نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری مدیریت قراردادهای بینالمللی نفت و گاز، دانشگاه امام صادق علیه السلام
2 استاد اقتصاد دانشکده معارف اسلامیِ، دانشگاه امام صادق علیه السلام
3 استاد گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده
مالکیت مخازن و منابع هیدروکربوری از موضوعات چالشبرانگیز در قراردادهای بالادستی نفت و گاز است. این موضوع به اندازهای اهمیت دارد که کاربرد برخی مدلهای قراردادی، مانند امتیازی و مشارکت در تولید و بهرهگیری از مدلهای تأمین مالی پروژهمحور را با چالش روبهرو کرده است.
این مقاله با روش توصیفی−تحلیلی انجام و نتایج نشان میدهد که در تطبیق مفاد قراردادهای نفتی با قواعد شرع مقدس اسلام درباره منابع طبیعی ملتها تحت عنوان انفال اصول حقوقی پذیرفتهشده، بیانیههای سازمان ملل، استانداردهای حسابداری حاکم در بازارهای مالی بینالمللی و نیز قوانین داخلی، شرکتهای پیمانکار هیچگونه حق مالکانهای نسبت به مخازن و منابع نفت و گاز تحت عملیات ندارند؛ از اینرو برخلاف برخی برداشتها، مدل قراردادی مشارکت در تولید مستلزم انتقال مالکیت منابع به پیمانکار نیست و قابل استفاده در حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز ایران است.
کلیدواژهها
الف) فارسی
1. امامی، میرسیدحسن (1377)، حقوق مدنی، ج1، تهران: اسلامیه.
2. امانی، مسعود (1389)،حقوق قراردادهای بینالمللی نفت، تهران: دانشگاه امام صادقg.
3. امانی، مسعود و مصطفی شفیعزاده (1391)، «تطابق ساختار قراردادهای مشارکت در تولید با الزامات حاکمیت و مالکیت ملی بر مخازن نفتی»، فصلنامه مجلس و راهبرد، ش72، ص141−172.
4. امینی، مرتضی (1388)، مالکیت در اسلام (از دیدگاه شهید صدر)،
5. ایرانپور، فرهاد (1389)،«مالکیت و مفهوم آن در قراردادهای نفتی»، فصلنامه حقوق، ش1، دوره 40، ص57−71.
6. خالقی، شهلا (1391)، بیع متقابل در صنعت نفت و گاز ایران (قراردادهای خدماتی)، تهران: مؤسسه مطالعات بینالمللی انرژی.
7. شیروی، عبدالحسین (1393)، حقوق نفت و گاز، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
8. صابر، محمدرضا (1389)، بیع متقابل در بخش بالادستی نفت و گاز، تهران: دادگستر.
9. فروغی، سیدعلیرضا (1391)، «بررسی فقهی−حقوقی مفهوم حق و ملک»، آموزههای فقه مدنی، ش5، ص79−106.
10. گروه نویسندگان (1380)،کالبدشکافی سرمایه گذاریهای صنعت نفت روابط عمومی وزارت نفت.
11. محبی، محسن (1385)، «رویه داوری بینالمللی درباره غرامت (دعاوی نفتی)»،مجله حقوقی، ش35، ص9−70.
12. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (1383)، انواع قراردادهای نفتی طرحهای بیع متقابل و فاینانس دفتر پژوهشهای زیربنایی.
13. معاونت همکاریهای فناوری ریاست جمهوری (1385)، بررسی الگوهای قراردادی مناسب برای تأمین مالی در بخش بالادستی نفت و گاز.
ب) عربی
1. الاحمدی المیانجی، علی (1419ق)، مکاتیب الرسولn، قـم: دارالحدیث.
2. انصاری، مرتضی (1415ق)، کتابالخمس، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری.
3. حُرّ عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: آلالبیت لإحیاء التراث.
4. الخمینی، السیدروحالله (1380ق)، کتاب البیع، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
5. الصـدر، محمدباقر (1375ش)، اقتصـادنا، قـم: مکتب الاعلام الاسلامی.
6. طباطبایی، سیدعلی بن محمد. (1412ق)، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج5، بیروت: نشر آلالبیت.
7. العاملی (الشهید الثانی)، زینالدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج4، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
8. العاملی (الشهید الثانی)، زینالدین بن علی (1413ق)، مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام، ج4، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
9. المنتظری، الشیخ حسینعلی (1373ش)، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیه، قم: نشر تفکر.
10. نجفی، محمدحسن (1412ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج6، بیروت: مؤسسه المرتضی العالمیّه − دارالمورخ، تعلیق شیخ عبّاس قوچانی (1365ش)، تهران: دارالکتاب الاسلامیّه،
11. نجمالدین، محقق حلّی (1408ق)، شرایع الإسلام، قم: مؤسسه اسماعلیان.
12. نراقی کاشانی، احمد بن محمدمهدی (1415ق)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، ج2، قم: مؤسسه آلالبیت لإحیاء التراث، ج2.
ج) انگلیسی
- Barrows, Gordon, (1998), "A Survey of Incentive in Recent Petroleum Contract", in N. Beredjick and T. Walde (ed), Petroleum Investment Policies in Developing Countries, London: Graham and Trotman.
- Gao, Zhiguo, (1994) International Petroleum Contracts: Current Trends and New Directions, UK, London, Graham & Trotman Ltd.
- Henry Cattan, (2010), The Law of oil concession in the middle east and north Africa, International Petroleum Transaction, Colorado, USA.
- Nkiru Okobi, (2008), The umbrella clause: a panacea for contractual instability? A look at production sharing contracts, University of Dundee, UK.
- Page, Alan (2011), Financial reporting in the oil and gas industry, PricewaterhouseCoopers LLP., www.pwc.com.
- Smith Ernest E., (2010), Concession, Production Sharing, Risk Services and Participation Agreements for Developing the Country's Natural Resources, International Petroleum Transaction, Colorado, USA.
- http://www.iii.co.uk/investment/detail?code=cotn:SER.L&display=discussion&id=9414352&action=detail
- http://www.un.org/documents/ga/res/7/ares7.htm
- http://legal.un.org/avl/ha/ga_1803/ga_1803.html