بررسی میزان تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بر عایدات زکات در استان‌های منتخب ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

با توجه به وجود برخی از مشکلات، سیستم مالیاتی کارآمد هنوز به‌طور کامل در کشور اجرا نشده است؛ بنابراین زکات می‌تواند به‌عنوان یکی از مالیاتی‌های مهم اسلامی مدنظر قرار گیرد؛ ازاین‌رو در این مطالعه میزان تأثیرگذاری عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مؤثر بر زکات جمع‌آوری شده در استان‌های منتخب و بزرگ ایران بررسی می‌شود. برای این منظور از داده‌های مربوط به سال‌های 1383−1393 و از روش پنل دیتا برای تخمین مدل استفاده شده است.
نتایج این برازش نشان می‌دهد که متغیرهای درآمد سرانه، ارزش افزوده بخش کشاورزی و ارزش افزوده بخش صنعتی به‌عنوان متغیرهای اقتصادی، شاخص امید به زندگی و نرخ رشد جمعیت به‌عنوان متغیرهای اجتماعی، اثر مثبت بر درآمد زکات در استان‌های مورد بررسی دارد که ضریب متغیر درآمد سرانه از بقیه بیشتر و نشان از اثرگذاری بیشتر این متغیر دارد. متغیر شاخص آزادی سیاسی طی دوره مورد بررسی، اثر معناداری بر درآمد زکات در استان‌های منتخب ندارد.

کلیدواژه‌ها


  1. توسلی، محمد اسماعیل (1393)، «ارائه روشی برای برآورد زکات (مطالعه موردی استان قم)»، پژوهشنامه مالیات، ش22 (مسلسل 70)، ص81−109.
  2. زمانی‌فر، حسین (1382) ارزیابی توان فقرزدایی زکات در برخی از استان‌های منتخب، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
  3. فرهادیان، علی و وثوق بلال (1390)، «شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت افراد در پرداخت زکات»، اقتصاد اسلامی، دوره سوم، ش 6، ص141−170.
  4. قرائتی، محسن (1382)، خمس و زکات، چ 1 ، تهران: مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیتb،.
  5. گرایی‌نژاد، غلامرضا و الهه چپردار (1391)، «بررسی عوامل مؤثر بر درآمدهای مالیاتی در ایران»، فصلنامه علوم اقتصادی، س6، ش20، ص66−92.
  6. عسکری، محمدمهدی و عبدالمحمد کاشیا، (1394)، «برآورد ظرفیت بالقوه زکات در اقتصاد ایران و مقایسه آن با زکات پرداختی طی سال های 1380 تا 1389»، مطالعات اقتصاد اسلامی، س7، ش2، ص69−106.
  7. عسکری، حشمت‌اله و بهروز بادپا (1393)، «اثر زکات بر مصرف عمومی در ایران»، مطالعات اقتصاد اسلامی، س6، ش2، ص83−112.
  8. نوفرستی، محمد (۱۳۹۱)، ریشه واحد و هم‌جمعی در اقتصادسنجی، تهران: انتشارات درسا.
  9. ورهرامی، ویدا؛ جابر لایق گیگلو و وحید لایق گیگلو (1395)، «تأثیر زکات بر توزیع درآمد در ایران طی سال‌های 1380-1390»، جستارهای اقتصادی ایران، س13، ش25، ص1−18.
    1. Abdelbaki, Hisham (2013). “The Impact of Zakat on Poverty and Income Inequality in Bahrain”, Review of Integrative Business & Economics Research, Department of Economics, Mansoura University, Egypt.
    2. Amin, A., Majeed, A., Parveen, S., Asif, M., & Anwar, S. (2014), “Factors Affecting Tax Collection in Pakistan: An Empirical Investigation”, Journal of Finance and Economics, 2(5), 149-155.
    3. Basirat, M., Aboodi, F., &Ahangari, A. (2014), “Analyzing the Effect of Economic Variables on Total Tax Revenues in Iran”, Asian Economic and Financial Review, 4(6), 755-767.
    4. Castro, G. Á., & Camarillo, D. B. R. (2014), “Determinants of tax revenue in OECD countries over the period 2001–2011”, Contaduría y Administración,59(3), 35-59.
    5. Chaudhry, I. S., &Munir, F. (2010), “Determinants of low tax revenue in Pakistan”, Pakistan Journal of Social Sciences, 30(2), 439-452.
    6. Dioda, L. (2012), “Structural determinants of tax revenue in Latin America and the Caribbean”, Sub regional Headquarters in Mexico, 1-44.
    7. Einstein, D. (2006), “Does one contribution come at the expense of another? Empirical evidence on substitution among charitable donations”, Mumbai: Jaico Publishing House.
    8. Gaalya, M. S. (2015), “Trade Liberalization and Tax Revenue Performance in Uganda”, Modern Economy, 6(2), 228-244.
    9. Karagöz, K. (2013), “Determinants of tax revenue: does sartorial composition matter. Journal of Finance”, Accounting and Management, 4(2), 50-63.
    10. Muibi, S. O., &Sinbo, O. O. (2013), “Macroeconomic Determinants of Tax Revenue in Nigeria (1970-2011)”. World Applied Sciences Journal, 28(1), 27-35.

Sen Gupta, A. (2007), “Determinants of tax revenue efforts in developing countries”, IMF Working Papers, 1-39.