2دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز دانشگاه امام صادق علیه السلام
چکیده
مباحث مربوط به کارگزار و کارفرما و تعامل میان آنان در قالب قراردادهای مختلف، یکی از موضوعات مورد بحث در اقتصاد است؛ ازاین‌رو نظریه قراردادها و تئوری کارگزار−کارفرما در شکل‌های مختلف به بررسی این موضوعات پرداخته است. یکی از مباحث مهم در این باره، مسائل مربوط به مخاطرات اخلاقی میان طرفین قرارداد است که این موضوع باید در قراردادهای نفتی نیز جهت ارائه مدل و طرح‌های انگیزشی مناسب برای بیشینه‌کردن منافع طرفین مورد توجه قرار گیرد.
یکی از انواع قراردادهای نفتی، قراردادهای بیع متقابل است. این قراردادها به مرور زمان تکمیل و اصلاح شده و در نسل قراردادهای بیع متقابل نسل اول، دوم و سوم تدوین شده است؛ ازاین‌رو در این مقاله تلاش شده است با توجه به ویژگی‌های نسل سوم قراردادهای بیع متقابل نفتی (به‌عنوان کامل‌ترین نسخه) و مدل‌های مخاطرات اخلاقی، مدلی که بیشترین انطباق با قراردادهای نفتی دارد، انتخاب شود.
نتایج بررسی مدل‌های گوناگون مخاطرات اخلاقی، نشان می‌دهد که در قراردادهای نفتی مخاطره اخلاقی در هر دو طرف قابل مشاهده است و در این قراردادها مسئله کارفرما بیشینه‌کردن منافع طرفین است و تلاش هر دو طرف بر میزان منافع آنها تأثیرگذار است؛ ازاین‌رو الگوی مخاطرات اخلاقی مضاعف انطباق بیشتری با قراردادهای نفتی دارد و بهتر است به‌جای الگوی مخاطره اخلاقی استاندارد، برای ارزیابی قراردادهای نفتی بیع متقابل از الگوی مخاطره اخلاقی مضاعف استفاده شود.
1. اخوان، مهدی (1393)، «قرارداد بیع متقابل توسعه فازهای 2 و 3 میدان گازی پارس جنوبی از منظر قراردادهای ناقص»، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 4، ش13، ص1−32.
2. حسنتاش، غلامحسین (1385)، «قراردادهای نفتی و عدم تقارن اطلاعات»، اقتصاد انرژی، ش87، ص2−4.
3. درخشان، مسعود (1385)، بررسی الگوهای قراردادی مناسب برای تأمین مالی در بخش بالادستی نفت و گاز، تهران: دفتر همکاری‌های فناوری ریاست جمهوری.
4. سلیمی‌فر، مصطفی و علی طاهری‌فرد (1392)، «بررسی قراردادهای نفتی بیع متقابل در چارچوب مدل مخاطرات اخلاقی»، راهبرد توسعه، ش34، ص164−178.
5. شاکری، عباس (1386)، اقتصاد خرد2 (نظریه‌ها و کاربردها)، تهران: نشر نی.
6. طاهری‌فرد، علی (1392)، بهینه‌سازی پویای فرآیند نفت خام در یک مدل تصادفی و مقایسه آن با تولید نفت در چارچوب قراردادهای بیع متقابل: مطالعه موردی میدان درود، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد.
7. طاهری، شیرین (1384)، «بررسی قراردادهای بیع متقابل در صنایع نفت و گاز ایران از دیدگاه‌های نظری و کاربردی در چارچوب نظریه قراردادها»، اولین کنفرانس ملینفت، گاز، پتروشیمی و انرژی در افق 1404.
8. طبیبیان، محمد (1387)، اقتصاد خرد پیشرفته (مباحثی از مبانی نظری و کاربردی آن)، تهران: پیشبرد.
9. مقدم، محمدرضا و محمد مزرعتی (1385)، «مدلسازی و تحلیل قراردادهای بیع متقابل و ارائه مدل بهینه‌سازی قرارداد در ایران»، تحقیقات اقتصادی، ش76، ص157−182.
10. میرجلیلی، حسین (1386)، اقتصاد اطلاعات نامتقارن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
11. Adelman, M.A., (1972), The World Petroleum Market, Baltimore: Johns Hopkins University Press.
13. Brexendorff, A.; & Ule, C., (2007), Investing in the Iranian Oil & Gas Industry: From a Business and Legal Perspective, Bharat Book Bureau.
14. Chang, H., Cvitanić, J. Zhou, Y., (2015), “Optimal Contracting with Moral Hazard and Behavioral Preferences”, Journal of Mathematical Analysis and Applications, 428, PP. 959-981.
15. Dailami, Mansoor, Hauswald, Robert, (2000), Risk Shifting and Long Term Risk Shifting and Incomplete Contracting Evidence From the Ras Gas Projecy, The World Bank.
16. Dittrich, M, Städter, S., (2015), “Moral Hazard and Bargaining over Incentive Contracts”, Research in Economics, 69, PP: 75-85.
17. Farnejad, H., (2009), “How Competitive is the Iranian Buy-Back Contracts in Comparison to Contractual Production Sharing Fiscal Systems?”, OGEL, 1, PP.1-18.
18. Kim, S.K., Wang, S., (1998), “Linear Contracts and the Double Moral-Hazard”, journal of Economic Theory, 82, PP. 342–378.
19. Mitchell, John, Marcel, Valérie and Mitchell, Beth, (2012), What Next for the Oil and Gas Industry, Chatham House.
20. Mohammad, N., (2009), “The New Face of Iranian Buyback Contract: Any hope for Foreign Investment?” OGEL, 1, PP. 1-21, www.ogel.org/article.asp? key=2860.
21. Nicholson, Walter and Snyder, Christopher, (2012), Microeconomic Theory: Basic Principles and Extensions, 11th ed., South-Western College Publishers.
22. Osmundsen, P., Sørenes, T. Toft, A., (2010), “Offshore Oil Service Contracts New Incentive Schemes to Promote Drilling Efficiency”, Journal of Petroleum Science and Engineering, 72, PP: 220–228.
23. Pongsiri, N., (2004), “Partnerships in oil and gas production-sharing contracts”, The International Journal of Public Sector Management, Vol.17, No.4, PP. 431-442.
24. Serova, D., (2015), Petroleum Fiscal System Design and Cost-Related Incentives in Oil and Gas Projects: A Comparative Study of UK, Norway, Indonesia and China, Master thesis MSc in Economics and Business Administration, Major in Energy, Natural Resources and the Environment, Norwegian school of economics.
25. Vernon, Raymond, (1971), Sovereignty at Bay: The Transnational Spread of U.S. Enterprise, London: Longman.
26. Wang, W.Y., Pallis, A.A., (2014), “Incentive Approaches to Overcome Moral Hazard in Port Concession Agreements”, Transportation Research, Part E 67, PP. 1624.
27. Williamson, Oliver E., (1996), “Transaction Cost Economics and the Carnegie Connection”, Journal of Economic Behavior & Organization, Elsevier, 31(2), PP. 149-155.
ابتدای صفحه