عدالت اقتصادی یکی از اصول اقتصاد اسلامی به شمار آمده و پژوهشگران این عرصه تاکنون نظریه‌ها و پژوهش‌های گستردهای در راستای مبتنی کردن توصیههای سیاستی اقتصادی بر این اصل مهم انجام دادهاند. هدف از این مقاله معرفی حدکفاف بجای خط فقر و ارائه معیاری جهت اندازهگیری حدکفاف در اقتصاد اسلامی است. ابتنای نظریۀ عدالت اقتصادی بر «استحقاق» تمرکز این دسته از پژوهش‌ها بر تبیین هرچه بیشتر و دقیقتر این انگاره را در اقتصاد اسلامی میطلبد. عدالت اقتصادی در آموزههای اسلامی مستلزم این است که دست‌کم به چهار استحقاق حد کفافی، توازن، سهم‌بری عوامل تولید و اعتدالی−عرفی، جامه عمل پوشانده شود. در این مقاله با روش توصیفی−تحلیلی و با استفاده از روشهای ریاضی به تبیین کرانه پایین حد کفاف فقر و ارائه راهکارهایی برای برآورد آن پرداخته و در ضمن به مقایسه آن با خط فقر در اقتصاد متعارف خواهیم پرداخت. نتیجه این مقاله نشان میدهد خط فقر و کرانۀ پایین حد کفاف دو معیار کاملاً جداگانه بوده و براساس روایات میتوان اولین نقطه عطف توزیع درآمد را حد کفاف در نظر گرفت و در بیشتر مواقع حد کفاف بالاتر از خط فقر قرار میگیرد.
آمدی، عبدالواحد بن محمد (1440ق)، غررالحکم، قم: دارالکتاب اسلامی.
آهنگری عبدالمجید و حسین عسکری‌پور (1397)، «اندازهگیری شاخص‌های فقر نسبی در خانوارهای شهری استان گیلان»، توسعه اجتماعی، دوره 12، ش4، ص113−130.
ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی (1382)، تحف العقول، احمد جنتی، تهران: امیرکبیر.
ابنبابویه، محمد بن علی (1376)، الأمالی، تهران: کتابچی.
امانی‌پور، مونا؛ نصرت نیلساز و جواد ایروانی (بهار 1396)، «بررسی حد فقر و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه امام علیg»، فصلنامه پژوهش‌های نهج‌البلاغه، سال 16، ش52، ص45−64.
باقری، فریده؛ نیما دانش‌پرور و حسین کاوند (پاییز و زمستان 1386)، «روند خط فقر و شاخص‌های فقر در ایران طی سال‌های 1375−1385»، بررسی‌های آمار رسمی ایران، ش71، ص71−82.
جهان‌بین، فرزاد و محمد نعمتی (تابستان 1394)، «معیار و راهبردهای عدالت اقتصادی در نهج‌البلاغه»، پژوهشنامه نهج‌البلاغه، دوره 3، ش10، ص103−122.
حرّ عاملی، محمد بن حسن (1416ق)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آلالبیت.
حسینی، سیدرضا (1387)، «معیارهای عدالت اقتصادی از منظر اسلام (بررسی انتقادی نظریه شهید صدر)»، اقتصاد اسلامی، ش32، ص5−36.
خمینی، روحالله (1392)، تحریر الوسیله، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
خمینی، روح الله (1378)، صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
رجایی، محمدکاظم و مهدی معلمی (1390)، «درآمدی بر مفهوم عدالت اقتصادی و شاخص‌های آن»، معرفت اقتصاد اسلامی، سال 2، ش2، ص5−30.
رجایی، سیدمحمدکاظم (1392 الف)، «مفهوم و شاخص عدالت»، معرفت اقتصادی، سال 5، ش1، پیاپی 9، ص79−104.
رجایی، سیدمحمدکاظم (پاییز و زمستان 1391)، «توازن یا عدم تداول ثروت در دست اغنیا»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش7، ص23−46.
طوسی، محمد بن حسن (1387)، المبسوط فى فقه الامامیه، تهران: مکتبة المرتضویة.
عیوضلو، حسین، (بهار و تابستان 1389)، «مروری بر معیارهای عدالت اجتماعی و اقتصادی در تطبیق با چارچوب شریعت اسلام»، مطالعات اقتصاد اسلامی، سال 2، ش2 (پیاپی 4)، ص5-23.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، قم: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
گزارش رسمی بودجه خانوار (1396)، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نتایج بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری ایران.
مجمع اللغة العربیة (2004م)، المعجم الوسیط، مصر: مکتبة الشروق.
محمدى رى‌شهرى، محمد (1389)، میزان الحکمة، قم: مؤسسه دارالحدیث.
محمودی، وحید و قاسم صمیمی‌فر (1384)، «فقر «قابلیتی»»، فصلنامه پژوهشی رفاه اجتماعی، دوره ۵، ش17، ص9−32.
محمودی، وحید (1386)، اندازهگیری فقر و توزیع درآمد در ایران، تهران: انتشارات سمت.
مرکز آمار ایران (1392)، گزارش تعاریف و مفاهیم استاندارد آماری، تهران: مرکز آمار ایران.
نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق)، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل البیت.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1391)، تقریرات درس خارج فقه، اصفهان: انتشارات مدرسه قائمیّة.
یزدی، سیدکاظم (1430)، عروة الوثقی، قم: انتشارات مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیتb.
یوسفی، احمدعلی (تابستان 1395)، «رابطه کفاف و توسعه در مصرف براساس روایات اسلامی»، علوم حدیث، دوره 21، ش80، ص138−158.
Adam Smith (1967), An Inquiry into the nature and causes of the Wealth of Nations, Modern Library, NewYork.
Atkinson, A.B. (1987), “on the measurement of povery”, Econometrica, 55, 746-749.
Orshanski, M. (1965), “Counting the Poor another look at the poverty profile”, Social Secturity Bulletin, 28, pp. 3-39.
World Bank: https://blogs.worldbank.org/developmenttalk/international-poverty-line-has-just-been-raised-190-day-global-poverty-basically-unchanged-how-even.
مختاربند, محمود. (1399). تبیین نظری خط فقر از دیدگاه اقتصاد اسلامی براساس استانداردهای آماری اقتصاد ایران. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 17(33), 59-85. doi: 10.30471/iee.2020.6445.1907
MLA
محمود مختاربند. "تبیین نظری خط فقر از دیدگاه اقتصاد اسلامی براساس استانداردهای آماری اقتصاد ایران". دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 17, 33, 1399, 59-85. doi: 10.30471/iee.2020.6445.1907
HARVARD
مختاربند, محمود. (1399). 'تبیین نظری خط فقر از دیدگاه اقتصاد اسلامی براساس استانداردهای آماری اقتصاد ایران', دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 17(33), pp. 59-85. doi: 10.30471/iee.2020.6445.1907
VANCOUVER
مختاربند, محمود. تبیین نظری خط فقر از دیدگاه اقتصاد اسلامی براساس استانداردهای آماری اقتصاد ایران. دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران با رویکرد اقتصاد اسلامی, 1399; 17(33): 59-85. doi: 10.30471/iee.2020.6445.1907
)