه‎گذاران محدود نموده و دراینمیان نظریه‎پردازان را بری از هر نوع سوگیری بدانیم؟ ازآنجاکه نظریه‎پردازان انسان هستند و روش نظریه‎پردازی در مالی کلاسیک نیز مبتنی بر عقلانیت است، احتمال وجود سوگیری در رفتار نظریه‎پردازان وجود ندارد؟
این مطالعه با روش استفهامی به بررسی مبانی، فرایند تکامل و چگونگی وفاداری اقتصاددانان به مبانی روش‎شناختی این دانش پرداخته و مواقعی را که محتمل است نظریه‎پردازان درگیر سوگیری‎هایی از روش این دانش شوند بررسی کرده است. براساس یافته‎های این پژوهش، نظریه‎پردازان مالی کلاسیک در دو موضوع انتخاب «روش نظریه‎پردازی «و انتخاب «ابزار ریاضی» درگیر سوگیری بوده‎اند و این عامل در کنار سوگیری‎های سرمایه‎گذاران، منتج به بحران اعتبار شده است. پیش‎نیاز رفع این اشکال، بازنگری در روش‎شناسی دانش اقتصاد مالی کلاسیک است که تحقق آن در ساختار فلسفی دانش مرسوم اقتصاد ممکن نیست.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. بادی، زوی؛ جی مارکوس و الکس کین (1393)، مدیریت سرمایه‎گذاری، ترجمه روح‎الله فرهادی، سیدمجید شریعت‎پناهی، محمد ایمنی‎فر، تهران: سازمان بورس، ج1.
  2. بلاگ، مارک (1387)، روش‎شناسی اقتصاد: اقتصاددانان چگونه تبیین می‎کنند، ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی.
  3. پمپین، میشل (1394)، دانش مالی رفتاری و مدیریت دارایی، ترجمه علی بدری، تهران: کیهان.
  4. تالر، ریچارد اچ. (1397)، کژرفتاری، ترجمه سیدامیرحسین میرابوطالبی، تهران: دنیای اقتصاد.
  5. حسن‎پور، حمید و همکاران (1399)، «تحلیل تطبیقی مبانی معرفت‎شناختی مالی کلاسیک و مالی رفتاری»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش22، ص57−
  6. دامی، سانجیت (1401)، مبانی تحلیل‎های اقتصاد رفتاری، ترجمه عطاالله رفیعی آتانی، تهران: مرکز پژوهش‎های مجلس شورای اسلامی.
  7. دهقانی، محسن (۱۳۸۸)، فروغ حکمت (ترجمه و شرح نهایة الحکمة علامه سید محمد حسین طباطبائی)، ج۱، ص۱۲۹، قم: مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول.
  8. رودین، والتر (1394)، آنالیز حقیقی و مختلط، ترجمه علی‎اکبر عالم‎زاده، تهران: مبتکران.
  9. ساندلین، بو و همکاران (1397)، تاریخ مختصر اندیشه‎های اقتصادی، ترجمه حمیدرضا ارباب، تهران: نشر نی.
  10. سعیدی، علی و سیدمحمد جواد فرهانیان (1394)، مبانی اقتصاد مالی و رفتاری، تهران: بورس.
  11. سلیمان‎زاده ‎آیدیشه، رامینه و امیر خادم علیزاده (1397)، «مطالعه تطبیقی معرفت‎شناسی اقتصاد اسلامی و اقتصاد نهادگرای جدید»، نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی، ش22، ص7−
  12. شهشهانی، سیاوش (1395)، «سیر تاریخی فلسفه ریاضیات»، فرهنگ و اندیشه ریاضی، ش59، ص 7−
  13. صال مصلحیان، محمد (1384)، فلسفه ریاضی (کلاسیک، مدرن، پست مدرن)، تهران: واژگان خرد.
  14. طالقانی، سیدعلی، (1391)، «استنتاج امر مشاهده نشده از امر مشاهده‎شده»، روش‎شناسی علوم انسانی، ش70، ص72−
  15. عالمی، روح‎الله (۱۳۸۹)، منطق، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‎های درسی.
  16. فابوزی، فرامک جی؛ ادوین اچ نیو و گوفو زو (1396)، اقتصاد مالی، ترجمه رضا طالبلو و بهاره عریانی، تهران: سمت.
  17. فرانک جی. فابوزی؛ نیو ادوین اچ و گوفو زو (1383)، اقتصاد مالی، جلد اول، ترجمه رضاطالبلو و بهاره عریانی، تهران: سمت.
