کمیابی بمثابه انتخاب رویکرد نقادانه اسلامی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دکترای تخصصی، استادیار، گروه اقتصاد، پژوهشکده علوم اجتماعی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

چکیده

در دو قرن اخیر در علوم انسانی، و به‎ویژه اقتصاد، موضوع چگونگی و چرایی انتخاب، دامنه رو به ‎گسترشی داشته و حوزه‎های بیشتری از دانش اجتماعی را متأثر کرده است. چگونگی و چرایی تعریف انتخاب در دانش اقتصاد بیشترین تأثیر را بر شکل‎گیری مفهوم کمیابی داشته و بدین‎ترتیب شاکله کلی اقتصاد در منظومه فکری نوین خود مرهون تعریف انتخاب است. در شاخه‎های دیگر علوم انسانی نیز با عنایت به مفهوم انتخاب، مفاهیمی مانند کنترل انتخاب و تنظیم‎گری رفتار انسان بیش‎ازپیش موردتوجه دانشمندان قرار گرفته است. این مقاله با روش بررسی اسنادی و با استفاده از روش تحلیل محتوا، پس از بحث در مورد معنای انتخاب در اقتصاد متعارف و کمیابی مترتب بر آن، در جستجوی معنای انتخاب در اقتصاد اسلامی و تأثیر آن بر مفهوم کمیابی و درنتیجه جایگاه آن در شکل‎گیری مباحث تولید و توزیع می‎باشد. این مقاله نتیجه می‎گیرد رفتار انسان‎ها در هر نظام فکری نمی‎تواند گسسته از غایت و هدف رفتار در آن نظام باشد. در نگرش اسلامی، انسان و جهان، غایتمند و درراستای کمال و قرب به خداوند آفریده شده است و تمامی مقدمات و لوازم و مواهب این حرکت در نظام خلقت تعبیه شده است و انتخاب و کمیابی، دراین‎چارچوب، معنایی متفاوت از معنای پذیرفته‎شده در اقتصاد رایج و متناسب با دیدگاه جانشینی انسان و مسئولیت‎پذیری او دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. تفضلی، فریدون (1372)، تاریخ عقاید اقتصادی، تهران: نشر نی.
  2. تیلر، ریچارد.ای و سانستین، کاس. آر (1396)، سقلمه، ترجمه مهدی جبیب الهی، بهاره شیرزادی و کوثر ایزک شیریان، تهران: شفاف.
  3. سن، آمارتیا (1400)، اخلاق و اقتصاد، ترجمه حسن فشارکی، تهران: شیرازه.
  4. الصدر، السیدمحمدباقر (1408ق)، اقتصادنا، بیروت: داراالتعارف للمطبوعات.
  5. طالبی، محمدحسین (1386)، «منشأ و خاستگاه حقّ بشر»، معرفت فلسفی، ش4، ص193−
  6. طباطبایی، محمدحسین (1378)، تفسیر المیزان، ج20، ترجمه محمدباقر موسوی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  7. الکلینی، محمد بن یعقوب (1365)، اصول کافی، تحقیق علی‎اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  8. مطهری، مرتضی (1383)، انسان کامل، تهران: انتشارات صدرا.
  9. منکیو، گریگوری. ان (1391)، اقتصاد کلان، ترجمه حمیدرضا ارباب، تهران: نشر نی.
  10. میرمعزی، سیدحسین؛ مجتبی غفاری و حامد عباسی (1398)، «مفهوم کمیابی در اقتصاد سرمایه‎داری و اقتصاد اسلامی»، معرفت اقتصادی، سال یازدهم، شماره اول، پیاپی 21، ص151−
  11. نفیسی، علیرضا (1400)، تلنگر در ایران: مطالعات موردی سیاست‎گذاری تغییر رفتار در ایران و جهان، تهران: میلکان.
  12. هیرشمن، آلبرت.اُ (1386)، سه راه آسان برای پیچیده‎سازی برخی مقولات گفتار اقتصادی علیه صرفه‎جویی، در کتاب اخلاق و اقتصاد، نوشته آلن هلمین؛ ترجمه افشین خاکباز و محمدحسین هاشمی، ویراستار حسین راغفر، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ص85−
  13. Akram Khan M. (1404/1984), "Islamic Economics: Nature and Need", Res. Islamic Econ", Vol. 1, No. 2, pp.51−55
  14. Buchnan, james, M. (1969), "Is Economics the Science of Choice?", In Frich Streissler, G Haberler, F. lutz, & F. Machlup(Eds) Roads to Freedom: Essays in Honour of Friedrich A. von Hayek (pp.47−64).
  15. Chapra, Mohammad Umar (1996), "What Is Islamic Economics?", Islamic Development Bank Prize Winners' Lecture Series, No. 9.
  16. Daoud, Adel (2009), Robbins versus Malthus’ view of scarcity: absolute and relative scarcity, This manuscript has been prepared for AHE 2009, Department of Sociology, Gothenburg
  17. 17- Hanif Fadhlillah "et al"(2018), "Concept of Scarcity in the Islamic Economic Perspective", Proceedings of the 2nd International Conference Postgraduate School (ICPS 2018),Surabaya, Indonesia.
  18. Mill, John Stuart (1844), "On the Definition of Political Economy; and on the Method of Investigation Proper to It", Essay V, in Essays on Some Unsettled Questions of Political Economy, (Vol.39), (Accessed Nov 2011).
  19. Montani, Guido (1987), scarcity, in The new palgrave: A dictionary of Economics, edited by John Eatwell, Murray Milgate, and Peter Newman, vol.4, uk, Macmillan Pres, pp.253−
  20. Samuelson, Paul A. & Nordhaus, William D. (2010), Economics, New York: McGraw−
  21. Robbins, L. (1984), An essay on the nature and significance of economic science, London: THE MACMILLAN PRESS LIMITED.
  22. Walras, L. (1926), Elements of Pure Economics, or the Theory of Social Wealth, Trans. W. Jaffé. London: George Allen & Unwin, 1954. Reprinted, Fairfield: A.M. Kelley, 1977.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار