دانشیار گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی حضرت امام خمینی (ره)
چکیده
هرچند اقتصاد مقاومتی بهطورعمده بهعنوان الگوی برخاسته از نظام اقتصادی اسلام معرفی شده، ولی تصویر مشخصی از نسبت اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی ارائه نشده است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی به تبیین نسبت میان اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی پرداخته میشود. بنا به فرضیه مقاله، اقتصاد مقاومتی یکی از کلان نظریههای اقتصاد اسلامی است که ناظر به تجزیه و تحلیل آسیبپذیری و مقاومسازی نظام اقتصادی با رویکرد اسلامی میباشد. یافتههای مقاله نشان میدهد که تعریف اقتصاد مقاومتی بهعنوان یکی از کلان نظریههای اقتصادی اسلام به فهم بهتر جایگاه اقتصاد مقاومتی در ادبیات اقتصاد اسلامی کمک میکند. در این چارچوب نظریه اقتصاد مقاومتی به تجزیه و تحلیل علل آسیبپذیری اقتصادی از نگاه اسلامی و راهبردهای اسلامی برطرف کردن این آسیبها و مقاومسازی نظام اقتصادی با رویکرد اسلامی میپردازد. البته نظریه اقتصاد مقاومتی را میتوان بر شرایط زمانی و مکانی جمهوری اسلامی ایران و یا دیگر کشورها تطبیق و ابعاد نظری آن را بسط داد. ابعاد مختلف نظری نظریه اقتصاد مقاومتی با دیگر کلان نظریههای اقتصاد اسلامی در زمینههایی همچون پیشرفت و عدالت نیز ارتباط مییابد. در این راستا، ادبیات الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را میتوان با توجه به مباحث الگوی مقاومسازی اقتصادی با رویکرد اسلامی ارتقا داد.
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، «دیدگاههای شاگردان شهید صدر درباره نظر استاد»، ماهیت و ساختار اقتصاد اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، ۱۳۷۹.
ترابزاده جهرمی، محمدصادق و همکاران (1392)، «بررسی ابعاد و مؤلفههای اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیتاللهخامنهای»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، ش32، ص31−46.
ترکمانی، عدنان خالد (1990)، المذهب الاقتصادی الاسلامی، جده: مکتبة السوادی.
تسخیری، محمدعلی (1390)، اقتصاد اسلامی: درسهایی در آیین اقتصادی اسلام، ترجمهم. مقدس، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب.
توکلی، محمدجواد (1395)، «نقد لایحه برنامه ششم توسعه از منظر اقتصاد مقاومتی»، در مجموعهمقالاتهمایشبرنامهششمتوسعهازدیدگاهاقتصاداسلامی، ص3−20.
میرمعزی، سیدحسین (1394 الف)، «تعریف و روش کشف مذهب اقتصادی اسلام»، اقتصاد اسلامی، ش57، ص5−30.
میرمعزی، سیدحسین (1394 ب)، «فقه اقتصادی و اقتصاد اسلامی»، اقتصاد اسلامی، ش59، ص5−32.
یوسفی، احمدعلی (1395)، مبانی و مدلهای مشارکت مردمی در اقتصاد مقاومتی، شهرکرد: نشر مقاومت.
یوسفی، احمدعلی (1396)، نظام اقتصاد مقاومتی الگویی الهامبخش از نظام اقتصادی اسلام، نگاه فارسی.
Abu−Rabi, I. ,(1994), Islamic Resurgence: Challenges, Directions and Future Perspectives: A Round Table Discussion with Prof. Khurshid Ahmad. Tampa: The world and Islam Institute.
Anjum, M. ,(1996), “Eternal Challange of Islamic Economics to Capitalism and Comunism”, Humanomics, Vol. 12, No.1, pp. 53−90.
Atkins, J. et al (2000), A Commonwealth vulnerability index for developing countries: The position of small states, Commonwealth Secretariat Economic Report 40.
Attia, G. ,(2007), Towards Realization of the Higher Intents of Islamic Law. (N. Roberts, Trans). London: IIIT.
Boadway, R., & Neil, B., (1993), Welfare Economics, Blackwell.
Briguglio, L. and Cordina, G., et al., (2006), conceptualizing and measuring economic resilienceBuilding the economic resilience of small states, Economics Department, University of Malta.
Briguglio, Lino, (2014), “The Vulnerability Resilience Framework for Small States”, Non−published Paper.
Chapra, M., (2000), The Future of Economics; An Islamic Perspective, Leicester, UK: The Islamic Foundation.
Furqani, H., (2015), Definition of Islamic Economics as a Discipline: Challenges in the Clarification and Classification, 10th international Conference on Islamic Economics and Finance.
Ghanim, H., (1991), AL−Iqtited Al−Islemi wa Mushkilah Al−Iqtitediyyah, Al−Manierah: Dar al−Wafa.
Guillaumont, P. (2009). An economic vulnerability index: Its design and use for international development policy, Oxford Development Studies, 37(3), 193-228.
Haneef, M., (1997), “Islam, The Islamic Worldvies, and Islamic Economics”, IIUM Journal of Economics and Managment, Vol.5, No. 1, pp.39−65.
Hasan, Z., (1998), “Islamization of knowledge in Economics: Issues and Agenda”, IIUM Journal of Economics and Managment, Vol. 6, No. 2, pp. 1−40.
Hasanuzzaman, S., (1984), “Difinition of Islamic Economics”, Journal of Research in Islamic Economics, Vol. 1, No. 2, pp.49−50.
Iqbal, Z., & Lewis, M., (2009), An Islamic Perspective on Government, UK: Edward Elgar.
Kahf, M., (2003), “Islamic Economics: Notes on Definition and Methodology”, Review of Islamic Economics, No. 13, pp. 23−47.
Khan, M., (1984), “Islamic Economics: Nature and Need”, Journal of Research in Islamic Economics, Vol. 1, No. 2, pp. 55−61.
Mannan, M., (1984), The Making of Islamic Economic Society, Jeddah: Islamic Research and Training Institute, King abdul Aziz University.
Mannan, M., (1986), Islamic Economics: Theory and Practice, Cambridge: Hodder and Stoughton.
Masry, R., (1999), Buhuts Fiqaleqtisad Alislami. Syria: Dar-al Maktabi.
Metwally, M., (1993), Essays on Islamic Economics. Jeddah: IRTI, IDB.
Naqavi, S., (1994), Islam, Economics and Society. London: Kegan Paul International.
Siddiqi, M., (2005), Teaching Islamic Economics, Jeddah, Saudi Arabia: Scientific Publishing Centre King Abdulaziz University.
Taskhiri, M., (1996), “Islamic Economy: Its Ideological and Legal Foundations”, Message of Thaqalayn, Vol. 2, No. 3 & 4, pp.117−132.
Yousri, A., (2002), “The Scientific Approch to Islamic Economics: Philosophy, Theoritical Construction and Applicability”. In H. Ahmed ,Ed.), Theoretical Foundations of Islamic Economics ,pp. 20-60, Jeddah: IRTI-IDB.
Zarqa, Muhammmad Anas (2003), «Islamization of Economics: The Concept and Methodology», Journal of King Abdul Aziz University: Islamic Economics, vol.16, no.1, p.3-42.