  18. لازی، جان (1362)، درآمدی تاریخی به فلسفه علم، ترجمه علی پایا، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  19. مطهری، مرتضی (1389)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 1−3، تهران: صدرا.
  20. معرفی محمدی، عبدالحمید (1393)، علم اقتصاد و مسئله شناخت، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  21. مقدم، وحید (1388)، «‎جایگاه رئالیسم و ابزارگرایی در روش‎شناسی علم اقتصاد»، روش‎شناسی علوم انسانی، ش58، ص33−
  22. ملاصدرا (1391)، الشواهد الربوبیه، تصحیح و تحقیق مصطفی محقق داماد، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  23. هندرسون، جیمز و ریچارد ای. کوانت (1389)، مبانی اقتصاد خرد، تقرب ریاضی، ترجمه مرتضی قره باغیان، جمشید پژویان، تهران: درسا.
  24. هیرشمن، آلبرت، (1397)، هواهای نفسانی و منافع، ترجمه محمد مالجو، تهران: شیرازه.
  25. Alvey, James E, (1998), "Adam Smith's View of Moral Education in commercial Society," in Proceedings of the Joint conference of The Australasian Political Science Association And European Union Studies Association of New Zealand, Christchurch, New Zealand. September 28 – 30, vol. l, ed.
  26. Dean, Herbert A. (1963), The political and Social Ideas of St. Augustine, Columbia University Press, New York.
  27. Fisher, Irving (1930), The Theory of Interest, MacMillan, New York.
  28. Grix, Jonathan, (2004), The foundations of research: a student's guide, Palgrave Macmillan.
  29. Gunn, J. A.W, (1969), Politics and the Public Interest in the Seventeenth Century, Routledge and Kegan Paul, London.
  30. Harding, S., (1987), Introduction: Is There a Feminist Method? 1− In S, Harding, ed. Feminism & Methodology. Bloomington: Indiana University Press.
  31. Hashem pesaran, Mohammad, T. Lawson (eds) (2009), Keynes' Economics: Methodological Issues, Routledge Revival Series.
  32. Husman, D. M, (1992), The Inexact and Separate Science of Economics, Cambridge: Cambridge University Press.
  33. Hutchison, T. W, (1978), On Revolutions and Progress in Economic Knowledge, Cambridge: Cambridge Univercity Press.
  34. Kahaneman Daniel, Riep Mark, (1998), "Aspects of investor Psycology: Beliefs, Preferences, and Biases Idvisors Should Know About", Journal of Portfolio Management, No,24 pp:52−
  35. Kydd ,Rachael M., 1946, Reason and conduct in Hume’s Treatise, New York, Russelll and Russell.
  36. Lawson, Tony, (1997), Economics and Reality, London and New York, Routledge.
  37. Machlup, F., (1978), Methodology of Economics and Other Social Sciences, New York: Academic Press.
  38. Maci, U., (2001), Economic Ontology: What? Why? How?, Cambridge University Press.
  39. Marshal, Alfrwd, (1961), Principal of Economics, 9th Edition, London, Macmillan.
  40. Mass−Callel, Andreu, Michael D. Whinston , Jerry R. Green, (1995), Microeconomics Theory, Oxford University Press.
  41. Neumann, John, von and Oskar Morgenstern, (1944), The Theory of Games and Economic Behaviour, Princeton: Princeton University Press.
  42. Rajasekar, S, Philomilathan, P, Chinnathambi, V, (2013), "Research Methodology", Physics, ed−ph, pp.1−
  43. Samuelson, Paul, (1937), "A Note on Measurement of Utility", Review of Economic Studies, vol. 4, issue 2, pp.152−
  44. Schabas, Margaret, (1990), A World Ruled By Mumber, Princeton: Princeton University Press.
  45. Sent, Esther Mirjam. (2013), Pluralisms in Economics, University of Notre Dame and Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS).
  46. Shaftesbury, Characteristicks, quoted in Jacob Viner (1972), The Role of Providence in the Social Order, American Philosophical Society, Philadelphia.
  47. Statman, Meir, (1999), BehavioralFinance: Past Battles and Future Engagements, Financial Analysts Journal (Nov/Dec).
  48. Thaler, Richard H., (1999), "The End of Behavioral Finance", Financial Analysts Journal,55, pp.12−17.
  49. Thaler, Richard H.; Sunstein, Cass R., (2008), Nudge: Improving Decisions about Health, Wealth, and Happiness. Yale University Press.
  50. Walliman, Nicholas. S. R, (2006), Social Research Methods, Sage Publications Ltd.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار